بررسی اثرات دما و زمان های مختلف نگهداری تخم مرغ نطفه دار در میزان قابلیت باروری آنها

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ دو عامل دما و رطوبت از متداولترین متغیر ها ئی است که سبب آلودگی تخم مرغ های بارور میگردند جهت بررسی اثرات زمان های مختلف نگهداری تخم مرغ های بارور و دما بر میزان تفریخ (جوحه در آوری)، تعداد چهار صد تخم مرغ بصورت راندوم از یک مجتمع پرورشی مرغ گوشتی سی دو هفته ای در یک زمان تهیه شد. تخم مرغ ها به پنج گروه مساوی هشتاد تائی تقسیم شده و پس از تمیز نمودن ، دود دادن در گرمخانه oC 5/37 و درطوبت 60% بمدت یک روز قرار گرفتند. سپس هر گروه به چهار زیرگروه ، 20 تخم مرغ / گروه ، تقسیم شدند و همه گروه ها در چهار دمای 4، 16، دمای اتاق (25 ) و 29 درجه سانتی گراد بمدت 1 ( گروه کنترل) ، 3 ، 6، 9 و 12 روز نگهداری شدند و سپس به مدت هجده روز به دمای oC 5/36 و رطوبت 75% و تا زمان جوجه درآوری به دستگاه هچری منتقل شدند. داده های میزان جوجه در آوری (تفریخ) و مرگ های جنینی در گروه های مختلف ثبت شدند. نتایج نشان داد که به موازات افزایش زمان نگهداری در دمای های مختلف میزان تفریخ (جوجه در آوری ) بطور قابل توجهی کاهش مییابد ([P<0.01 ) و در صد جنین های مرده در تخم مرغ های بارور افزایش داشته است و افزایش دما میزان تفریخ را بطور قابل توجهی کاهش می دهد. P> 0.01)).

مقدمه

طیور در تولید پروتئین های دامی از بعد تاثیر گذاری در کوتاهترین زمان ممکن و همچنین  اقتصادی، دارای نقش مهم  و اساسی  میباشند. تصورمیشود که  صنایع پیشرفته طیور درحوزه تجاری یکی از منابع سریع اقتصادی در تولید غذای انسانی با منشا حیوانی در ممالک پیشرفته است. تولیدات دامی بخشی از صنعت طیور ایران را شامل میشوند و نشان از روند افزایشی بویژه  در طول سه دهه  آخرجهت تامین و تولید  گوشت طیور  است. امروزه  در ایران نیاز روزانه انسان به  پروتئین در حدود 4/27 گرم است حال آنکه میزان در دسترس بودن به آن فقط 63/16 گرم است GOP ,2006-7)  ). منابع پروتئین دامی متداول بنا بر دلایل متعد د  در حال کمیاب  وگران شدن است . و گوشت طیور متواند  جایگزین مناسبی برای رفع کمبود پروتئین دامی کشورشود. در سراسر دنیا جوجه های با  کیفیت از تخم های بارور بد ست می آیندکه بر اساس وزن ، اندازه ، شکل،  ضخامت پوسته و تمیز بودن  انتخاب شده اند . امور گوناگون پرورشی  و شرایط قبل از نگهداری تخم مرغ های بارور بر روی میزان جوحه در آوری (تفریخ) اثر دارد. رطوبت و دما از مهمترین متغیر های مهم جهت الوده کردن نگهداری محیطی تخم مرغهای بارور میباشند. در دستگاه هچری تخم مرغ ها برای زمان های مختلفی نگهداری شده تا اینکه به تعداد مناسب و کافی جهت استفاده حداکثری از گرمخانه ای که تهایتا بر میزان جوجه در آوری اثر می گذارند، ذخیره میشوند.  باروربودن و تفریخ پذیری از مهمترین عوامل جهت توسعه کیفیت جوجه میباشند.  بازرسی انبوه تخم مرغها،  درجه بندی کردن  آنها، آلوده سازی و کنترل بهتر محیط هچری از نظر دما و رطوبت سبب بهبود تفریخ و  نتیجتا" در آمد مرغدار از جهت کیفیت جوجه های بالغ  میشود. لذا نگهداری  با عوامل ذکر شده سبب طراحی  پروژه ای جهت تعیین نمودن  اثر زمان نگهداری و دما های مختلف بر میزان تفریخ  تخم مرغ های  مرغان پرورشی گوشتی شد.

موادو روش ها

ازیک گله در فارم پرورشی مرغ های گوشتی سی و دو هفته ای خصوصی مجموعه ای از تخم مرغ های یک روزه جمع آوری شد و سپس تخم مرع ها از نظر شکستگی و یا هر نوع غیر طبیعی بودن کنترل گردید. و انهائی که دارای وزن کمتر از پنجاه گرم و یا بیشتر از شصت و شش گرمی بودندکنار گذاشته شدند و چهار صد تخم مرغ طبیعی جهت این مطالعه انتخاب شدند و پس از آن تخم مرغ ها بوسیله گاز فرم آلدئید دود داده شده و ضد عفونی شدند.. تخم مرغ های انتخابی به پنج دسته مساوی که هر گروه شامل هشتاد تخم مرغ بود تقسیم شدند . و سپس هر گروه به چهار زیر گروه جهت ذخیره کردن در دما های مختلف 4، 16 دمای اتاق( 25) و دمای محیطی 29 درجه سانتی گراد برای هرگروه، بیست تخم مرغ، تقسیم شدند. تخم مرغ های دسته اول بمدت یک روز در گرمخانه به عنوان کنترل ذخیره شدند و تخم مرغ های دسته دوم و سوم و چهارم و پنجم بترتیب بعد از 3 ،6، 9 ، 12 روز در گرمخانه ذخیره شده (مطابق جدول 1) و سپس به گرمخانه با دمای 5/37 درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی 60% تا زمان هجده روز، منتقل شدند. لازم به ذکر است که در طول این مدت ،تخم مرغ ها در هر یک ساعت یک حرکت دورانی داشتند. در روز های سوم و هفتم و چهار دهم مورد باز بینی قرار گرفته پس از هجده روز تخم مرغ ها ازگرمخانه به دستگاه هچری انتقا ل یافتند دمای سیستم هچری در حد 5/36 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 75% بود. در روز روز بیست و یکم زمان پایانی هچری بعد از خشک کردن، جوجه ها با همان نظم وترتیب و برنامه یکسانی که در گرمخانه گذارده شده بودند از هر سه روز از پوسته خارج می شدند آنها پس از هر هچری و تغییریافتن به جوجه شمارش شده و در اتاق نگهداری میشدند . اطلاعات و داده های مربوط به تفریخ پذیری و مرگ های جنینی در داخل تخم مرغ برای هر گروه از آنها ثبت میشد و سپس داده ها ی جمع آوری شده جهت بررسی و آنالیز آماری جمع آوری گردید ه و مورد استفاده قرار گرفتند.

نتایج و بحث

تفریخ پذیری

در صد میانگین متوسط قابلیت جوجه در آوری در تخم مرغ های بارور پرورشی گوشتی در گروه های A, B ,C ,D , E, که برای مدت زمان 1، 3 ، 6 ، 9 و 12 روز نگهداری شده بودند بترتیب 80 ، 5/80 ، 5/72، 50 و 5/25 در صد بود..

کاهش جوجه در آوری با افزایش زمان نگهداری بیش از سه روز ثبت گردید و و بیشترین قابلیت جوجه در آوری برای تخم مرغ های گروه B (5/82% ) که مدت سه روز و کمترین در گروهE ( 5/22% ) که مدت 12 روز قبل از انتقال به هچری در گرمخانه نگهداری شده بودند. قابلیت جوجه در آوری در 4 درجه سانتی گراد برای تمام روز های نگهداری تفاوت مهمی را نشان نداد حال آنکه قابلیت جوجه در آوری در دمای 16 درجه سانتی گراد، گروه های A B C و D با یکدیگر اختلاف قابل توجهی نداشتند ولی میزان P< 0.01) ) بشکل قابل توجهی در گروهE بیشتر از بقیه گروه ها بود. بیشترین میزان قابلیت جوجه در آوری (82%) برای تخم مرغ هائی ثبت شد که در دمای c o 4 نگهداری شده بودند و کمترین ( 58%) برای آنهائی که در دمای محیطی قبل ازا نتقال به گرمخانه نگهداری شده بودند. در صد قابلیت جوجه در آوری برای تخم مرغ هائی که در 16 درجه سانتی گراد و دمای اتاق نگهداری شده بودند بترتیب 66 % و 60% بود (جدول 1 ) . در این مطالعه رابط های بین مدت زمان نگهداری و دمای زمان نگهداری و قابلیت جوجه در آوری مشاهده شد. با افزایش دما و زمان نگهداری قابلیت جوجه در آوری کاهش مییابد در سال 6 9 19 Juarez , نتایج مشابهی مانند این بررسی با توجه به نگهداری تخم مرغ ها قبل از انتقال به گرمخانه گزارش کرده بود. تخم مرغ هائی که در دمای اتاق ( oc25 ) بمدت سه روز نگهداری شده بودند قابلیت جوجه در آوری بیشتری را به نسبت تخم مرغ هائی که در دمای محیطی ( c o29) بودنند نشان دادند. Luykx در سال 1995 گزارش داد تخم مرغ هائی که مدت سه روز نگهداری شده بودند در مقایسه با تخم مرغ هائی که بمدت 10 روز نگهداری شده بودند قابلیت جوحه در آوری بهتری را نشان دادند. بر اساس گزارش Romao و همکاران در سال 2008 قابلیت جوجه در آوری نوع گوشتی و تخمی بلدرچین در حدود 84% تا مدت زمان ده روز نگهداری در دمای o c 20 است و پس از آن بطور قابل توجهی کاهش یافته حال آنکه در این مطالعه قابلیت جوجه در آوری هنگامی که طول زمان نگهداری از3 به دوازده روز در دمای 0c 16 میرسد کاهش قابل توجهی در جوجه در آوری از 30 به 80 % درصد مشاهده میشود

بنا بر گزارش (Wilson , et al 1997 ) افزایش زمان نگهداری، کاهش موثری در قابلیت جوجه در آوری دارد اگرچه مدت نگهداری تا هفت روز اثر نسبتا" کمی را داشت در این مطالعه میزان (1 0/0 < P ) قابلیت جوجه در آوری در تخم مرغ هائی که به مدت شش روز یا بیشتر در دمای اتاق)c o 25 ). و یا مدت زمان نگهداری نه روز یابیشتر در دمای محیطی و یا دوازده روز درc o 16 بودند یشکل قابل توجهی کاهش نشان میدهد. قابلیت جوجه در آوری تخم مرغ هائی که مدت دوازده روز در دمای c o4 بودند اختلافی را نشان ندادند.

مرگ جنینی در تخم مرغ

بیشترین درصد مرگ جنینی مربوط به تخم مرغ های گروه E به میزان 5/ 52 %که مدت 12 روز نگهداری شده بودند بود و پس از آن در تخم مرغ های گروه D (5/32% ) ، C (5/7%) و A(5/7%) مشاهده شد. حداقل مرگ جنینی در گروه B (5% ) که مدت سه روز قبل از انتقال درگرمخانه نگهداری شده بودند ( جدول -2) رویت گردید . اختلاف قابل توجهی در بین تمام گروه ها به غیر از دو گروه A , C مشاهده گردید (1 0/0 < P ) همچنین در صد مرگ جنینی بشکل قابل توجهی به موازات افزایش زمان نگهداری پس از شش روز مشاهده گردید (جدول -2) . در صد مرگ جنینی در تمام زمان نگهداری در دمای oC 4 تفاوت قابل توجهی را نشان داد ( 1 0/0 < P) و در روز های سوم و ششم، هیچگونه مرگ جنینی مشاهده نگردید. در گروه های A و C در دمای oC16 مرگ جنینی مشابه بودند ولی این میزان بشکل چشمگیری کمتر از گروه D و E بود ( 1 0/0. P <) و در گروه B مرگ جنینی دیده نشد. در صد مرگ جنینی در گروه Bو C در دمای اتاق ( oC25) مانند هم بودند حال آنکه میزان مرگ جنینی در مقایسه با دو گروه قبلی در گروه های D , E افزایش چشمگیری داشت (01/0 P < ) و در گروهA مرگ جنینی وجود نداشت. در دمای محیطی (C o29) درصد گروه های A,B,C مشابه بودند ولی میزان ( 1 .0/0 P < ) یطور چشمگیری کمتر از دو گروه D, E بود( مطابق جدول -2) بنابراین با افزایش زمان نگهداری مرگ جنینی هم افزایش دارد. میانگین درصد مرگ جنینی در دما های مختلف oc 4oc , 16 دمای محیطی و اتاق بترتیب 16، ،22 ،22 و 24% بودند . بیشترین در صد مرگ جنینی (24%) نگهداری در دمای اتاق و کمترین آن (16%) در دمای oc 4 ثبت شده است بر اساس گزارش Ven katasubramanian و همکاران در سال 1980 از تعداد 1440 تخم مرغ نژاد لگهورن که طی دو نوبت تفریخ در ماه های جولای- اگوست و در سه نوبت تفریخ در ماه های دسامبر - ژوئن که بشکل راندوم در دمای oc 1/21 و رطوبت نسبی 80 % به مدت 2- 4 نگهداری شده بودند میزان مرگ جنینی 02/24 % بود . در این مطالعه بیشترین در صد مرگ جنینی در دمای اتاق oc 25 ثبت گردید و کمترین آن دردمای oc 4 به میزان (16%) بود و نشان دهنده آنستکه با افزایش زمان نگهداری در صد مرگ چنینی در تخم مرغ هم افزایش مییابد .

Baumgariner و همکاران در سال 1978 و Brah &, S andhu در سال 1984 افزایش مرگ جنینی را با افزایش زمان نگهداری گزارش نمودند . بنابراین میتوان نتیجه گرفت که با افزایش زمان نگهداری در دماهای مختلف یعنیoc 4 ، oc 16 دمای اتاق و محیطی قابلیت جوجه در آوری پس از شش روز نگهداری کاهش مییابد . و بطور مشابه افزایش مرگ جنینی به موازات افزایش زمان هم دیده میشود.

جدول -1 قابلیت جوجه در آوری در گروهای ودر دوره های نگهداری مختلف

معیار های یک ستون با حرو ف گذاری های مختلف بشکل شاخصی با یکدیگر اختلاف دارند (01/0>P).

جدول -2 میزان مرگ جنینی در تخم مرغ در زمان های مختلف نگهداری

معیار های هر ستون با توان های مختلف بشکل قابل ملاحظه ا ی با یکدیگر متفاوت هستند (P<0.01)

ترجمه و تدوین: سید مهراد میرسعیدی فراهانی ( دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاداسلامی واحد کرج ) رویا صدری ( عضو هیات علمی موسسه رازی و نویسنده مسئول