به گزارش «سرویس آموزشی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ قورباغه حیوانی است از خانواده دوزیستان که، هم در آب و هم در خشکی می‌تواند زندگی کند ، دارای انواع گوناگونی است و از حیواناتی که، برای طبیعت مفید بوده و از نظر محیط زیست در حمایت سازمان ملل است.
قورباغه در ایران فراوان، اما فاقد ارزش غذایی و اقتصادی محسوب می‌شود. در کشورهای اروپایی و آمریکایی رونق تجاری بالایی دارد، چراکه گوشت آن از نظر طعم مشابه گوشت گوساله است و در کشورهای اروپایی و آمریکایی طرفداران زیادی دارد. پوست این جانور نیز از مرغوب ترین انواع چرم‌ها محسوب می‌شود. قیمت جهانی هر کیلوگرم گوشت قورباغه شش تا هفت دلار است که تولید و صادرات آن می‌تواند ارزش اقتصادی بالایی داشته باشد.
مرکز پرورش این حیوان در دنیا جاوه یکی از پنج جزیره بزرگ اندونزی است ودر آنجا رستوران‌های زیادی از گوشت این حیوان استفاده میکنند. اندونزی که یک کشور اسلامی‌است فقط در سال ١٩٩٠ بیش از ٨٠٠٠ تن قورباغه پرورش و به بازار عرضه شده است و در حال حاضر نیز بیشتر تولید می‌شود. در سال چندین هزار تن به کشور ایالات متحده آمریکا، کانادا، مقداری هم به اروپا و کشورهای همسایه اندونزی صادر میکنند و از این راه درآمد کلانی به پرورش دهندگان قورباغه می‌رسد. قورباغه دارای پوستی مرطوبی است و نباید پوست آن در هوا خشک شود وبیشتر گونه‌های آن در آبهای گرم زندگی میکنند. البته گونه ای که، در آبهای سرد و کوهستانی آن نیز شناسایی شده است. آمریکا به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده، مصرف کننده و واردکننده گوشت قورباغه در جهان سالانه به طور متوسط هزار و 500 تن گوشت قورباغه وارد می‌کند.
کشورهای بنگلادش، بلژیک، چین، اندونزی، ژاپن، مکزیک، هلند و تایوان بزرگ ترین صادرکنندگان گوشت قورباغه به کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه، ایتالیا و اسپانیا و کشورهای آمریکایی هستند. تکثیر مصنوعی قورباغه در جهان علم نوپایی است که از 25 سال گذشته در کشورهای برزیل، آمریکا و جنوب شرقی آسیا شکل گرفته است. با توجه به اینکه تغذیه این جانور غذای زنده است و هزینه تولید غذای زنده و کارگر در این کشورها گران است، تکثیر مصنوعی آن چندان مقرون به صرفه نیست اما با توجه به اینکه در ایران غذای زنده برای تغذیه این جانور به وفور یافت می‌شود و همچنین شرایط آب وهوایی مساعد در کشور برای پرورش آن وجود دارد، این صنعت در ایران می‌تواند موفق تر از کشورهای اروپایی باشد و با هدف صادرات شکل گیرد ولی متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی‌برای شکل گیری این صنعت نشده است. البته با توجه به اینکه پرورش قورباغه در اکثر کشورهای جهان پرهزینه است و بلوغ و رشد این جانور بیش از یک سال طول می‌کشد، بیشترین میزان مصرف جهانی از طریق جمع آوری قورباغه‌ها از طبیعت انجام می‌شود که با توجه به وجود گونه‌های مختلف این خزنده میتوان با جمع آوری این موجودات از طبیعت و فرآوری آن، برای صادرات اقدام کرد.
24 خانواده از گروه دوزیستان متعلق به قورباغه‌هاست که شامل سه هزار و 800 گونه مختلف می‌شود. در بین این گونه‌ها، گونه رانا که در مرداب انزلی به وفور یافت می‌شود، مصرف خوراکی و پرورشی دارد. در جهان چهار نوع قورباغه (سبز، پلنگی یا لئوپارد، پیکرل یا اردک ماهی و قورباغه بزرگ آمریکایی) بیشترین پرورش و مصرف انسانی دارند و از جنس «رانا» نیز در ایران گونه‌های زیادی وجود دارد که جهت پرورش و صادرات میتوان استفاده کرد البته قورباغه بزرگ آمریکایی به دلیل درشت بودن از تمام قسمتهای بدنش جهت تغذیه استفاده می‌شود و از گونه‌های دیگر فقط از ران آنها استفاده می‌شود.
با حصارکشی در مناطق باتلاقی و واردات قورباغه‌های مولد، برای تولید و پرورش نیمه طبیعی میتوان اقدام کرد و در صورتی که هدف از پرورش آن استفاده از گوشت باشد تا وزن 175 گرمی‌که مدت زمان آن شش ماه است نگهداری می‌شود و پس از فرآوری یا گوشت آن به صورت منجمد یا به صورت کنسرو شده صادر می‌شود و در صورتی که هدف از پرورش این موجود استفاده از پوست آن باشد تا وزن 250 گرم برای تولید چرم نگهداری می‌شود که پوست آن از لطیف ترین و ظریف ترین چرم‌های جهان است. از اجزای بدن قورباغه در کشور ژاپن جهت درمان بیماری سل و همچنین ساخت دارو برای بیماری‌های عفونی استفاده می‌شود. پرورش این جانور در پنج مرحله (پرورش مولد، تکثیر تخم، پرورش لارو، پرورش بچه قورباغه و پرواربندی) انجام می‌شود، «لارو قورباغه پس از سه هفته به بچه و بچه قورباغه پس از هفت هفته نگهداری در استخر به قورباغه جوان تبدیل می‌شود.» با توجه به اینکه قورباغه‌ها از غذای زنده از جمله کرمها، ماهیان ریز، شفیره حشرات و... تغذیه میکنند و غذای زنده در ایران فراوان است و هزینه تهیه آن کمتر از دیگر کشورهاست و همچنین هر مولد ماده نیز سه تا پنج هزار تخم می‌گذارد که بیش از 60 درصد بازماندگی دارد، تکثیر و پرورش و صادرات این جانور توجیه اقتصادی و ارزآوری خوبی دارد.»
در جهان امروز که، بیش از نیمی‌از مردم آن کمبود پروتیین دارند و دسترسی به مواد پروتیینی بسیار دشوار به نظر می‌رسد و از طرفی سطحی بیش از ٥٠٠ هزار هکتار شالیزار و برکه‌های متروکه غیر قابل بهره برداری برای سایر محصولات گوشتی در ایران وجود دارد میتوان با پرورش سایر آبزیان و یا قورباغه ضمن در آمد ی قابل توجه برای صاحبان زمین‌ها به کارگیری قشر عظیمی‌از جوانان و مردم منطقه را نیز به دنبال خواهد داشت.
مناطق مرطوب و گرمسیر همچون مناطق جنوبی کشور و مناطق مردابی فضای مناسبی برای پرورش قورباغه‌هاست. البته انتظار می‌رود قبل از شکل گیری این صنعت همه جوانب آن درنظر گرفته شود که همچون برخی دیگر از صنایع از جمله صنعت تکثیر و پرورش میگو پس از گذشت سال‌ها و صرف سرمایه‌های بالا، روبه افول نرود.
کشور ما با داشتن شرایط آب و هوایی مساعد برای پرورش گونه‌های تجاری قورباغه از این پتانسیل و ظرفیت برخوردار است که به جمع کشورهای بزرگ تولید و صادرکننده این جانور بپیوندد. وجود نواحی گرم و مرطوب در جنوب و مرطوب و معتدل در شمال کشور، بهره مندی از تالاب‌ها و آبگیرهای بسیاری در کشور و امتیازات مثبتی از قبیل فراوانی بالای غذای زنده برای تغذیه ی این جانور این امکان را برای کشور فراهم ساخته است که بتواند موفق تر از بسیاری کشورها در این صنعت و تجارت پررونق حضور یابد.
اهداف پرورش قورباغه
صادرات گوشت این جانور به صورت تازه، منجمد و کنسروی، تهیه چرم از پوست، تولید کودهای کمپوست با کیفیت بالا از اندام‌های داخلی و کمک به کاهش استفاده از کودهای شیمیایی، اشتغال زایی، صادرات و درآمدزایی و...
گونه‌های دارای ارزش تجاری قورباغه
مهمترین گونه‌های مستعدپرورش وبازارپسندعبارتند از: قورباغه سبز (Rana Clamitans) قورباغه لئوپارد (Rana Pipiens)قورباغه پیکرال(Rana Palustrist)قورباغه گاوی(Rana Catesbeiana) گونه‌های مذکور معمولا به راحتی از محیط‌های طبیعی استخراج شده، مورد پرورش قرار گرفته و سپس کشتار، بسته بندی و صادر می‌شود. البته قورباغه بزرگ آمریکایی به دلیل درشت بودن از تمام بدنش جهت تغذیه استفاده می‌شود و در گونه‌های دیگر فقط از ران آنها استفاده می‌شود. ران قورباغه جزو غذاهای لوکس و گران قیمت رستوران‌ها است. قورباغه‌ها در طبیعت عمدتا در فصل بهار در آبهای کم عمق تخم گذاری می‌نمایند. توده تخمی‌که از یک قورباغه ماده به دست می‌آید حالت ژله مانند و چسبیده به هم داشته و می‌تواند محدوده ای به وسعت یک مترمربع را پوشش دهد و معمولا ۰۰۰/۱۰ الی ۰۰۰/۲۵ تخم قورباغه را شامل می‌شود. بچه قورباغه‌ها بین یک الی سه هفته از تخم خارج می‌شوند و این امر بستگی به میزان درجه حرارت آب دارد. میزان رشد قورباغه‌ها بستگی به شرایط اقلیمی، میزان تغذیه و غذادهی و مدت فصل رشد دارد. نوع و چگونگی تغذیه یک پارامتر حیاتی در پرورش قورباغه می‌باشد. قورباغه‌هایی که خوب تغذیه نگردند مستعد بیماری بوده و معمولا اقدام به شکار و تغذیه از قورباغه‌های کوچک تر و تخم قورباغه‌ها می‌نمایند و از این رو تعداد بسیار کاهش می‌یابد.
قورباغه مردابی Marsh Frog اسم علمی: Rana ridibundus
طول قورباغه بالغ: حداکثر 17 سانتی متر، نرها حدود 12 سانتی متر. وزن قورباغه بالغ تا 500 گرم
گسترش جغرافیایی: این گونه در اکثر نقاط دنیا پراکندگی دارد و گونه ای جهان شمول است و از نظر خوراکی و تجاری گونه ای بسیار مهم به شمار می‌آید.
تولیدمثل و تخم گذاری: در فصل بهار و آبهای کم عمق. تعداد تخم: حدود 1000 تا 12000 تخم که بسته به سن و جثه متغیر است.
رشد و تغذیه: تغذیه در دوره لاروی از بی مهرگان و گیاهان آبزی است و پس از دگردیسی از حشرات، کرمهای خاکی، عنکبوت‌ها و...
قورباغه بزرگ آمریکایی American Bullfrog اسم علمی: Rana catesbeiana
طول قورباغه بالغ ماده: 15-9 سانتی متر (در بعضی موارد تا 20 سانتی متر)
گسترش جغرافیایی: این قورباغه بومی‌نواحی آمریکای شمالی است و هم اینک در بسیاری از نواحی جهان مثل: آسیا جنوب آمریکا و اروپا یافت می‌شود.
تولیدمثل و تخم گذاری: اواخر بهار و اوایل تابستان . تعداد تخم: جنس ماده می‌تواند تا 000/20 تخم تولید کند. طول عمر: 8 تا 10 سال در طبیعت و تا 16 سال در اسارت
رشد و تغذیه: دوره دگردیسی از چند ماه (در نواحی جنوبی و گرم تر) تا 3 سال (در نواحی شمالی و سردتر) متغیر است. تغذیه در زمان لاروی و پس از آن مشابه سایر قورباغه‌های خوراکی است و باید به کیفیت غذا و میزان آنها توجه ویژه ای نمود.
تکثیر و پرورش قورباقه
به سه شکل: طبیعی، نیمه طبیعی و مصنوعی
پرورش مصنوعی
دو حیوان نر و ماده پس از جفت گیری در خشکی برای مدت کوتاهی به زیر آب می‌روند. سپس ابتدا حیوان ماده و پس از آن حیوان نر سلول‌های جنسی خود را در آب رها میکنند. هر مولد ماده حدود 3 تا 5 هزار تخم می‌گذارد که این مقدار بسته به جثه، سن و گونه تغییر می‌کند. باید توجه داشت که عمل تخم ریزی در آب راکد صورت گیرد همانند برکه‌ها. این برکه‌ها نباید بیش از 400 مترمربع و عمق آنها در حدود 85-80 سانتی متر باشد. قورباغه مولد را باید از نظر کیفیت آب، نوع تغذیه و عدم ابتلا به انواع بیماری‌های ویروسی، انگلی و باکتریایی مورد مراقبت قرار داد. تخمها پس از 5 تا 20 روز به شکل لاروهای دم دار با طول حدود 5 میلی متر ظاهر می‌شوند. این مدت بستگی به میزان دمای آب دارد. در این مرحله به ماهی‌های کوچک شبیه هستند. پس از چند روز طول آنها به حدود 10 میلی متر می‌رسد. لاروها پس از حدود 20 روز یا سه هفته به بچه قورباغه و پس از گذشت هفت هفته به قورباغه جوان تبدیل می‌شوند. باید توجه داشت که بچه قورباغه‌ها را وارد برکه‌های بزرگتر و ایمن از مار، پرندگان و سایر شکارچیان نمود. همان طور که گفته شد تغذیه لاروها از بی مهرگان آبزی و گیاهان است و با رشد جانور و پس از دگردیسی جانوران کوچک و متحرک مثل: انواع حشرات، کرمها، ماهیان کوچک و... را می‌خورد. یکی از راهکارهای مفید در مزارع پرورش قورباغه برای جذب بیشتر حشرات و سایر بندپایان به عنوان غذای اصلی قورباغه‌ها روشن کردن چراغ در شب است. این عمل موجب حرکت آنها به سمت منبع نور شده و به این وسیله در دسترس قورباغه‌ها قرار می‌گیرند.قورباغه‌ها پس از رسیدن به وزن مطلوب و رشد کافی صید شده و در صورتی که هدف پرورش استفاده از گوشت باشد پس از جدا کردن قسمتهای فاقد ارزش خوراکی و با رعایت موزاین بهداشتی جهت مصرف به صورت: تازه، منجمد و یا کنسروی آماده می‌شوند. پرورش قورباغه از سوی نماینده ی ولی فقیه در سازمان دامپزشکی کشور به منظور صادرات، حلال اعلام شده است؛
پرورش نیمه‌طبیعی و طبیعی قورباغه
این روش با وارد کردن تعدادی مولد به برکه‌ها و مرداب‌هایی که حصارکشی شده اند انجام می‌شود. در روش طبیعی نیز قورباغه‌ها را از سطح طبیعت جمع آوری میکنند. این روش در کشورهایی که به دلیل کمبود منابع غذای زنده برای این جانور و هزینه بالای نیروی انسانی و کارگری امکان پرورش مصنوعی مقرون به صرفه نیست انجام می‌شود.
جمع آوری تخم قورباغه
دو گونه R. hexadactyla R. Tigrina درموسم بارندگی وتحت شرایط طبیعی در آبهای راکد کم عمق تخم گذاری میکنند.(هچ شدن تخمهای بارور حدود 5-20 روز طول می‌کشد که بستگی به دمای محیط دارد. تخم قورباغه و لارو و قورباغه‌های جوان می‌توانند بطور طبیعی جمع آوری شوند.بهتر است که تخم قورباغه‌ها بطور طبیعی و توسط پرورش دهندگان از مجرای‌های اصلی آب جمع آوری شود و در استخرتخمگذاری در مزرعه نگهداری شود .
جمع آوری تخم از استخرها: استخرهای تخم ریزی در حدود 10 to 15 m2 در اندازه‌های شبیه به محیط طبیعی می‌باشند ، که با سایه ی گیاهان و درختان حاشیه ای احاطه شده اند.نواحی تخم ریزی یک سوم از کل ناحیه را دربر می‌گیرد، که عمق آب حدود 15 سانتی متر است. تعداد تخمها بستگی به جنس ماده دارد ، که ممکن است در یک بار حدود 8000 تا 20000 تخم باشد.تخمهای رها شده مرتبا با اسپرمهای آزاد شده توسط نرها در خارج بارور می‌شوند. تخمهای لقاح یافته بوسیله ی یک ماده ی لزج مانند در سطح آب شناور باقی می‌مانند. این توده ی تخمها باید به دقت داخل ظرفهایی حاوی آب ریخته شوند و به استخرهای هچینگ منتقل شوند.لازم است توده تخمها در گودال آب دقیقا به همان حالت به استخرهای هچینگ منتقل شود تا حالت اصلی طبیعی حفظ شود. تحت شرایط آبهای جاری تخمهای لقاح یافته در حدود 3 روز شکافته می‌شوند. و لاروهای قورباغه‌ها حدود یک هفته از تخمها تغذیه میکنند و سپس بوسیله زئوپلانکتونها و یا زرده تخم مرغ تغذیه می‌شوند. لاروهای R. tigrina و R. Crassa از زئوپلانکتونها و کرمهای توبیفیکس و R. hexadactyla از Spirogyra و شاخه کوچکی از Hydrilia را ترجیح می‌دهند.از 20000 تخم بارور شده فقط 1000 تای آنها تبدیل به لارو قورباغه می‌شوند.
تانکهای هچینگ: به ثمر رسیدن قورباغه‌ها بستگی به کیفیت نگهداری tadpoles دارد. لازم است از تخمهای حاصل شده از القای تولید مثلی در تانکهای هچینگ نگهداری دقیق بعمل آید. ممکن است ونیروهای پلاستیکی یا سری‌هایی از تانکهای بهم پیوسته با یک ورودی و خروجی در هر کدام بعنوان تانکهای هچینگ استفاده شوند. تانکهای بهم متصل شده باید دارای آب در حدود cm50 باشند. تخمها حدود 20 روز در این مکان نگهداری می‌شوند. تا زمانیکه تبدیل به لارو شوند و سپس به استخرهای نگهداری منتقل می‌شوند
استخرهای نوزادگاهی:این استخرها ممکن است استخرهای خاکی به وسعت 1000 مترمربع باشند. در هر استخر حداقل عمق آب cm30 است و حدود ¾ از کل ناحیه را شامل می‌شود و بقیه زمین مرتفع است.برای جلوگیری از تهاجم شکارچیان و خروج قورباغه‌های رشد یافته ، حصار کشیدن این استخرها با توری‌های نایلونی یا حفاظ شبکه ای فلزی حدود 1 متر ارتفاع لازم است . برای جلوگیری از ورود پرندگان ، در نواحی باز یک تور فلزی کشیده می‌شود . اندازه ی فشار آب در این استخرها ، به حجم ذخیره سازی نوزادها(لاروها) وابسته است . حجم ذخیره سازی لاروها ممکن است 1005000 متر مربع باشد.Tadpoles همه چیزخوارند. در ماه اول با غلات تغذیه می‌شوند و سپس با سیب زمینی شیرین ، آرد، سبوس برنج، ضایعات آشپزخانه‌ها.در طی تغذیه ، ظرفهای غذا، نزدیک سطح آب قرار داده می‌شوند و تغذیه درR. tigrina and R. crassa هر روز دو بار(ترجیحا در صبح و بعدالظهر) انجام می‌شود . tadpoles با کرم ابریشم تغذیه می‌شوند. پیش از تغییرشکل دادن ، tadpoles از منبع بالایی از پروتئین خوب تغذیه می‌شوند.(زئوپلانکتون ، کرمهای توبیفکس ، گوشت قورباغه) . بنابرگزارش‌های داده شده ، قورباغه‌های جوان تغذیه شده با کرم ابریشم، بزرگتر هستند نسبت به قورباغه‌هایی که تغذیه شده اند با غذاهای دیگر.در استخرهای نوزادگاهی ، دم tadpoles باقی می‌ماند به مدت 2 ماه ، تا زمانی که تبدیل به قورباغه‌های جوان بدون دم شوند. این فرایند بیشتر به دما،کیفیت تغذیه و شاخصهای فیزیولوژیکی قورباغه‌ها بستگی دارد.
استخرهای پرواری قورباغه: قورباغه‌های جوان بدون دم تقریبا یک اندازه(cm5 ) به نسبت 100 در متر مربع ، برای جلوگیری از همجنس خواری و رشد ، جوانهای (< cm5) برای دوره 2 ماهه یا تا زمانیکه اندازه ی هر کدام از آنها cm12 شود، ذخیره می‌شوند. و سپس ممکن است حجم ذخیره به 50 عدد در متر مربع کاهش یابد.قورباغه‌های جوان ، بخصوص گونه R. tigrina روزانه دو بار به نسبت 10 درصد وزن بدن ، با خرمگس و مگس و کرم خاکی یا ضایعات ماهی ، تغذیه می‌شوند. منبع رشد کرمها و حشره‌ها و مگسها، پهن – کیک روغنی گندیده - استخوان‌های پس مانده و ادرار، می‌باشد. این غذاها ممکن است، بیرون درداخل سینی‌های کم عمق و تخت بر روی زمین در کنار آب قرار داده شوند. در حالیکه غذاهای زنده ، برای حدود یک یا دو ماه ذخیره می‌شوند.سپس قورباغه‌ها ی رشد یافته، آموزش داده می‌شوند تا غذاهای مرده را بگیرند.بعدا ممکن خواهد شد بواسطه دادن غذاهای زنده و غذاهای مرده از قبیل ماهی، حلزون، امعا و احشا، بتدریج حجم غذاهای مرده را افزایش دهیم .
استخرهای تولیدقورباغه: از نظر موقعیت و آماده سازی ، کم و بیش شبیه استخر پرواری است. گرچه کمی‌بزرگتر است و در اندازه (5000-1000متر مربع). برای افزایش مساحت استخر و کاهش هزینه‌ها ، تپه‌های کوچک از کنار به مرکز استخرها ساخته می‌شود . همانند استخرهای پرواری ، عمق آب، لازم نیست یکنواخت باشد.برای محافظت قورباغه‌ها از گرما و سرمای شدید، قسمت کوچکی از استخر ممکن است به اندازه کافی عمیق باشد (ca 50 cm).به بیان دیگر قسمت اعظم ممکن است، عمق cm515 داشته باشد برای سهولت تغذیه قورباغه‌ها. برای استفاده به عنوان پناهگاه برای حشرات و منبع غذای اصلی قورباغه‌ها، به گیاهان آبزی اجازه ی رشد در این استخرها داده می‌شود.حشرات در طی شب بیشتر جذب می‌شوند با یک منبع نوری 100200 وات. بسته به اندازه قورباغه‌های جوان ، حجم ذخیره ای از 20 تا 50 متر مربع متفاوت است.نمودار تغذیه در استخر تولید، کم و بیش شبیه به استخر پرواری است.قورباغه ی سبز بیشتر با Pistia تغذیه می‌شود و بقیه ممکن است در قسمت کوچکی از استخر رشد کنند. قورباغه‌ها رشد میکنند در مدت 10 ماه ، یا تا زمانیکه آنها به اندازه ی برداشت برسند. به بیان دیگر 200250 G .این قورباغه‌ها می‌توانند وفق یابند به نیمه آبزی ، مخصوصا بالغین گوشتخوار بیشتراز cm20. بوسیله ی پرورش تک گونه ای قورباغه‌ها ، یک بازده ی 750 kg/ha/yr می‌توانند بدست بیاورنند.پرورش چند گونه ای قورباغه و ماهیها می‌تواند امکان پذیر باشد.قورباغه‌های برداشت شده، ممکن است برای مسافتهای کوتاه در گونی‌های کیسه ای یا گونی‌های پارچه ای حمل شوند. و در مسافتهای طولانی ، حمل ، در صندوقهای چوبی انجام می‌گیرد.
شیوه‌های مدیریت عمومی‌ذیل ممکن است برای پرورش سودآور قورباغه مورد استفاده قرار بگیرد:
ph آب برای استخرهای پرواری باید 6/7 باشد. غلظت کلرین در آب، برای استخرهای نوزادگاهی و پرواری باید زیر 0.5 ppm باشد.غلظت بیشتر کلر برای tadpoles سمی‌است. گرچه قورباغه‌های بالغ دراستخرهای تولیدبه غلظت بیشترازppm3 کلرمقاوم هستند.همچنین گزارش شده که غلظت خفیف کلر،ممکن است باعث جلوگیری ازبیماری باکتریایی درقورباغه درحال رشد شود.استخرهای هچینگ یا نوزادگاهی، باید بصورت فصلی،برای حضورحشرات آبزی از قبیل لارو سنجاقک وسوسک‌ها، که ممکن است طعمه لاروهای قورباغه شوند،کنترل شوند. حصاردراستخرهای تولیدممکن است بصورت دوره ای بازرسی شود.وگرنه،ممکن است،پرندگان،حلزون‌ها و جانورهای جونده وارد شده و قورباغه‌های رشد یافته را بخورند. قورباغه‌ها،مخصوصا ازاستخرتولید،ممکن است بطور دوره ای برای رشد و سلامتیشان نمونه گیری شوند.پای قرمز که نمونه ای از خراش پوست می‌باشد ، بدلیل تراکم زیاد طولانی مدت و تماس باسطح خشک ، در بین قورباغه‌ها رایج است.گرچه این نشانه ی بیماری نیست ، اما ممکن است بعدا باعث آسیب پذیری بوسیله باکتری‌های عفونی واگیردار مانند Aeromonas شوند. قورباغه‌های آلوده شده، بوسیله مقداری sulfadiazine, saltsolution chloramphenicol, یا 30%محلول رینگر قورباغه، ممکن است درمان شوند . در طی پرورش قورباغه و ماهی ، لازم است که ذخیره ی نسبتا زیاد بچه ماهیها و قورباغه‌های جوان در اندازه‌های یکسان باشند.
با توجه به کنترل دقیق در پرورش صنعتی بخصوص در سالن‌های سرپوشیده نه تنها میتوان تمامی‌مشکلات را کنترل کرد، بلکه میتوان در چهار فصل اقدام به اخذ تخم و نوزاد نموده و یک بازار دایمی‌ایجاد کرد مانند مزرعه ی پرورش قورباغه بسیار پیشرفته ی آنتالیای ترکیه.از گذشته‌های دور پرورش قورباغه در فضای باز و به صورت طبیعی در آبگیرها و تالاب‌ها، بخصوص در کشورهای جنوب شرق آسیا و چین مرسوم بوده است. سیستم کار چنین بوده که رهاسازی اولیه صورت می‌پذیرفته و مدتی به حال خود گذاشته و شکل طبیعی رشد و تکثیر می‌یافتند، سپس به تناوب جمع آوری و صید می‌شده اند. از دهه ی ۷۰ میلادی پرورش به شکل صنعتی و متراکم در مزارع مربوطه و به شکل اقتصادی مرسوم گشته است. در روش نیمه صنعتی جفت گیری و تخم گذاری در آب راکد انجام می‌پذیرد و تخمها پس از حداکثر سه هفته به صورت لاروهای دم دار ظاهر می‌شوند با ۵ میلی متر طول و ظاهری مانند ماهی‌های کوچک، چند روز بعد طول آنها به ۱۰ میلی متر و بیشتر می‌رسد. سپس با پیدایش پاهای کوچک دم خود را از دست می‌دهند. در این مرحله که حدود ۲۰ روز طول می‌کشد، قورباغه نوزاد را باید وارد برکه‌های بزرگتر و محفوظ از مار، پرندگان و قورباغه‌های بزرگتر و…نمود.جهت داشتن یک مزرعه موفق و پرمحصول، غذادهی مناسب و کافی یک پارامتر حیاتی است. بچه قورباغه‌ها عمدتا از فیتوپلانگتون‌ها و جلبک‌ها تغذیه می‌نمایند و رژیم گیاه خواری دارند، وقتی قورباغه‌ها رشد نمودند فرایند تغذیه ی آنها مشکل تر شده و عمدتا تمایل به تغذیه از موجودات زنده و متحرک دارند. نصب لامپ در اطراف استخرهای پرورش قورباغه و جذب حشرات در شب می‌تواند منبع خوبی برای جذب حشرات و در نتیجه تامین غذای قورباغه‌ها باشد.به عنوان نمونه در یک مزرعه ۲۶ هکتاری پرورش قورباغه نیمه صنعتی میتوان ۱۰ هکتار آن را به صورت حوضچه و برکه‌های کوچک و بزرگ برای پرورش قورباغه از زمان لاروی تا موجود کامل در نظر گرفت. مساحت این حوضچه‌ها و برکه‌ها حداقل ۱۰ مترمربع و حداکثر ۵۰۰ مترمربع به عمق حداقل ۸۰ سانتی متر و حداکثر یک متر در نظر گرفته می‌شود. در چنین مزرعه ای در سال حدود ۲۰ تن گوشت قورباغه برای صادرات میتوان تولید نمود. تقاضای روزافزون گوشت قورباغه از یک طرف و از طرف دیگر سطحی بیش از ۵۰۰ هزار هکتار شالیزار و برکه‌های متروکه غیر قابل بهره برداری برای سایر تولیدات اقتصادی در شمال و جنوب کشور، میتوان با پرورش قورباغه ضمن کسب درآمدی قابل توجه برای صاحبان زمین‌ها، قشر عظیمی‌از جوانان و مردم منطقه را نیز مشغول به کار نمود.
تاریخچه و وضعیت پرورش قورباغه
نخستین آمار ثبت شده از پرورش قورباغه به قاره آمریکا در قرن 19 برمیگردد. این روش شامل محدود کردن استخرهای طبیعی و رها سازی بچه قورباغه‌ها در آن بود. روشی که تا به امروز همچنان مورد استفاده است. در این روش از غذای دستی استفاده نمی‌شد و قورباغه‌ها از تولیدات طبیعی حوزه آبی استفاده میکردند. در برخی مزارع قورباغه‌ها را در قسمتهای ساحلی جمع آوری میکردند تا از لارو حشراتی که روی قطعات گوشت در حال فساد یا سایر ضایعات غذایی رشد میکردند تغذیه کنند. به این ترتیب بسترهای ایده آلی جهت تولید غذای زنده فراهم میکردند. امروزه با تکمیل روشهای تغذیه ای امکان تغذیه دستی در چنین محیطهایی فراهم شده است.
در خارج از ایالات متحده نخستین استخر پرورشی در کشور برزیل احداث شد. این مزارع پیشگامانی بودند که ناملایمات این کار، تکنیک‌های جدید و موثر و سختی‌های عملیاتی این صنعت را تجربه کردند و طبیعتا امروزه از برترین‌های این صنعت هستند.
نخستین مزارع پرورش قورباغه مشکلات فراوانی در رابطه با غذادهی و مسائل مربوط به سلامت قورباغه‌ها داشتتند اما سودآوری این صنعت باعث شد که موسسات علمی‌تحقیقات گسترده ای را جهت بهبود شرایط این صنعت انجام دهند.
در قاره آسیا، که بیشترین قدمت را در صنعت آبزی پروری داراست نخستین کشوری که پتانسیل بالقوده این صنعت را قبول کرد و جهت گسترش آن اقدام نمود تایوان بود. در دهه 1990 مزارع این کشور به پرورش صنعتی قورباغه روی آوردند و علاوه بر گونه Catesbiena اقدام به پرورش یک گونه بومی‌شرق آسیا به نام R.tigerina نمودند. امروزه کشورهای فراوانی در این صنعت فعال و پیشرو هستند که از جمله آنها میتوان به مکزیک، آرژانتین، اندونزی، تایلند و مالزی اشاره کرد. کشور آمریکا در زمینه تاسیس مزارع تحقیقاتی رتبه نخست جهان را داراست.
اما چرا قورباغه گونه مناسبی برای پرورش است؟
مصرف این موجود قدمتی دیرین دارد و به فرهنگ بومی، اعتقادات و منابع غذایی در دسترس و محدودیت‌های دینی مردم کشورهای مختلف بستگی دارد. بومیان قاره آمریکا از دیرباز قورباغه‌ها را یکی از منابع غذایی خوب و در دسترس می‌دانستند. انواع قورباغه‌های آبزی و خشکی زی در این قاره وجود داشت که به استثنا برخی گونه‌های سمی‌و خطرناک باقی مصرف غذایی داشتند. گونه‌های سمی‌برای استفاده از سم شان در جنگ‌ها یا ساخت داروهای درمانی و ... صید می‌شدند. سم برخی از این گونه‌های به قدری قوی است که میزان آرامش بخشی آنها را 200 برابر مرفین برآورد کرده اند. هرچند چنین گونه‌هایی نادرند اما این سوال را به ذهن متبادر میکنند که آیا پرورش برخی گونه‌های خاص جهت استفاده در صنایع دارویی روشی سودآور نیست؟ و اگر هست چه تکنیک‌هایی دارد؟
در قاره آسیا، جایی که مردمش بخصوص در شرق آن تقریبا از هر موجود زنده ای تغذیه میکنند مصرف قورباغه قدمتی دیرینه دارد. پراکندگی این موجود در مقیاس گسترده و بالا بودن جمعیت آن و آسانی روشهای صید این موجود باعث شده که قورباغه‌ها به منبع غذایی خوبی برای مردم این قاره تبدیل شوند. گوشت قورباغه مغذی است بخصوص ران قورباغه که یکی از بخشهای عمده بدنش از جهت مصرف غذایی است. ران قورباغه را آسیایی‌ها به اشکال گوناگون وبا روشهای مختلف طبخ میکنند و با انواع سس‌ها سرو میکنند. نمونه‌هایی از این غذاها تنها در رستوران‌های لوکس و گران قیمت قابل دسترسند. در عین حال قورباغه‌های کوچک تر و با کیفیت پایین تر غذای مناسبی برای اقشار کم درآمد این کشورها هستند. مردم شرق آسیا اقبال خوبی نسبت به محصولات حاصل از فراوری قورباغه دارند و بازارهای این کشورها نسبت به فراوری‌های تازه این محصول گشوده خواهند بود. ترکیب عنصری گوشت بدن قورباغه غنی است و بخصوص ران قورباغه از نظر کیفیت بسیار شبیه ران مرغ است. برخی گونه‌های قورباغه بقدری بزرگ هستند که بصورت کامل و اصطلاحا درسته مصرف می‌شوند. باقی گونه‌ها پس از قطع ران برای مصارف غذایی به قسمتهای مختلف فراوری سپرده می‌شوند و از پوستشان برای صنعت دباغی و از باقی بدن برای کارخانجات غذای ماهی و دام استفاده می‌شود. در کل میتوان نتیجه گرفت که هیچ قسمتی از بدن قورباغه هدر نخواهد رفت. این یکی از نکات مثبت در قانع کردن سرمایه گذاران جهت گسترش این صنعت است. امروزه کشورهای آمریکا، فرانسه، کانادا، بلژیک، ایتالیا و اسپانیا از عمده کشورهای غربی مصرف کننده قورباغه هستند.
از سوی دیگر قورباغه گونه ای است که به دلیل مقاومت خوب در برابر ناملایمات محیطی، رشد و نمو مناسب ، تعداد بالای موالید ، طول دوره رشد متعادل و تغذیه راحت برای پرورش صنعتی ایده آل است. نمی‌توان منکر شد که این صنعت حتی امروزه هم با مشکلاتی دست به گریبان است اما یک چنین مشکلاتی را در تمام رشته‌های پرورشی میتوان سراغ گرفت. تاسیسات بکار گرفته شده در پرورش قورباغه پیچیدگی خاصی ندارند و موفقیت در این صنعت بیش ازهرچیز به درک درست از محیط طبیعی و طبعیت جانور باز میگردد نه ابزارآلات پیچیده و فنون خاص.
درحالت کلی میتوان بازارهای محصول قورباغه را به بخشهای تقسیم کرد:
- ران قورباغه
- قورباغه زنده
- درخواست برای اهداف آموزشی و تحقیقاتی
- بازارهای خاص برای برخی محصولات دارویی و ویژه از قورباغه‌ها
از میان این سه مورد درخواست جهانی برای ران قورباغه بیش از همه است. تولید کنندگان عمده این محصول در جهان اندونزی و تایوان هستند. هم چنین در برخی از کشورها تقاضا برای خرید قورباغه زنده برای مصارف غذایی افزایش روبه رشدی نشان داده است. بخصوص در کشورهایی که گروه‌های مهاجر از آسیای شرقی بیشتر هستند. در این رابطه حتی میتوان به بازارهایی در مناطق جنوبی ایران که گروه‌هایی اجرایی از کشورهای شرقی بصورت پیمانکار پروژه‌های بزرگ صنعتی استقرار دارند نظر داشت.
هم چنین بسیاری از مراکز تحقیقاتی جهت انجام تست‌های مختلف دارویی و موادی خود از قورباغه‌ها استفاده میکنند. طبیعی است که تولید و پرورش قورباغه‌ها در شرایط استاندارد و بدور از آلودگی‌های محیطی می‌تواند منجر به در اختیار داشتن جمعیتی خالص و با کمترین آلودگی درونی شود که خود به بالارفتن دقت و صحت تحقیقات کمک خواهد کرد و به هرحال این مورد بازاری است که نباید از نظر دور داشت.
در کشور ایران تکثیر و پرورش قورباغه متاسفانه سابقه جدی و قابل ره گیری ندارد. تلاش‌های موردی و استثنایی هم که به عمل آمده به دلایل مختلف نیمه کاره مانده اند. اما با توجه به بازارهای جهانی، پیشرفت‌های علمی‌منطقه ای و قاره آسیا و رقابت فشرده و حساسی که در صنعت آبزی پروری وجود دارد ورود به این عرصه برای ما غیرقابل اجتناب . امروزه تفکر سنتی و بسته درعرصه آبزی پروری بیهوده و به شدت زیان بار است. لذا مسئولین، کارشناسان و سرمایه گذاران این صنعت باید با گسترش حوزه علمی‌و آینده نگری خود شرایطی را فراهم کنند که نخستین گام‌ها در راه هموار سازی صنعت پرورش قورباغه در ایران برداشته شود. به جرات میتوان ادعا کرد که هیچ یک از کشورهایی که اسمشان در بالا آمده از نظر اقلیمی‌تنوعی مانند ایران نداشته و پتانسیل این صنعت در آنها مانند ایران نیست.
برای برداشتن نخستین گام‌ها به نظر می‌رسد فاکتورهای زیر ضروری و موثر خواهند بود:
حوزه‌های بسیاری در ایران وجود دارند که میتوان برای تهیه ذخیره اولیه مزارع پرورشی اقدام به برداشت از آنها نمود. شناسایی و برآورد شیلاتی این حوزه‌ها نخستین گام برای توسعه کارشناسانه پرورش قورباغه در ایران است.
بی تردید بهترین راه برای تربیت کارشناسان آموزش آنها توسط افراد متبحر و در مراکز با سابقه است که متاسفانه هیچ کدام در ایران موجود نیستند. به نظر می‌رسد بهترین پیشنهاد، برگزاری این دوره‌های در یکی از کشورهای آسیایی پیشرو در این صنعت باشد تا کارشناسان ضمن دریافت اطلاعات علمی‌از نزدیک با جزئیات این کار و نیز بازارهای موجود آشنا شوند. مهمترین وظیفه این کارشناسان در طولانی مدت ارائه راه کارهایی برای تطبیق روشهای جهانی پرورش قورباغه با خصوصیات آب و هوایی و فرهنگی ایران است. به نظر می‌رسد عدم آشنایی کافی مسئولین امر با این صنعت یکی از بزرگترین موانع در راه شروع و توسعه این صنعت باشد. برگزاری کلاس‌های توجیهی و دوره‌های فشرده آشنایی با صنعت پرورش قورباغه می‌تواند راه کاری برای مقابله با این معظل باشد. باید چنین دوره‌هایی را بخصوص در مراکزی که شناسایی شده و قابیلت پرورش قورباغه را دارا هستند برگزار کرد تا علاوه بر اشتغال زایی به افزایش سطح رفاه مالی بومیان منطقه نیز کمک شود.
گشایش راه‌های صادرات محصولات تولیدی به کشورهای مختلف. این مورد نه تنها به سرمایه گذاران بلکه به سیاستمداران نیز اختصاص دارد. کیفیت خوب محصولات در کنار راه کارهای بازرگانی و دیپلماسی می‌تواند به افزایش روزافزون سطح صادرات و به تبع آن تولیدات داخلی منجر شود و این یعنی افزایش تولید، افزایش اشتغال، بالارفتن حجم سرمایه گذاری، افزایش تحقیقات علمی‌در این زمینه و بهبود روشهای بومی‌پرورش قورباغه با توجه به اقلیم ایران.
منابع :
info-tmba.ir
sarmayeh.net
ali-hakemi.persianblog.ir
iranvet.ir
aftabnews.ir