به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ قرقاول پرنده‌ای است که از راسته ماکیان Gallinace’s خانواده Phasianidee’s که نام علمی آن Phaisianus می‌باشد و در حدود 49 نوع آن در جهان شناخته شده است. قرقاول معمولی به نام Phaisianus Coichicus می‌باشد. این پرنده دارای جثه‌ای به اندازه مرغ خانگی است.
تغذیه قرقاول به‌منظور پروار کردن اخیراً در بسیاری از کشورها و از جمله کشور ما رایج شده است. گوشت قرقاول بسیار لذیذ و مقوی می‌باشد لذا آشنایی با اصول تغذیه این پرندۀ زیبا بسیار حائز اهمیت است. طعم و مزه گوشت قرقاول پرورشی با همنوعان وحشی آنها تفاوت چندانی ندارد.
اصول تغذیه قرقاول
یکی از موارد مهم در پرورش طیور مسئله تغذیه می‌باشد. تغذیه طیور بخش مهمی از وظایف یک پرورش‌دهنده طیور را تشکیل می‌دهد. تغذیه از دو جنبه بهداشتی و اقتصادی حائز اهمیت است. از‌نظر بهداشتی پرنده هنگامی می‌تواند به فعالیت‌های مرفولوژیکی خود به‌طور مناسب ادامه دهد که تمام مواد‌غذایی مورد نیاز در اختیارش قرار گیرد. از نظر اقتصادی هم باید توجه داشت که 75 درصد از هزینه پرورش را هزینه‌های مربوط به خوراک تشکیل می‌دهد. واحد تهیه خوراک کار تأمین و تولید انواع جیره‌های غذایی برای پرندگان در کلیه مراحل رشد و نمو را از جوجه‌های یکروزه تا پرندگان گوشتی و مولدین به‌عهده دارد. در این واحد، مواد اولیه مورد نیاز به نسبتهای کاملاً دقیق و مشخص با هم مخلوط و آسیاب می‌شوند.
قرقاولها از ابتدای پرورش نیاز به انرژی بالایی دارند لذا بهترین نتیجه با جیره آغازین [Starter] حاوی 28% پروتئین تا 4 هفته اول، 25% پروتئین از 4 تا 9 هفته و 22% پروتئین از 9 تا 16 هفته بدست می‌آید. جیره غذایی پرندگان پرورشی از ذرت، گندم، کنجاله سویا، پودرصدف، نمک، مکمل ویتامین‌ها و مواد‌معدنی و غیره تشکیل می‌شود.
دسترسی به خوراک برای جوجه‌های قرقاول از ضروریات پرورش می‌باشد. جیره‌های غذایی پرندگان زینتی و یا بوقلمون در کارخانجات خوراک تولید می‌شود که قابل اطمینان و توصیه می‌باشد. جیره آغازین باید حاوی 28 الی 30 درصد پروتئین باشد که برای برآورد احتیاجات این پرنده برای رشد سریع و پردرآوری ضروری می‌باشد. جیره‌هایی که به شکل کرامبل [Crumble] ارائه می‌شوند نتایج رضایت‌بخشی را موجب گردیده‌اند. اما باید توجه داشت که جوجه‌های قرقاول قادر به مصرف خوراک پلت شده تا سن سه هفتگی نیستند. جیره‌های غذایی قرقاول باید حتما حاوی کوکسیدواستات باشد تا از ابتلا به کوکسیدیوز جلوگیری شود.
جدول 1: مقدار پروتئین جیره غذایی قرقاول در کل دوره پرورش
|
هفته |
پروتئین(درصد) |
توضیحات |
|
1-4 |
28-30 |
آغازین |
|
4-8 |
24-25 |
اگر جیره 24 درصد نتوانیم تهیه کنیم تا 7 هفتگی می‌توان از جیره آغازین استفاده کرد |
|
8-12 |
21-22 |
دو هفته قبل از تخلیه قرقاول ها به‌ازای هر 100 پرنده یک کیلوگرم دانه ذرت کامل در سالن توزیع می‌شود |
جدول 2: خوراک مصرفی هر قرقاول در مراحل مختلف پرورش
|
سن ( به هفته ) |
مقدار خوراک مصرفی به‌ازای هر پرنده (گرم) |
|
5-0 |
5/113 |
|
8-6 |
454 |
|
8 هفته به بعد |
454 |
جداول 3: سایر احتیاجات غذایی قرقاول مطابق NRC 1994
|
مواد مغذی |
4-0 |
8-4 |
17-9 |
تخمگذاری |
|
انرژی |
2800 |
2800 |
2700 |
2800 |
|
پروتئین |
28 |
24 |
18 |
15 |
|
لیزین |
5/1 |
4/1 |
8/0 |
68/0 |
|
متیونین |
5/0 |
47/0 |
3/0 |
3/0 |
|
کلسیم |
1 |
85/0 |
53/0 |
5/2 |
جدول 4: مواد مغذی جیره‌های غذایی قرقاول در مراحل پیش‌دان، رشد و تخمگذاری
|
مواد مغذی |
پیش‌دان |
رشد |
تخمگذاری |
|
1 |
2 |
|
سطح تقریبی پروتئین (%) |
28 |
20 |
15 |
17 |
|
اسیدهای آمینه (درصد جیره) |
|
آرژنین |
6/1 |
2/1 |
80/0 |
72/0 |
|
لیزین |
6/1 |
2/1 |
82/0 |
73/0 |
|
متیونین |
6/0 |
45/0 |
34/0 |
41/0 |
|
متیونین+ سیستین |
1/1 |
8/0 |
61/0 |
62/0 |
|
تریپتوفان |
27/0 |
22/0 |
15/0 |
15/0 |
|
هیستیدین |
6/0 |
45/0 |
35/0 |
35/0 |
|
لوسین |
9/1 |
4/1 |
1/1 |
7/0 |
|
ایزولوسین |
2/1 |
7/1 |
3/1 |
6/0 |
|
فنیل آلانین |
2/1 |
93/0 |
74/0 |
61/0 |
|
فنیل آلانین+ تیروزین |
9/1 |
4/1 |
1/1 |
1 |
|
ترنونین |
1/1 |
81/0 |
62/0 |
63/0 |
|
والین |
3/1 |
1 |
75/0 |
66/0 |
|
انرژی قابل متابولیسم(kcal/kg) |
2900 |
2900 |
2700 |
2800 |
|
کلسیم(%) |
2/1 |
1 |
8/0 |
5/2 |
|
فسفر قابل استفاده(%) |
6/0 |
5/0 |
4/0 |
4/0 |
|
سدیم |
18/0 |
18/0 |
18/0 |
18/0 |
جیره پیش دان تا سن 6 هفتگی و سپس جیره رشد اولیه تا 12 هفتگی و بعد از آن نیز جیره رشد ثانویه تا زمان ارسال پرنده به بازار بعنوان پرنده گوشتی و یا انتخاب آن جهت گلۀ مادر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جدول 5: نمونه‌هایی از جیره‌های غذایی قرقاول (بر حسب کیلوگرم)
|
مواد خوراکی |
پیش‌دان |
رشد |
تخمگذاری |
|
1 |
2 |
|
ذرت |
388 |
518 |
307 |
483 |
|
کنجاله سویا (48%) |
520 |
295 |
120 |
220 |
|
جو |
- |
129 |
400 |
200 |
|
سبوس گندم |
- |
- |
120 |
- |
|
کربنات کلسیم |
15 |
14 |
5/12 |
60 |
|
دی کلسیم فسفات (20% فسفر) |
5/22 |
19 |
15 |
5/12 |
|
نمک (یددار) |
5/3 |
5/3 |
5/3 |
5/3 |
|
روغن گیاهی |
40 |
10 |
10 |
10 |
|
DL- متیونین |
5/1 |
5/1 |
1 |
1 |
|
مکمل ویتامینه و معدنی(1) |
10 |
10 |
10 |
10 |
|
L- لیزین |
- |
- |
1 |
- |
|
1- اگر مکمل فاقد کولین است از مکمل کولین استفاده نمایید. |
جیره تخمگذاری باید حداقل 2 هفته پیش از تخمگذاری مورد استفاده قرار گیرد. مجدداً باید یادآور شد که چنین جیره‌ای کامل است و نیازی به استفاده از هیچ مکملی نمی باشد.
جدول 6: میزان رشد، مصرف خوراک و ضریب تبدیل خوراک در قرقاول طوقی [Ring Neck Pheasants]
|
سن(هفته) |
میانگین وزن (گرم) |
مصرف خوراک (گرم) |
ضریب تبدیل خوراک |
|
نر |
ماده |
نر |
ماده |
نر |
ماده |
|
2 |
85 |
85 |
144 |
144 |
71/1 |
71/1 |
|
4 |
220 |
200 |
430 |
416 |
98/1 |
07/2 |
|
6 |
380 |
350 |
866 |
794 |
25/2 |
25/2 |
|
8 |
620 |
520 |
1496 |
1352 |
43/2 |
61/2 |
|
10 |
830 |
660 |
2161 |
1915 |
61/2 |
88/2 |
|
12 |
1050 |
820 |
3136 |
2747 |
97/2 |
33/3 |
|
14 |
1300 |
960 |
4092 |
3640 |
15/3 |
78/3 |
|
16 |
1475 |
1025 |
5163 |
4709 |
51/3 |
59/4 |
|
18 |
1530 |
1080 |
6338 |
5827 |
14/4 |
4/5 |
احتیاجات آب آشامیدنی در پرورش قرقاول
آب مصرفی جوجه قرقاولها اثری مهم در حفظ سلامت آنان دارد. خنکی و تمیزی آب باید همواره رعایت شود. ابتدا می‌توان از سنگهای رنگین و سنگ مرمر در ظروف آب قرقاولها استفاده کرد تا از خیس شدن جوجه‌ها درنتیجه ورود به داخل آبخوری جلوگیری کند. یک قرقاول در حال رشد روزانه به 2 الی 5 گالن [یک گالن آب = 34/8 پوند= 79/3 کیلوگرم=231اینچ مکعب] آب نیاز دارد و 200 قرقاول در حال رشد بعد از دو هفته اول به 5 گالن آب نیاز دارند.
مصرف آب با افزایش سن حیوان، زیاد می‌شود ولی به‌ازای هر واحد وزن بدن، کاهش می‌یابد. تمایل به نوشیدن آب رابطه نزدیکی با مصرف خوراک دارد بنابراین هر عاملی که بر مصرف خوراک مؤثر باشد به‌طور غیرمستقیم بر مصرف آب نیز مؤثر خواهد بود. در دمای معتدل، پرندگان دو‌برابر وزن خوراک مصرفی، آب می‌نوشند. هر مادۀ مغذی که سبب افزایش دفع مواد‌معدنی از طریق کلیه‌ها شود، بر مصرف آب نیز مؤثر خواهد بود.
آب همراه با مواد غذایی: میزان آب موجود در خوراک معمولاً در برآورد آب مورد نیاز بدن در‌نظر گرفته نمی شود با این‌حال اکثر خوراکها حاوی حدود 10 درصد آب آزاد می‌باشند. شکل دیگری آن از آب پیوند شده نامیده می‌شود که در طول هضم و سوختوساز مورد استفاده قرار می‌گیرد بدین ترتیب 8-7 درصد از کل نیاز آب بدن از خوراک تأمین می‌شود.
آب متابولیک: آب، محصول فرعی سوختوساز عمومی بدن است. با سوختوساز هر گرم چربی 2/1گرم آب تولید می‌شود. به‌همین ترتیب هر گرم پروتئین و کربوهیدرات نیز به ترتیب حدود 6/0 و 5/0 گرم آب تولید می‌نمایند. کل آب متابولیک را می‌توان بسادگی از روی میزان انرژی مصرفی برآورد نمود، بدین ترتیب که به‌طور متوسط به‌ازای هر کیلوکالری انرژی که مورد متابولیسم قرار گیرد، 14/0 گرم آب حاصل خواهد شد.
دمای آب آشامیدنی
دمای آب مصرفی پرندگان عموماً با دمای محیط منطبق است. به‌عبارت دیگر، دمای آب آشامیدنی پرندگان که در شرایط محیطی کنترل شده قرار دارند، نسبتاً ثابت است در‌حالی که برای جوجه‌ها دمای آب، همراه با افزایش سن، به‌علت کاهش دمای محیط مادر مصنوعی کاهش می‌یابد.
کیفیت آب
آب مصرفی گله باید از لحاظ سختی و میزان نمک، مس، آهن، منگنز، منزیم، نیترات و ... و از لحاظ آلودگی باکتریایی در هر گله آزمایش گردد. در صورت آلوده بودن آب مصرفی، لازم است از یک ضدعفونی‌کننده مناسب استفاده شود. ارتفاع آبخوری باید روزانه کنترل و تنظیم گردد. تا سن دو هفتگی لبه بالای آبخوریهای آویز اتوماتیک، هم‌سطح پشت جوجه‌ها باشد.
بستر زیر آبخوریها باید هموار باشد تا تمامی جوجه‌ها به‌طور یکنواخت و یکسان به آب دسترسی داشته باشند و از ریزش آب جلوگیری شود. توصیه می‌شود میزان مصرف آب سالن به‌صورت روزانه و دقیق رکوردگیری و ثبت شود. زیرا افزایش و کاهش ناگهانی در مصرف آب، نشانه اولیه استرس، بیماری و... است.
جدول7: جدول استاندارد آب مورد استفاده
|
ترکیبات |
حداکثر سطح قابل قبول |
ترکیبات |
حداکثر سطح قابل قبول |
|
کلی فرم |
صفر میلی‌گرم در لیتر |
مس |
05/0-002/0 میلی‌گرم در لیتر |
|
سختی کل |
180 |
سدیم |
50 میلی‌گرم در لیتر |
|
pH |
5/7-5/6 |
روی |
5/1 – صفر میلی‌گرم در لیتر |
|
نیترات |
45-25 میلی‌گرم در لیتر |
فلوئور |
06/0 میلی‌گرم در لیتر |
|
نیتریت |
4 میلی‌گرم در لیتر |
جیوه |
002/0 میلی‌گرم در لیتر |
|
کلرید |
200 میلی‌گرم در لیتر |
سرب |
05/0- صفر میلی‌گرم در لیتر |
|
سولفات |
200 میلی‌گرم در لیتر |
کلسیم |
75 میلی‌گرم در لیتر |
|
منگنز |
5/0-1/0 میلی‌گرم در لیتر |
منیزیم |
50-30 میلی‌گرم در لیتر |
|
آهن |
1-3/0 میلی‌گرم در لیتر |
|
|
راه‌های دفع آب در طیور
الف – فضولات: میزان آب دفعی از طریق مدفوع و ادرار برحسب تغییرات مصرف آب متغیر است. فضولات پرندگان حاوی 70-60 درصد رطوبت است.
ب- دفع از طریق تبخیر: تبخیر یکی از چهار روش فیزیکی است که پرندگان به‌کمک آن دمای بدن خود را کنترل می‌نمایند. آب به‌واسطۀ ساختمان ملکولی و پیوندهای شیمیایی خود، از گرمای نهان تبخیر بالایی برخوردار است. حدود 5/0 کیلوکالری حرارت جهت تبخیر یک گرم آب مورد نیاز است. دفع حرارت به‌روش تبخیر از سطح بدن و دستگاه تنفس انجام می‌شود.
ظروف آبخوری و دانخوری در سالن‌های پرورش قرقاول
ظروف آبخوری و دانخوری، حتی‌الامکان باید از جنس پلاستیک باشد زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به‌سهولت می‌توان آنرا تمیز نمود.
آبخوریها: انتخاب آبخوری مناسب یکی از مسائل مهم پرورشی به‌شمار می‌رود. آبخوریها دو دسته هستند :
1. آبخوریهای دستی که شامل انواع مخروطی، استوانه‌ای، تشتکی و ناودانی می‌باشند.
2.آبخوریهای اتوماتیک یا خودکار که شامل انواع مخروطی ، ناودانی و قطره‌ای می‌باشند.
دانخوری‌ها: دانخوری‌ها مکانیزم نهایی هستند که دان را پس از تمام مراحل جهت تغذیه در اختیار طیور قرار می‌دهند. این وسایل بایستی به گونه‌ای باشند که غذا به‌طور یکنواخت و کافی در اختیار جوجه‌ها قرار گیرد. ساختمان دانخوری باید دارای مشخصات زیر باشد :
- به‌آسانی و با کمترین کار قابل پرکردن باشند.
- ریخت و پاش خوراک بایستی کم و ناچیز باشد.
انواع دانخوری‌ها عبارتند از:
1. دانخوری ناودانی 2. دانخوری استوانه‌ای 3. دانخوری بشقابی 4. دانخوری سینی شکل
ظروف دانخوری جوجه‌ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا براحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه‌های خود را با به‌هم زدن دان تقویت نمایند.
خوراک‌دهی به قرقاولها : برای خوراک دادن به پرندگان می‌توانید از 2 تا 4 دانخوری به طول 60 تا 90 سانتیمتر بازای هر 50 جوجه و یا دانخوری‌های اتوماتیکی استفاده کنید. بهتر است خوراک‌دهی جوجه‌ها بر روی مقواهای مسطح به رنگ سبز انجام شود زیرا رنگ سبز جوجه‌ها را جذب می‌کند و این کار باعث می‌شود جوجه‌ها زودتر خوراک را پیدا کنند. سعی کنید غذا در ته ظرف به‌خوبی پهن شده باشد زیرا تجمع غذا در یک قسمت باعث ریختن خوراک به بیرون و نرسیدن خوراک به جوجه‌های ضعیف‌تر می‌شود. سعی گردد تا زمانی که جوجه‌ها از کیسه زرده خود استفاده نکرده‌اند به آنها خوراک داده نشود، زیرا این کار باعث مشکلات گوارشی می‌گردد.
گردآورندگان:
مهندس امید پرویزی عمران «کارشناس ارشد علوم دامی- تغذیه دام و طیور»
مهندس کیومرث مولادوست «کارشناس علوم دامی»