به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بوتولیسم بیماری فلج کننده‌ای است که با بلع سم ناشی از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می‌شود. این باکتری به طور وسیع در خاک وجود دارد و برای فعالیت و تولید سم به گرما، منبع پروتئین و محیط بی هوازی نیازمند است. انواع مختلفی از سموم توسط سویه‌های مختلف این باکتری تولید می‌شوند که پرندگان اغلب با تیپ C مبتلا می شوند و گاهی هم تیپ E آنها را مبتلا می‌سازد.
پرندگان هم به طور مستقیم با بلع سم و هم غیر مستقیم و از طریق خوردن بی‌مهره‌گان نظیر لارو مگس‌هایی که حاوی سم هستند ورود آنرا به بدن خود تجربه می کنند. البته بی‌مهره‌گان توسط سم این باکتری مبتلا نشده و تنها سم را در بدن خود ذخیره می‌نمایند. این لاروها با تغذیه از لاشه حیوانات مبتلا سم را به بدن خود وارد می‌کنند. اردک‌هایی که از این لاروها تغذیه می‌کنند با خوردن ۳ تا ۴ لارو می‌توانند مبتلا گردند.
مرغ و همه گونه‌های اهلی ماکیان، مرغابی، قرقاول، بوقلمون و ... و همچنین بیشتر گونه‌های وحشی پرندگان هم به این بیماری مستعدند. در این بین پرندگان لاشه خور می‌توانند در مقابل دوز بالای این سم مقاومت نموده و هیچ نشانه ای را بروز ندهند.
در محیط هایی که اصول بهداشتی به طور مناسب رعایت نمی شود و یا لاشه حیوانات و مواد فساد پذیر در دسترس پرندگان می‌باشد امکان بروز بوتولیسم بیشتر است. با توجه به خصوصیات بیان شده برای این باکتری بروز بیماری در فصول گرم و مناطق گرمسیر بیشتر مورد انتظار است.
سم ناشی از این باکتری سیستم عصبی را از طریق ممانعت از انتقال ایمپالس به عضلات متأثر می‌سازد و در نتیجه فلجی شل بروز می‌نماید. متعاقب آن، پرنده مبتلا قادر به استفاده از بالها و پاهای خود نخواهد بود و نمی تواند پلک سوم خود، عضلات گردن و سایر عضلات بدن را کنترل کند. پرنده مبتلا به همین علت قادر نیست سر خود را بالا نگه دارد و اغلب سرش پایین می‌افتد. در نهایت به دلیل از دست رفتن آب بدن، بهم خوردن تعادل الکترولیت‌ها و نارسایی تنفسی بیماری به مرگ پرنده منجر می گردد. بیماریهایی نظیر اسپیروکتوزیس، مارک و وبای مرغان و انواع سپتی سمی ها را باید در تشخیص تفریقی در نظر داشت.
برای تشخیص ردیابی سم ناشی از باکتری در سرم پرنده بیمار و یا نمونه بافت پرنده تلف شده نظیر لخته خون در قلب، محتویات معده یا کبد لازم است. در شرایط مساعد و ایده آل نظیر در دسترس بودن آب سالم و تمیز و ... ممکن است پرنده در صورت مواجهه با دوز کم سم بهبود یابد. البته بهبود از این بیماری به معنای مصونیت در برابر آن نیست. پرندگانی که در عرض ۴۸ ساعت از این بیماری جان سالم بدر ببرند معمولاً بهبود می یابند. پرنده مبتلا باید جدا از سایرین و با آب و غذای سالم نگهداری شود. درمان حمایتی شامل آنتی‌بیوتیک و ویتامین درمانی در اغلب موارد مفید است. در صورت امکان با شناسایی منبع سم باید آنرا از پرنده دور نمود. پرندگان تلف شده را باید از میان بقیه خارج کرد و از ظرفی که می خورند دیگران نباید مصرف کنند.
نیما میراحدی
منبع : hakimemehr.ir