به گزارش «سرویس دام،طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ اگر یک ساختمان خوب و کوچک قابل حصول نباشد میتوان در یک سالن بزرگ یک آشیانه کوچک ساخت. کف آشیانه باید به گونه ای ساخته شود که به سهولت قابل تمیز کردن باشد. محل پرورش بوقلمونهای جوان (poults) باید به قدر کافی گرم و فاقد رطوبت اضافی باشد. همچنین، یک آشیانه با امکانات تهویه خوب و به خوبی عایق بندی شده در مناطق با شرایط اقلیمی‌سرد از اهمیت خاص برخوردار است.
پنجره آشیانه جوجه‌ها باید چنان باشد که وقتی باز میشود به طرف پائین سر بخورد و یا چنان از پائین لولا شود که هنگام باز شدن هوای تازه و احتمالا سرد مستقیما روی بدن جوجه‌ها نوزد بلکه پس از برخورد به سقف وارد آشیانه شود که این امر بهترین نوع تهویه را ممکن می‌سازد. پنجره‌ها باید در جلو و عقب آشیانه مستقر شوند.
برای هر m۲ آشیانه یک دهم m۲ پنجره منظور میشود. بعضی پرورش دهندگان محوطه پرورش را با پرچینی محصور میکنند و از آشیانه بعنوان سر پناه استفاده میکنند. همچنین میتوان از سایبان‌ها نیز استفاده نمود، هنوز هم تعدادی از پرورش دهندگان از سایبان استفاده میکنند که اغلب به آشیانه یا سرپناه متصل اند. کف سایبان‌ها از نرده‌های تخته ای یا سیم ساخته میشود و با فاصله کمی‌از زمین مستقر می‌گردند تا مدفوع زیر آن و بر روی زمین بریزد که این امر تمیز کردن آن را آسان می‌کند.
البته توجه داشته باشید که بوقلمونهای نژاد درشت را در سایبان‌هائی با کف نرده ای و سیمی‌نباید نگهداری کرد زیرا دچار تاول و پینه و همچنین اختلالات کف و ساق پا می‌شوند که این عوارض در بوقلمونهای نژاد سبک بروز نمی‌کند.
در واحدهای بزرگ از روش پنجره بسته (windowless) استفاده میکنند که این گونه آشیانه‌ها باید کاملا عایق بندی شوند. باید در هر دقیقه حدود ۰٫۳ متر مکعب هوا با فشار حدود ۰٫۵ سانتی متر بر هر کیلو وزن بوقلمونهای بالغی که در معرض تهویه هستند وارد شود.
مساحت کف آشیانه بوقلمون
تا هشت هفتگی برای هر ده جوجه بوقلمون یک متر مربع کافی است. از ۸ تا ۱۲ هفتگی برای هر ده جوجه بوقلمون دو متر مربع و برای بوقلمونهای بین ۱۲ تا هفتگی برای هر ده بوقلمون جوان ۲٫۵ متر مربع باید در نظر گرفته شود.
برای بوقلمونهای جوان (نر و ماده) در حال رشد به ازا هر بوقلمون ۰٫۴ متر مربع فضا در نظر می‌گیرند. البته اگر تمام گله بوقلمون نر باشد برای هر بوقلمون ۰٫۵ متر مربع و چنانچه ماده باشد به ازا هر بوقلمون ۰٫۳ متر مربع فضا لازم است. برای بوقلمونهای سبک و آنها که در سیستم بسته پرورش داده می‌شوند مساحت آشیانه باید کمتر از ارقام فوق باشد.
دستگاه مادر مصنوعی
چند نوع دستگاه مادر مصنوعی وجود دارد. مادرهای گازی و الکتریکی که بهترین نوع جهت پرورش در گله‌های کوچک هستند. دستگاه‌های مادری که برای ۲۵۰ جوجه مرغ کافی است برای ۱۲۵ جوجه بوقلمون کفایت می‌کند.
باید ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه‌ها دستگاه‌های مادر را به کار انداخت تا آشیانه گرمای لازم را کسب کند. اگر از دستگاه‌های مادر گرد استفاده شود درجه حرارت برای طیور سفید ۴۰ درجه سانتی گراد و برای طیور زرد و قهوه ای ۳۵ درجه سانتی گراد در نظر گرفته میشود. این درجه حرارت از داخل در فاصله ۱۸ سانتی متر لبه خارجی دستگاه مادر و در ۵ سانتی متری بستر یا در حد ارتفاع پشت جوجه بوقلمون در نظر گرفته شود. باید هر هفته حدود ۲ تا ۳ درجه حرارت را پائین آورد تا به میزان مناسب ۲۰ درجه سانتی گراد برسد. اگر منطقه پرورش جوجه گرم باشد میتوان در طول روز دستگاه‌ها را خاموش کرد. پس از هفته ششم هیچ گونه منبع حرارتی نه برای شب و به برای روز لازم نیست.
دستگاه‌های گرما ساز باید به فاصه ۴۵ تا ۶۰ سانتی متری از سطح بستر آویزان گردند. درجه حرارت خارج از منبع حرارتی، یعنی محیط اطراف و بیرون از دستگاه مادر باید حدود ۲۱ درجه سانتی گراد باشد تا جوجه‌ها احساس راحتی کنند. تهویه باید به خوبی انجام گیرد.
میزان رطوبت برای جوجه‌های بوقلمون در داخل سالن ۶۵% است. دستگاه‌های مادر باید دارای حفاظ باشند تا جوجه‌ها از اطراف منبع حرارتی دور نشوند. حفاظی به ارتفاع ۴۵ سانتی متر برای هر دستگاه توصیه میشود.
در شرایط آب و هوائی گرم حفاظی به اندازه ۳۰ سانتی متر کافی خواهد بود. حفاظ مادر باید در فاصله ۶۰ تا ۶۵ سانتی متری لبه دستگاه مادر مستقر شود و به تدریج این فاصله به ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متر برسد و پس از گذشت ۷ تا ۱۰ روز میتوان حفاظ را برداشت. اگر جوجه‌ها درفصل سرما ریخته شوند و آشیانه بقدر قابل ملاحظه ای وسیع باشد میتوان بوسیله پاراوان قسمتی از آشیانه را جدا کرد و به تدریج که جوجه‌ها بزرگ می‌شوند فاصله پاراوان را بیشتر کرد.
وسائل دانخوری بوقلمون
در اولین روزها میتوان غذای جوجه‌ها را در ظرف‌های ساده قرار داد ولی چون اشکالاتی در درک دارند و حیوانات کودنی به حساب می‌آیند بهتر است در کنار هر آبخوری و یا دانخوری، وسیله و مواد بی ضرر و براق قرار داد تا توجه جوجه‌ها را به خود جلب کند. ریختن مقدار جزئی آرد یا ریزه‌های سنگ خارا روی دان روزی دوبار برای سه روز اول زندگی، بوقلمونها را تشویق به خوردن می‌نماید.
نباید دانخوری‌ها را مملو از دان کرد زیرا دان روی بستر می‌ریزد و جوجه به هوای دان روی بستر خود آنرا می‌خورند مگر اینکه روی بستر را با کاغذ بپوشانند. برای جوجه‌های هفت روزه تا سه هفتگی دانخوری کوچک به اندازه حدود ۵ تا ۷ سانتی متر برای هر جوجه مناسب است. از سن ۳ هفتگی به بالا تا سن عرضه به بازار از دانخوری‌های با سایز بزرگ استفاده میشود به طوریکه عمق دانخوری ۱۰ سانتی متر و طول دانخوری ۷ تا ۸ سانتی متر برای هر قطعه بوقلمون مناسب است. اگر دانخوری عریض باشد و بتوان از دو طرف آن استفاده کرد بدین ترتیب یک متر از این دانخوری را دو متر محسوب می‌کنیم.
نور رسانی در پرورش بوقلمون
در دو هفته اول زندگی نور باید به قدر کافی در اختیار جوجه‌ها باشد تا بتوانند آب و غذا را ببینند. لامپهای ۲۰۰ واتی با فواصلی در حدود ۳ متر مستقر شوند. یک چراغ ۷٫۵ تا ۱۵ واتی باید در داخل و زیر هر دستگاه مادر قرار داده شود. پس از دو هفته اول میتوان نور را کاهش داده تا در این سن از بروز استرس، روی هم ریختن جوجه‌ها و اضطراب جلوگیری شود.
پرورش صنعتی بوقلمون
تغذیه بوقلمون
برای پرورش بوقلمون دو برنامه غذائی اساسی باید در نظر گرفته شود. یکی غذای تمام نرم یا آردی و دیگری دانه ای یا پلت. نیازهای تغذیه ای بوقلمون بر اساس سن متغیر است. همچنانکه بر سن بوقلمون افزوده میشود، نیازهای پروتئین، ویتامین و مواد معدنی این پرنده کاهش می‌یابد و بر نیاز آن به انرژی افزوده میشود.
مواد غیر قابل حل مانند سنگ ریزه (گرانیت) باید در سنین ۸ تا ۱۰ هفتگی به غذای بوقلمون اضافه شود. دان بوقلمون باید حتما حاوی یک ماده مقابله کننده با کوکسیدوز باشد و همچنین وجود یک ماده پیشگیری کننده بیماری سیاه سر (black head) نیز در غذای بوقلمون ضروری است. باید همیشه غذا و آب در اختیار پرنده باشد. غذای غیر نرم یعنی با ذرات درشت (pellet) را می‌توا ن از هفته چهارم زندگی برای جوجه‌های بوقلمون در نظر گرفت.
میتوان برای تغذیه بوقلمون از یونجه تازه و ترد، شبدر خوب، علوفه سبز تازه یا جوانه سبز غلات که به خوبی خرد شده و فاقد رشته‌های بلند باشد، استفاده کرد. همه اینگونه مواد را میتوان روزی یک یا دوبار به بوقلمونهای جوان داد. هرگز نباید علوفه پژمرده یا خشکیده و سایر مواد غذائی مشابه را در اختیار پرنده گذاشت.
در فرمول غذائی بوقلمون میتوان از کنجاله سویا، ذرت آسیاب شده و مشابه آنها استفاده و دان تهیه کرد. غذای بوقلمونهای در حال رشد را از سن هشت هفتگی تا عرضه به بازار باید در اختیار بوقلمونهای جوان قرار داد. پروتئین موجود در آرد سویای پوست کنده برای بوقلمونهای بالغ بسیار قابل هضم ولی مواد هیدروکربنه موجود در آن زیاد قابل جذب نیست.
میزان غذای بوقلمون
جوجه‌های بوقلمون تا ۲۴ ساعت و یا حتی بیشتر احتیاج به خوردن و آشامیدن ندارند زیرا از زرده ذخیره بدن استفاده میکنند ولی بعد از این مدت باید غذا و آب کافی در اختیار آنها قرار داد. مقدار غذائی که توسط جوجه بوقلمونهای در حال رشد خورده میشود در اولین ماه زندگی ۴۵۰ تا ۴۶۰ گرم است.
اصولا بوقلمون حیوانی است که مخصوص گوشت پرورش داده میشود لذا از اینرو بیشتر انتخاب در بوقلمون از نظر تبدیل غذائی صورت می‌گیرد. بدین ترتیب که هر چه بوقلمون در ازا غذای کمتر گوشت بیشتری تولید کند بهتر است.
بوقلمون از نظر ضریب تبدیل پرنده خوبی به شمار می‌رود. زیرا به طور متوسط میزان ضریب تبدیل غذائی در آن در اوائل زندگی حدود ۱ به ۳ است. در برخی مزارع از غذای تمام آردی و در برخی دیگر از غذای آردی دانه ای استفاده میشود اما در گروهی از مزارع نیز تا ۸ هفتگی غذای تمام آردی و از ۸ هفتگی به بعد غذای دانه ای آردی در اختیار پرنده قرار می‌دهند. اگر بوقلمون به طریقه محدود نگهداری شود، اضافه نمودن علف سبز به جیره غذائی جوجه‌ها سبب بهتر شدن رشد میشود. ۴ هفته پیش از رسیدن بوقلمونها به بازار باید مواد بودار مانند روغن ماهی یا پودر ماهی را حذف کرد تا گوشت بوی نا مطبوع نگیرد.
غذای بوقلمونهای تخمگذار شبیه مرغهای تخمگذار است ولی باید توجه داشت که بوقلمونهای تخمی‌را نباید بیش از حد غذا داد زیرا سبب چربی گرفتن آنها می‌گردد و تولید تخم را پائین می‌آورد. جوجه‌ها را پس از خارج شدن از تخم به مدت ۲۴ ساعت باید در استراحت غذائی قرار داد و سپس به تغذیه آنها در ۱۵ تا ۲۰ روز اول توجه کرد.
برای فربه ساختن بوقلمون باید همه روزه خوراک دانه به آنها داد و هرچه هنگام بردن به بازار و کشتن بوقلمون نزدیکتر شود باید بر خوراک دانه آنها افزود. ترکیبات کلی جیره را ذرت، گندم، جو و یولاف تشکیل می‌دهد. ذرت را نباید تنها به بوقلمونهای پرورشی داد زیرا پرنده را بیش از حد فربه می‌کند. میتوان در زمستان از برگ چغندر و یولاف نیز در ترکیبات جیره استفاده کرد. در اختیار گزاردن ذغال چوب، شن و آهک هم مناسب است. همچنین در موقع جفتگیری باید خوراک قویتری هم مانند آرد ماهی، پودر خون و … در اختیار پرنده قرار داد.
نکات مهم در تغذیه بوقلمون
۱) از دادن خوراک بسیار و خوراک نامرغوب و کپک زده دوری کنید.
۲) علوفه سبز خرد کرده و چراگاه باید در دسترس جوجه بوقلمون قرار گیرد.
۳) گاهگاهی در آب آشامیدنی پرنده از یک قاشق چایخوری سولفات مس دو سود در یک لیتر آب استفاده کنید.
۴) آشیانه و خوراک و در صورت وجود چراگاه باید کاملا پاکیزه باشند.
نوک چینی بوقلمون
نوک بوقلمونهای جوان بین ۲ تا ۵ هفتگی چیده میشود. چنانچه دیرتر از این سنین اقدام به نوک چینی نمائیم، گرفتن و مهار حیوان به دلیل سنگینی جثه دشوار خواهد بود و ممکن است بوقلمون دچار پر ریزی گردد.
پیش از اینکه بوقلمونها دچار کانیبالیسم و پرکنی شوند بهتر است عمل نوک چینی انجام گیرد. نوک چینی نباید در یک روزگی و در جوجه کشی انجام شود. زیرا ممکن است این عمل باعث بروز استرس و بی میلی جوجه‌ها به غذا و آب و در نتیجه نزاری و بی آب شدن بدن حیوان (دهیدراسیون) گردد.
باید دقت شود سوراخهای بینی چیده نشود. همچنین دقت کنید که پس از این عمل غذا در دانخوری در سطحی باشد که جوجه‌های نوک چیده شده به راحتی بتوانند آنرا بخورند.
قطع تاج و ریش
تاج و ریش از اعضائی هستند که اغلب در نزاع‌های بین پرندگان به خصوص بوقلمونها از هر عضو دیگری آسیب پذیرتر میباشد. تاج و ریش را میتوان در جوجه بوقلمونهای یک روزه به سادگی با قرار دادن بین انگشت سبابه و شست با ناخن شست قطع نمود. حتی تا سن سه هفتگی نیز میتوان آنرا با ناخن گیر و قیچی به راحتی قطع نمود.
قطع ناخن
قطع ناخن معمولا برای جلوگیری از ایجاد خراش روی پوست بدن و پهلوی بوقلمون انجام میشود. این عمل بیشتر در محیط‌هائی که تعداد در سطح بوقلمون زیاد و بیش از حد متراکم است انجام میشود ولی حتی در پرورش در چراگاه نیز بسیار مفید است. برای این منظور بایستی ناخن‌ها به کلی قطع شوند. قطع ناخن باید در روز اول زندگی در موسسه جوجه کشی انجام گیرد.
قطع پر
چنانچه بوقلمون در چراگاه پرورش داده شود با قطع پرهای پرها به سهولت میتوان جلوی پرواز این پرنده را گرفت. قطع پر از قسمت انتهائی یک بال با یک نوک چین از اقداماتی است که جلوی پرواز را در چراگاه خواهد گرفت. قطع پر با نوک چین برقی در یک روزگی تا ده روزگی می‌تواند انجام گیرد. عمل قطع پر در حال حاضر کم تر از سابق انجام میشود زیرا در بوقلمونهای گوشتی موجب بد شکلی لاشه می‌گردد.
جوجه بوقلمون را میتوان مانند جوجه مرغ به وسیله جوجه کشی طبیعی یا جوجه کشی مصنوعی تهیه کرد در پرورش صنعتی بوقلمون معمولآ از جوجه کشی مصنوعی استفاده میشود.
نکات مهم در جوجه کشی بوقلمون
تخم‌ها باید دارای اندازه مناسب برای جوجه کشی باشد.
حرارت نا مناسب، نگهداری طولانی و بالاخره دستکاری و تکان شدید تخم باعث نابودی جنین داخل تخم میشود.
مدت جوجه درآوری در بوقلمون ۲۸ روز است. معمولا جوجه‌ها از روز ۲۷ شروع به نوک زدن و درآمدن از تخم میکنند.
تشکیلات جوجه کشی باید از سطح بهداشتی بالایی برخوردار باشد.
ضدعفونی دستگاه وتخم‌ها باید قبل و بعد از هربار جوجه کشی انجام شود.
حرارت لازم برای جوجه کشی ۳۷ - ۳۸ درجه سانتیگراد میباشد.
رطوبت نسبی باید در حدود ۶۰ درصد در ۲۵ روز اول و ۷۰ درصد در ۳ روز آخر باشد.
عمل چرخاندن و تهویه نیز باید بصورت مطلوب انجام شود.
نکات مهم در جوجه ریزی
- بستر با ضخامت ۸ سانتی متر از تراشه و چوبهای تمیز اشباع، خشک و عاری از آلودگی‌های خارجی و گرد و خاک.
- مادر مصنوعی با ۳۸ درجه سانتی گراد و حرارت سالن ۲۲ تا ۲۶ درجه سانتی گراد و گارد محافظ بقطر ۴ متر جهت ۲۵۰ قطعه جوجه یکروزه بمدت یک هفته تعداد ۴ عدد آبخوری داخل گارد.
- یک ساعت استراحت بوقلمون در صورت انتقال از یک سایت طولانی و سپس جوجه ریزی و دادن آب و دادن خوراک یک ساعت بعد از جوجه ریزی.
- دادن خوراک یک ساعت بعد از جوجه ریزی
- توجه خاص به درجه‌ها و معرفی منابع حرارتی، آب و خوراک، جلوگیری از ورود موش و سایر پرندگان وحشی
- ساختمان اداری و مسکونی داخل مزرعه احداث شود، ایجاد حوضچه ضد عفونی به ابعاد و عمق مناسب در مدخل درب ورودی سالن‌ها استفاده از چکمه و لباس مناسب
- فضای مورد نیاز جوجه یک روزه تا ۸ هفته، ۸ قطعه در هر متر مربع و از ۸ هفته تا پایان دوره پرورشی، حد اکثر تا ۴ قطعه در هر مترمربع.
منبع: مجله خوشه