به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ "رفاه حیوان" در مرغ‌های تخمگذار به نوک زدن و آسیب رساندن پرها با نوک معطوف می‌شود. در این خصوص تغذیه نقش مهمی‌را ایفا می‌کند. شکل و ساختار خوراک، شیوه‌های تغذیه کردن، و ارزش غذایی همگی درسیر شدن پرنده و نوک زنی پرها تأثیر گذار هستند.
از سال 2012 میلادی به بعد در اتحادیۀ اروپا حکم ممنوعیت نگهداری طیور در قفس اعلام شد و هم زمان در برخی کشورها در خصوص ممنوعیت نوک چینی هم طرح ریزی شد. این تغییرات منجر به بروز مشکلاتی از قبیل نوک زنی پرها و کانیبالیسم شد. نوک زنی پرها به چندین عامل بستگی دارد که از آن جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و تغذیه است. برخی از نظریه‌ها راهکار تغذیه را بعنوان عاملی برای کاهش کانیبالیسم در میان طیور دانسته اند. بخصوص تغذیه در پولت‌ها و جوجه‌ها با کاهش آسیب رساندن و نوک زدن پرها در بزرگسالی نقش خود را بیشتر نشان می‌دهند.
• تأثیر روزهای نخستین زندگی طیور
روزهای نخستین حیات طیور ظاهراً نقش مهمی‌در افزایش رفتارهای نوک زنی پرندگان دارد. روزهای اول زندگی دورۀ حساس و بحرانی است که نقش پذیری در آن شکل می‌گیرد. در این دوره، وابستگی‌ها و تأثیرات محیط پیرامون اهمیت خود را در تمام طول حیات نشان می‌دهد. در تحقیقی که انجام شد، پولت‌های 4-0 هفته را بر روی شن، کاه و مفتول نگهداری و پرورش دادند. پس از آن تمام گروه بر روی شن و کاه نگهداری شدند. آن دسته از مرغ‌هایی که بر روی مفتول نگهداری شدند بدترین وضعیت پر و بال را داشتند، نوک خوردگی پرها در میانشان بیشتر به چشم میخورد و حمام شن و ماسۀ کمتری می‌گرفتند و بخاطر همنوع خواری آمار مرگ و میر در میان آنها بیشتر بود. این تحقیق اهمیت 4 هفتۀ اول حیات را بر روی رفتارهای نوک زنی طیور نشان می‌دهد.
در تحقیقی دیگر، یک نوع دیگر از تأثیر لایه‌های زیرین بررسی شد. طیور بر روی سطوح مفتولی نگهداری شدند و در سنین مختلف این سطح مفتولی با سطح سفت و محکمی‌که با تراشه‌های چوبی پوشیده شده بود جایگزین شد. مرغ‌های بالغی که بر روی سطوح مفتولی رشد و پرورش یافته بودند در مقایسه با مرغ‌هایی که بر روی سطوحی با تراشه‌های چوبی نگهداشته شده بودند نوک زنی بیشتری از خود نشان می‌دادند. مرغ‌هایی که بر روی سطوح با تراشه‌های چوبی نگه داشته شده بودند نوک زدن به زمین در میانشان بیشتر دیده می‌شد. به نظر می‌رسید که زمان تماس با سطوح مختلف بر روی میزان نوک زنی پرها تأثیرگذار باشد. پولت‌هایی که در 10 روزگی در تماس با شن و ماسه بودند در مقایسه با پولت‌هایی که در یک روزگی در معرض شن و ماسه قرار گرفتند رفتارهای نوک زنی بیشتری از خود نشان دادند. پولت‌هایی که بر روی سطوح مفتولی و بدون هیچ شانسی برای کاویدن و جستجو کردن نگه داشته شدند نوک زنی‌های خفیفی داشتند که احتمالاً منجر به نوک زنی‌های شدید در آینده می‌گردد.
• شکل خوراک طیور و شیوه‌های تغذیه
در مرغ‌های تخمگذار، شکل و قالب خوراک معمولا به صورت نرم و خمیری است. تحقیقات نشان داده تغذیۀ طیور با خوراک بصورت پلت منجر به افزایش نوک زنی پرها می‌گردد. رابطه و تقابل قابل توجهی بین وجود و یا نبود علوفه و شکل خوراک (چه بصورت پلت و یا نرم) وجود داشت. میزان بالای نوک زنی و آسیب دیدگی پرها در مرغ‌های تخمگذاری که در سطوح بدون کاه نگهداری می‌شدند و با پلت تغذیه می‌شدند حاکی از آن بود که مرغ‌های تخمگذار بایستی با میزان مناسبی علوفه تغذیه شوند. هنگامیکه مرغ‌ها با خوراکی که به اندازۀ کافی و مناسب ریز و له شده بود تغذیه شدند چون بیشتر درگیر خوردن خوراک هستند و زمان بیشتری را صرف خوردن و نوک زدن به خوراک می‌کنند رفتارهای کانیبالیسمی‌و آسیب رساندن به پرها خیلی کمتر از زمانی است که با خوراک درشت تر تغذیه می‌گردند. (نمودار1)
مرغ‌هایی که بر روی سطوح با تراشه‌های چوبی نگه داشته شده بودند نوک زدن به زمین در میانشان بیشتر دیده می‌شد.
• تأثیر ترکیبات و مواد سازندۀ خوراک مرغ
محتویات پروتئینی، مواد معدنی، انرژی و فیبر خوراک بر روی رفتارهای کانیبالیسمی‌تأثیر می‌گذارد. کاهش میزان انرژی خوراک می‌تواند منجر به بهبود وضعیت پر و بال‌ها شود. در تحقیقی که انجام شد، دو گروه بلدرچین‌های ژاپنی را که یکی با غذای رقیق شده با 40 درصد پودر سلولز و دیگری با غذای معمولی و رقیق نشده تغذیه می‌شدند با یکدیگر مقایسه شدند. جذب غذا در گروهی که از غذای رقیق شده تغذیه می‌شدند بیشتر بود ؛ به این معنی که آنها توانایی جبران غذای کم انرژی را داشتند. طول مدت وعده‌های غذایی بیشتر و فاصلۀ بین وعده‌های غذایی کوتاه و تعداد وعده‌های غذایی در طول روز بیشتر بود. رژیم غذایی رقیق همچنین سرعت پرندگان را هم افزایش داد و حاکی از افزایش میزان تردد و عبور پرندگان (به سمت غذا) بود و این به این معنی بود که میزان عبور و تردد پرندگان هم متأثر از رقیق شدن غذا و کاهش میزان انرژی از غذای دریافتی بود.
به ویژه فیبرهای نامحلول ، مدت زمان خوردن غذا را بیشتر می‌کند. به علت افزایش میزان فیبر درشت موجود در خوراک، هضم در سنگدان هم کاهش می یابد. پولت‌هایی که رژیم غذایی کم انرژی دریافت می‌کردند میزان خوردن غذا در آها بیشتر می‌شد بدون آنکه مدت زمان خوردن غذا در آنها افزایش یابد. در طول دورۀ پرورش، کاهش میزان انرژی تأثیر بیشتری بر روی رفتارهای کانیبالیسمی‌می‌گذارد. مرغ‌هایی که در طول دورۀ تخمگذاری با میزان بالای کربوهیدرات نامحلول تغذیه می‌شدند در مقایسه با مرغ‌هایی که رژیم غذایی استاندارد و معمول را دریافت می‌کردند، وضعیت پر و بال بهتری داشتند. همچنین مرغ‌هایی که در هر دو دورۀ پرورش و تخمگذاری با رژیم غذایی کربوهیدرات دار محلول تغذیه می‌شدند در مقایسه با مرغ‌هایی که تنها در یکی از دوره‌های پرورش و یا تخمگذاری از این نوع رژیم غذایی برخوردار می‌شدند، از وضعیت پر و بال بهتری در دورۀ تخمگذاری برخوردار بودند. (نمودار2)
• اشباع و سیری در مرغ‌های تخمگذار
روند اشباع و سیری پذیری و یا احساس گرسنگی در مرغ و ماکیان و تأثیرات آن بر روی رفتارهای کانیبالیسمی‌هنوز کاملاً مشخص نشده. سنگدان بخشی از مجرای معدی است که نقش مهمی‌در تعدیل و تنظیم تغذیه دارد. فیبرهای نامحلول نقش مهمی‌در عملکرد سنگدان دارد. آنها در سنگدان انباشته می‌شوند و بیشتر از سایر مواد غذایی در بدن می‌مانند. به همین دلیل انتظار می‌رود که پرنده را برای مدت طولانی تری سیر نگه دارد. مرغ‌هایی که با رژیم غذایی کربوهیدرات دار محلول و خرده‌های غذایی درشت تغذیه شدند در مقایسه با گروهی که همین رژیم غذایی را به صورت کاملاً نرم و له شده دریافت می‌کردند مدت طولانی تری غذا را درون رودۀ خود نگه می‌داشتند . بعلاوه، با یک رژیم غذایی فیبردار نامحلول اشباع روده افزایش می‌یابد و این احتمالاً به خاطر میزان آب ذخیره شده در این فیبرهاست. در صورت حذف رژیم فیبردار، خوردن پرها اتفاق میفتد. تاکنون، عامل خاصی برای رفتارهای پر خوردن مشخص نشده. این شواهد نشان می‌دهد که بخشی از اینگونه رفتارهای نوک زنی به پرها احتمالاً به ترکیبات خوراک مربوط می‌شود.
• رژیم غذایی کم انرژی برای پرنده
عوامل خوراکی که موجب سیر شدن پرنده می‌گردد باعث کاهش رفتارهای خوردن پر در مرغ‌های تخمگذار می‌گردد. توصیه می‌شود که مرغ‌های پرورشی و تخمگذار را رژیم غذایی کم انرژی (به ترتیب2450 و 2600 کیلو کالری) با محتوای زیاد کربوهیدرات نامحلول (به ترتیب 150 و 125 گرم در هر کیلوگرم). منابع کربوهیدرات بایستی در نیمۀ دوم دورۀ پرورش و در طول دورۀ تخمگذاری بصورت دانه درشت به مرغ‌ها داده شود.
گردآورنده : دکتر Marinus van Krimpen – هلند