به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ تغذیه قوچهای مولد باید به نحوی باشد که استفاده طولانی مدت پرورشی٬ با پتانسیل بالا و کیفیت مطلوب اسپرم را تضمین کند. تغذیه کمتر از حد نیاز یا مازاد بر احتیاج٬ روی تولید مثل اثر منفی دارد. در مورد انرژی موجود در جیره بره‌های نری که جایگزین میشوند٬ تغذیه ناقص بر چگونگی تولید مثل لطمه وارد میکند و ممکن است تا 30 درصد قدرت باروری کاهش پیدا کند٬ روی این اصل کاهش وزن قوچ نقش عمده ای در باروری اسپرم آن دارد. البته فقر مواد غذایی بره نر بر روی بیضه‌ها اثر کرده و باعث غیر طبیعی شدن اسپرم‌ها می‌شود٬ این عامل بر روی قوچ پس از بلوغ اثر نمی‌گذارد. روی این اصل باید به تغدیه بره‌های نر جا یگزین توجه ویژه ای را مبذول داشت.
تجربه نشان داده است حجم اسپرم قوچهایی که با جیره حاوی پروتئین در حدود طبیعی تغذیه شده باشند٬ بیشتر از قوچهایی است که با جیره حاوی پروتئین کم تغذیه شده اند. به همین ترتیب درصد بره زایی و دو قلو زایی در گله‌هایی که با جیره غذایی محتوی دانه‌های پروتئین دار تغذیه شده اند نیز بیشتر است.
تامین پروتئین و مواد معدنی به اندازه کافی بر انجام وظایف جنسی وکیفیت اسپرم تاثیر زیادی دارد. بصورت طبیعی 80 - 70 گرم پروتئین خام قابل هضم و 850 - 750 واحد نشاسته ای برای هر حیوان در نظر می‌گیرند. در طول جفتگیری باید در روزانه 60 گرم پروتئین خام قابل هضم و 120 واحد نشاسته ای اضافه نیز عرضه شود و در صورتیکه دفعات جفتگیری از 3 بار در روز تجاوز کند مقایر فوق دو برابر افزایش پیدا میکند. نقش کلسیم و فسفر در تولید اسپرم بیش از سایر عناصر معدنی موثر است. کاهش این عناصر در ماده غذایی می‌تواند معمولاً با کاهش پروتئین توام باشد. بنابراین در هنگام قوچ اندازی دقت‌های لازم در این موارد باید انجام گیرد. علاوه بر این باید توجه شود که ویتامین‌های E-D-A در تولید اسپرم نقش عمده ای دارند و به وسیله دستگاه گوارش گوسفند ساخته نمی‌شوند.
کمبود ویتامین A کمتر محسوس است. زیرا دامها هنگام باروری معمولا از علوفه سبز که محتوی بتا کارتون است استفاده می‌کنند و اگر جیره غذایی از نظر ویتامین A فقیر باشد تعداد اسپرم‌های مرده زیاد می‌شود. ویتامین E بطور طبیعی در جیره نشخوار کنندگان یافت می‌شود و نقش عمد ه ای در تولید اسپرم دارد.
به قوچهای مولد علاوه بر غذای پایه می‌باید کنسانتره اضافه نیز داده شود. مصرف یولاف به عنوان کنسانتره درنتایج پرورشی اثر مثبت دارد روی این اصل بهتر است که روزانه مقداری یولاف در حدود 500 گرم به حیوان داده شود.
برای خنثی کردن فشارهای ناشی از جفتگیری مکرر علاوه بر تامین انرژی کافی باید نسبت به تامین پروتئین اضافی نیز اقدام کرد. اگر قوچ‌ها بطور عادی برای جفتگیری مورد استفاده قرار گیرند باید متناسب با احتیاج اضافی این دوره به هر راس قوچ روزانه 150 گرم کنجاله سویا داده شود. 4 هفته قبل از شروع جفتگیری به مقدار کنسانتره به تدریج اضافه می‌شود تا قوچ‌ها برای استفاده پرورشی آماده شوند.
به منظور جبران ضعف ناشی از جفتگیری 3 - 2 هفته بعد ا ز پایان دوره جفتگیری نیز همان مقدار کنسانتره اضافه به قوچ‌ها داده می‌شود. در تغذیه بره‌های جوان می‌باید علاوه بر علوفه پایه مقداری کنسانتره متناسب با اضافه وزن به آنها داده شود.
برای بدست آوردن افزایش وزن توصیه شده 181 - 136 گرم در روز بره قوچهای جایگزین شونده 59 کیلو گرمی‌یا قوچهای 2 - 1 ساله 100 کیلوگرمی‌به ترتیب نیاز به 2.5 - 2.3 و 3.2 - 3 کیلوگرم غذا دارند. چراگاه تابستانه تنها کافی نیست اما چرا گاه‌های مرغوب تابستانه نیاز به علف خشک مکمل را به میزان 50 درصد کاهش می‌دهند. تغذیه غلات می‌باید تا پایان دوره جفتگیری ادامه پیدا کند. قوچهای بالغ را در تمام طول سال به استثنا 45 - 30 روز قبل از دوره جفتگیری با یک جیره نگهداری (چراگاه ) تغذیه می‌کنند. درخلال دوره جفتگیری قوچ‌ها باید 227 - 136 گرم افزایش وزن روزانه داشته باشند. این مقدار افزایش وزن از طریق جیره‌های حاوی 65 درصد یونجه پلت شده و 35 درصد غلات بدست می‌آید.
منابع :
1- اصول نگهداری و پرورش گوسفند تالیف دکتر منوچهر سعادت نوری ٬دکتر صدر ا... سیاه منصور ٬چاپ هفتم 1375 انتشارات اشرفی
2- تغذیه دام تالیف مانفرد کیرش گسنر٬ ترجمه دکتر سیاوش دهقانیان ٬دکتر حسن نصیری مقدم ٬چاپ2 سال1376 انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
3- پرورش علمی‌گوسفند ٬تالیف و ترجمه دکتر مسعود‌هاشمی‌چاپ اول 1374 انتشارات فرهنگ جامع
4- پرورش گوسفند در گوسفند داری‌های کوچک ٬ترجمه خسرو کامیار٬ دکتر محسن کمیلی ٬الیزابت پور سلیمانی ٬فریبا تبریکی ٬چاپ اول 1372 انتشارات فرهنگ جامع
5-N.R.CNutrient Requirements of sheep
6- Church D.C;pond ,w.g;(1988)Basic Animal Nutitionand feeding.
7- Church D.C;(1986)Livestock feeds and feeding.