به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری تب برفکی یکی از مسری‌ترین بیماری‌های ویروسی بوده و مهمترین تهدید برای تجارت دام و فراورده‌های دامی محسوب می‌شود. این بیماری با علائم تاول در دهان، پا و پستان، ریزش بزاق، لنگش، افت شدید تولید و تلفات در گوساله‌ها، بره‌ها و بزغاله‌ها تظاهر می‌نماید.
عامل آن ویروسی از جنس آفتوویروس بوده و دارای هفت سروتیپ مجزای A و O , Asia1 ,SAT1 ,SAT2 ,SAT3 ,Cاست که ایمنی متقاطع بین سویه‌ها وجود ندارد و برای هر سویه نیاز به ساخت واکسن مجزا می‌باشد. علاوه بر این ویروس فوق‌العاده جهش زاست و تغییرهای ایجاد شده به عنوان سویه جدید محسوب می‌شود وبرای کنترل و مقابله با آن نیاز به ساخت واکسن جدیدی است. دام مبتلا از 24 ساعت قبل از بروز علائم تا 10 روز بعد از ظهور علائم کارخانه تولید فعال ویروس است. ویروس در محیط بیرون نیز مقاوم بوده و در هوای سرد و محیط حاوی کود و مواد آلی تا ماه‌ها زنده باقی می‌ماند. ویروس توسط لوازم مکانیکی، خودرو‌های حمل شیرو کود، خوراک دام، پرسنل، افراد و باد از واحدی به واحد دیگر به راحتی منتقل می‌شود. لذا رعایت شرایط امنیت زیستی مهمترین راه پیشگیری از بیماری است.
برای پیشگیری از بیماری تب برفکی باید:
1- از خرید وفروش، ورود دام مستعد جدید، ورود دلال‌ها و دست‌اندرکاران مرتبط با دام به واحد گاوداری یا دامداری جداٌ پرهیز نمایید.
2- درحوضچه ضدعفونی از ماده ضدعفونی کننده تازه و تمیز (فرمالین 5 درصد ویا آب آهک تازه) استفاده گردد. برای ضدعفونی واسپری روی خودرو وکامیون وسایر مناطق از VIRCON S- ویا FAM30 استفاده شود. اضافه می‌نماید آب آهکی که چند روزبماند تبدیل به کربنات کلسیم شده و خاصیت قلیایی وضد عفونی کنندگی آن کاهش خواهد یافت. ضمناٌ سود 2 درصد نیز از مواد ضدعفونی کننده بسیار موثر و ارزان قیمت می‌باشد ولی خاصیت خورندگی فلزات را دارد که در این خصوص باید احتیاط کرد.
3- دقت نمایید در زمانیکه بیماری همه‌گیر شود ویروس به صورت مکانیکی توسط افراد، لباس، لوازم، خودرو، کود، خوراک، آب وحتی هوا می‌تواند وارد دامداری شود که لذا با توجه به موارد ذکرشده رعایت موارد امنیت زیستی از مهمترین اولویت‌ها در دامداری می‌باشد.
4- واکسیناسیون دامها در مدت تعیین شده از طرف دامپزشکی بویژه انجام مایه کوبی راپل (یادآور) سه هفته بعد ازتزریق اولیه در دامها یی که اولین بار واکسن را دریافت می‌کنند باعث افزایش تیتر وبهبود وضعیت ایمنی در دام خواهد شد.
5- در زمانیکه گله‌ای مبتلا به تب برفکی شد باید اقدامات ذیل انجام گیرد:
الف: دامهای مبتلا از دامهای سالم جداشده حتی کارگر جداگانه‌ای داشته باشد که به مناطق سالم رفت وآمد بکنند.
ب: درمان دامها با ترکیبات اسیدی یا بازی، استفاده از داروهای ترمیم کننده بافت مثل ترانکرون، در صورت لزوم درمان آنتی بیوتیکی وانجام ضدعفونی مرحله به مرحله چکمه‌ها و... پس از خروج از محل آلوده باید انجام گیرد.
ج: بدیهی است درمان دام با اسید و یا باز مقدار ویروس را در سطح دامداری کاهش می‌دهد لذا علاوه بر درمان ، باید به اسپری نمودن هوا با ترکیبات موثر مثل FAM30 ویا ویرکون اس توجه شود.(فرمالین بسیار موثر است ولی امکان ایجاد مشکلات تنفسی وجود دارد)
د: ضدعفونی مرحله به مرحله لوازم مکانیکی، در زمان خروج از سطح آلوده تر به بهار بندهایی که هنوز مبتلا نشده اند انجام گیرد.
ه: در مورد خودروها ولوازمی‌که ضرورتاٌ وارد گاوداری می‌شوند باید در چند مرحله (قبل وبعد از خروج از گاوداری ) اسپری ضدعفونی روی سطح خودرو وحوضچه ضدعفونی چرخها انجام شود.
و: تاکید می‌نماید واکسیناسیون به تنهایی قادر به کنترل بیماری نیست وباید علاوه بر واکسیناسیون، رعایت شرایط امنیت زیستی وبیوسکوریتی در رئوس برنامه‌های کنترل بیماری قرار گیرد.
نویسنده: دکتر محمد رشتی باف، اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی، اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی