به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ کوکسیدیوز گاوی یکی از بیماری‌های انگلی رایج در صنعت دامداری است که بیشتر در گوساله‌ها و گاوهای جوان مشاهده می‌شود. این بیماری از طریق انگل‌های تک‌یاخته‌ای به نام Eimeria ایجاد شده و در صورت عدم کنترل می‌تواند به خسارات اقتصادی قابل توجهی منجر شود.
کوکسیدیا چیست؟
کوکسیدیاها انگل‌های درون‌سلولی هستند که در دیواره روده تکثیر می‌شوند. در گاوها، شایع‌ترین گونه‌های عامل بیماری عبارتند از:
Eimeria bovis
Eimeria zuernii
Eimeria auburnensis
این انگل‌ها به‌وسیله اووسیت‌های مقاوم در برابر محیط از طریق مدفوع دفع شده و می‌توانند سایر دام‌ها را آلوده کنند.
علائم کوکسیدیوز در گاو
شدت علائم بستگی به گونه‌ی انگل، وضعیت ایمنی دام و سطح آلودگی دارد. شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- اسهال شدید (گاهی خونی و با بوی زننده)
- کاهش اشتها
- افت وزن و رشد ناکافی گوساله‌ها
- بی‌حالی و ضعف
- تشدید بیماری در زمان استرس (مثل از شیرگیری یا تغییر مکان)
- در موارد شدید: مرگ ناگهانی
راه‌های انتقال
- آب، خوراک یا بستر آلوده به اووسیت‌های دفع‌شده
- تراکم بالای دام در محیط‌های آلوده
- بهداشت ناکافی در آخور، آبخوری و جایگاه نگهداری دام
- اووسیت‌ها می‌توانند مدت زیادی در محیط زنده بمانند، به‌ویژه در شرایط مرطوب و گرم.
روش‌های پیشگیری از کوکسیدیوز در گاو
پیشگیری مهم‌ترین راه کنترل کوکسیدیوز است. اقدامات مؤثر شامل:
- ضدعفونی منظم جایگاه دام و کاهش رطوبت محیط
- مدیریت صحیح تغذیه برای تقویت سیستم ایمنی
- کاهش استرس دام‌ها (به‌ویژه هنگام انتقال یا از شیرگیری)
- استفاده از داروهای پیشگیری‌کننده (کوکسیدیواستات‌ها) مانند:
موننسین (Monensin)
دکاکوکس (Decoquinate)
سالینومایسین (Salinomycin)
درمان کوکسیدیوز گاوی
در صورت بروز علائم، باید دام بیمار سریعاً درمان شود تا از گسترش بیماری جلوگیری گردد. داروهای رایج درمان شامل:
- آمپرولیوم (Amprolium): مهار کننده تیامین برای توقف رشد کوکسیدیا
- سولفاکینوکزالین (Sulfaquinoxaline): داروی ضد باکتری و ضد کوکسیدیایی
- تولازوریل (Toltrazuril): داروی مؤثر با دوز یک‌مرحله‌ای (single-dose)
همچنین تامین آب و الکترولیت کافی برای مقابله با کم‌آبی ناشی از اسهال ضروری است.
جمع‌بندی
کوکسیدیوز یک تهدید جدی برای سلامت گوساله‌هاست، اما با مدیریت بهداشتی مناسب، تغذیه صحیح و استفاده پیشگیرانه از داروها، می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. در صورت مشاهده علائم، تشخیص سریع و درمان به‌موقع نقش مهمی در جلوگیری از تلفات و کاهش رشد ایفا می‌کند.
برای مشاوره تخصصی در مورد پیشگیری یا درمان کوکسیدیوز در گوساله‌ها، با دامپزشک خود مشورت کنید.