به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با شروع فصل بهار و تغییرات اقلیمی، دامداری‌ها وارد یکی از حساس‌ترین دوره‌های سال می‌شوند. افزایش دما، رطوبت و فعالیت عوامل بیماری‌زا، در کنار زایش‌های فصلی و تغییر ترکیب جیوه، نیازمند مدیریت دقیق‌تر بهداشتی و تغذیه‌ای است. در این مقاله، نکات کلیدی برای مدیریت بهینه دامداری در فصل بهار را بررسی می‌کنیم.
۱. مدیریت زایش و مراقبت از گوساله‌ها
فصل بهار معمولاً با اوج زایمان در گله همراه است. عدم توجهه به شرایط بهداشتی جایگاه زایش، می‌تواند منجر به عفونت‌های رحمی، افت تولید شیر و مرگ‌ومیر گوساله‌ها شود.
- ضدعفونی جایگاه زایش پیش از ورود دام آبستن
- حضور نیروی آموزش‌دیده در زمان زایمان
- تغذیه مناسب گاو تازه‌زا برای پیشگیری از کتوز و جابجایی شیردان
- تغذیه آغوز باکیفیت به گوساله طی ۶ ساعت اول زندگی
۲. اصلاح جیره غذایی با تغییر فصل
در بهار، با دسترسی به علوفه تازه، ترکیب جیره نیاز به بازنگری دارد. علوفه سبز غنی از آب و پروتئین غیرقابل جذب است و در صورت مصرف بدون کنترل، باعث نفخ و اختلالات گوارشی می‌شود.
- استفاده تدریجی از علوفه تازه در جیره
- بررسی تعادل انرژی، پروتئین و مواد معدنی (کلسیم، فسفر، منیزیم)
- مکمل‌سازی جیره با ویتامین E و سلنیوم برای پیشگیری از بیماری عضله سفید
۳. کنترل بیماری‌های فصلی و برنامه‌ریزی واکسیناسیون
افزایش رطوبت و نوسانات دما، زمینه‌ساز رشد باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها در دامداری است.
- بیماری‌های شایع بهاری: تب شیر، کوکسیدیوز، انگل‌های داخلی (فاسیولا، نماتودها)
- اجرای برنامه واکسیناسیون فصلی (تب مالت، تب سه‌روزه، شاربن و... بسته به منطقه)
- پایش منظم دما، اشتها و علائم تنفسی در دام‌ها
- نمونه‌گیری و ارسال به آزمایشگاه در موارد مشکوک
۴. مدیریت جایگاه و تهویه در بهار
با گرم‌تر شدن هوا، افزایش رطوبت در بستر دام می‌تواند منجر به بروز لنگش، عفونت سم و رشد قارچ‌های پوستی شود.
- بررسی سیستم تهویه طبیعی یا مکانیکی و رفع انسدادها
- استفاده از مواد خشک‌کننده و آهک زنده در بستر
- شست‌وشو و ضدعفونی راهروها، آخورها و آبخوری‌ها
- برنامه منظم سم‌چینی و ضدعفونی سم‌ها
۵. مدیریت استرس‌های محیطی
نوسانات دما، تغییر جیره و تراکم گله می‌تواند باعث افزایش استرس در دام شود. استرس زمینه‌ساز کاهش عملکرد تولید مثلی، افت شیر و بیماری است.
- کاهش تراکم در جایگاه‌ها
- تامین آب تمیز و کافی در تمام ساعات
- استفاده از افزودنی‌های ضد استرس (ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها) در جیره
- اجتناب از تغییرات ناگهانی محیط یا تغذیه
نتیجه‌گیری
مدیریت بهداشتی و تغذیه‌ای اصولی در فصل بهار، تضمین‌کننده سلامت گله، کاهش تلفات، افزایش باروری و بهره‌وری اقتصادی در دامداری است. این فصل، گرچه همراه با فرصت‌هایی برای رشد و تولید است، اما در صورت غفلت می‌تواند پر از چالش و زیان باشد. با اجرای نکات ذکرشده، می‌توان گام بلندی در جهت پایداری و سلامت دام‌ها برداشت.