به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ تغییرات دمایی در فصل‌های مختلف سال تأثیر مستقیمی بر سلامت و عملکرد طیور دارد. افزایش یا کاهش ناگهانی دما می‌تواند منجر به استرس گرمایی یا سرمایی شود که بر رشد، تولید تخم، مصرف خوراک و ایمنی پرندگان تأثیرگذار است. در این مقاله، اثرات تغییرات دمایی بر مرغداری‌ها بررسی شده و راهکارهای علمی برای مقابله با آن ارائه می‌شود.
۱. اثرات تغییرات دما بر سلامت طیور
۱.۱ استرس گرمایی
زمانی که دمای محیط از حد تحمل طیور فراتر رود (معمولاً بالای ۲۵-۳۰ درجه سانتی‌گراد)، پرندگان دچار استرس گرمایی می‌شوند که منجر به کاهش مصرف خوراک، افت تولید تخم، افزایش تلفات و مشکلات متابولیکی می‌شود.
علائم استرس گرمایی در طیور:
- افزایش سرعت تنفس (نفس‌نفس زدن)
- کاهش مصرف خوراک
- افزایش مصرف آب
- افت کیفیت پوسته تخم‌مرغ
- افزایش تلفات در گله
۱.۲ استرس سرمایی
در دمای پایین‌تر از محدوده مطلوب (زیر ۱۵ درجه سانتی‌گراد)، طیور برای حفظ دمای بدن، مصرف خوراک را افزایش داده اما نرخ رشد و تولید کاهش می‌یابد.
علائم استرس سرمایی در طیور:
- تجمع پرندگان در کنار هم (کاهش فضای حرکتی)
- افزایش مصرف خوراک
- کاهش تولید تخم و کیفیت آن
- افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی
۲. راهکارهای مقابله با تغییرات دما در مرغداری
۲.۱ بهبود سیستم تهویه
تهویه مناسب نقش کلیدی در کاهش اثرات منفی تغییرات دما دارد:
در فصول گرم، استفاده از فن‌های با قدرت بالا و سیستم‌های خنک‌کننده تبخیری باعث کاهش دمای سالن می‌شود.
در فصول سرد، تهویه باید به گونه‌ای باشد که رطوبت اضافی را حذف کند بدون اینکه باعث ورود هوای بسیار سرد شود.
۲.۲ مدیریت رطوبت و دمای سالن
در هوای گرم، کاهش رطوبت از طریق کنترل میزان آب مصرفی و استفاده از سیستم‌های مه‌پاش تبخیری مؤثر است.
در هوای سرد، جلوگیری از ورود هوای مرطوب به سالن مانع از بروز بیماری‌های تنفسی می‌شود.
۲.۳ تغذیه مناسب در شرایط دمایی مختلف
در گرما: افزایش سطح الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلر) و کاهش دان مصرفی در ساعات گرم روز باعث بهبود مقاومت طیور می‌شود.
در سرما: استفاده از جیره‌های پرانرژی مانند ذرت و چربی‌ها به حفظ دمای بدن کمک می‌کند.
۲.۴ استفاده از سیستم‌های خودکار تنظیم دما
نصب سنسورهای دما و رطوبت برای کنترل دقیق شرایط محیطی سالن، تأثیر بسزایی در کاهش نوسانات دمایی دارد.
۲.۵ مدیریت تراکم گله و فضای پرورش
در دماهای بالا، کاهش تراکم گله باعث بهبود تهویه و کاهش استرس گرمایی می‌شود. در دماهای پایین، افزایش تراکم می‌تواند به حفظ گرمای بدن طیور کمک کند.
نتیجه‌گیری
مدیریت صحیح تغییرات دمایی در مرغداری تأثیر مستقیمی بر سلامت، رشد و بهره‌وری گله دارد. استفاده از تهویه مناسب، تنظیم جیره غذایی، کنترل رطوبت و به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند کنترل دما، از جمله راهکارهای مؤثر برای مقابله با استرس‌های دمایی هستند. با اجرای این راهکارها، می‌توان تلفات را کاهش داده و عملکرد بهینه گله را تضمین کرد.