به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بسیاری از صاحبان سگ‌ها بر این باورند که حیوان خانگی‌شان به خوبی می‌داند چه زمانی مرتکب "اشتباه" شده و باید تنبیه شود تا این رفتار تکرار نشود. اما آیا این طرز فکر درست است؟ در این مقاله بررسی خواهیم کرد که چرا سگ‌ها برخلاف تصور ما از مفاهیمی مانند "درست" و "غلط" آگاهی ندارند و چگونه باید در برابر رفتارهای نادرست آنها واکنش نشان دهیم.
آیا سگ‌ها درک اخلاقی دارند؟
یکی از رایج‌ترین خطاهای ما در برخورد با حیوانات، انتقال ویژگی‌های انسانی به آنها (آنتروپومورفیسم) است. ما تمایل داریم که سگ‌ها را مانند خودمان در نظر بگیریم و رفتارهایشان را براساس معیارهای اخلاقی انسان قضاوت کنیم. اما سگ‌ها، برخلاف انسان، مفاهیمی مانند عدالت، گناه، یا پشیمانی را درک نمی‌کنند.
آنها رفتارهای خود را بر اساس نتایج آنها ارزیابی می‌کنند. اگر یک عمل برایشان تجربه‌ای لذت‌بخش ایجاد کند (مثلاً دریافت غذا، بازی، یا نوازش)، احتمال تکرار آن افزایش می‌یابد. در مقابل، اگر یک رفتار پیامد منفی داشته باشد (مانند بی‌توجهی صاحب یا اخطار صوتی)، سگ به‌تدریج آن را کاهش خواهد داد. بنابراین، آنچه ما "اشتباه" یا "خرابکاری" می‌نامیم، برای سگ فقط یک رفتار طبیعی است که پیامدی دارد.
چرا سگ‌ها "احساس گناه" نشان می‌دهند؟
حتماً بارها دیده‌اید که وقتی به خانه برمی‌گردید و با یک جفت کفش جویده‌شده مواجه می‌شوید، سگتان با نگاهی ملتمسانه، گوش‌های افتاده و شاید حتی ناله‌ای آرام به شما نگاه می‌کند. آیا این نشانه‌ای از پشیمانی است؟
در واقع، این واکنش نتیجه‌ی هوش اجتماعی سگ است. سگ‌ها استاد درک احساسات انسانی هستند. آنها از طریق زبان بدن، تن صدای ما و حتی تغییرات بویایی ناشی از احساساتمان متوجه ناراحتی یا عصبانیت می‌شوند. بنابراین، رفتارهایی که ما به عنوان "احساس گناه" تفسیر می‌کنیم، درواقع تلاش سگ برای کاهش تنش و آرام کردن شماست، نه ابراز پشیمانی واقعی.
چرا تنبیه راه‌حل مناسبی نیست؟
بسیاری از صاحبان سگ، وقتی رفتار نادرستی از حیوان خود مشاهده می‌کنند، به سرزنش یا حتی تنبیه بدنی متوسل می‌شوند. اما تحقیقات نشان داده‌اند که تنبیه، نه‌تنها تأثیر مثبتی ندارد، بلکه می‌تواند باعث افزایش اضطراب، بی‌اعتمادی و حتی پرخاشگری در سگ شود.
سگ‌ها حافظه‌ی تداعی‌گر (Associative Memory) دارند، به این معنی که تنها می‌توانند بین یک رفتار و پیامد آن ارتباط برقرار کنند، آن هم در لحظه‌ی وقوع رفتار. اگر سگی را برای کاری که ساعاتی قبل انجام داده، تنبیه کنید، او نخواهد فهمید که دلیل ناراحتی شما چیست. در عوض، تنها چیزی که یاد می‌گیرد این است که "صاحبی که به خانه می‌آید، ممکن است خشمگین باشد."
به جای تنبیه، روش‌های آموزش مثبت بسیار مؤثرتر هستند. به عنوان مثال:
- هدایت رفتار: اگر سگ شما در حال جویدن وسیله‌ای نامناسب است، بلافاصله توجه او را به یک اسباب‌بازی مناسب جلب کنید.
- تقویت مثبت: وقتی سگ شما رفتار درستی انجام می‌دهد، با تشویق کلامی، نوازش یا خوراکی او را تحسین کنید.
- ریشه‌یابی مشکل: خرابکاری در خانه اغلب به علت بی‌حوصلگی، اضطراب جدایی، یا کمبود فعالیت ذهنی و جسمی اتفاق می‌افتد. بررسی علت رفتار نادرست، کلید پیشگیری از آن است.
جمع‌بندی
سگ‌ها مانند انسان‌ها مفهوم "درست" و "نادرست" را درک نمی‌کنند، بلکه رفتارهایشان را بر اساس پیامدها یاد می‌گیرند. واکنش‌های آنها پس از انجام "اشتباه"، نشان‌دهنده‌ی احساس گناه نیست، بلکه نشانه‌ای از تلاش آنها برای آرام کردن شماست. به جای تنبیه، از روش‌های آموزش مثبت استفاده کنید و سعی کنید علت اصلی رفتار نامطلوب را شناسایی کنید تا بهترین راهکار را برای اصلاح آن پیدا کنید.