به گزارش «سرویس مواد اولیه دارویی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ اسید استیک گلاسیال (Glacial Acetic Acid) یک اسید آلی با فرمول شیمیایی CH₃COOH است که به دلیل خلوص بالا (بیش از 99.5%) و نقطه انجماد حدود 16.6 درجه سانتی‌گراد، به این نام شناخته می‌شود. این ترکیب یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در صنایع دارویی، به‌ویژه در تولید داروهای دامپزشکی است و به دلیل خواص ضدباکتریایی و اسیدیته بالا، کاربردهای متعددی در بهداشت و درمان دام دارد.
روش‌های تولید اسید استیک گلاسیال
تولید این ماده از دو روش اصلی انجام می‌شود:
1. روش بیولوژیکی (تخمیری)
در این روش، اسید استیک از تخمیر الکل اتانول توسط باکتری‌های اسید استیک (Acetobacter) تولید می‌شود. این فرآیند به‌طور طبیعی در تولید سرکه رخ می‌دهد، اما در صنایع دارویی برای دستیابی به خلوص بالاتر از روش‌های تصفیه و تقطیر استفاده می‌شود.
2. روش شیمیایی (صنعتی)
روش صنعتی عمدتاً از طریق کربونیلاسیون متانول انجام می‌شود. در این فرایند، متانول با گاز مونوکسید کربن در حضور یک کاتالیزور (مانند ایریدیوم یا رودیوم) واکنش داده و اسید استیک با خلوص بالا تولید می‌شود. این روش به دلیل تولید مقرون‌به‌صرفه و راندمان بالا در صنعت کاربرد گسترده‌ای دارد.
خواص شیمیایی و فیزیکی اسید استیک گلاسیال
فرمول مولکولی: CH₃COOH
جرم مولی: 60.05 g/mol
نقطه جوش: 118.1°C
نقطه انجماد: 16.6°C
حلالیت: کاملاً در آب، الکل و اتر محلول است.
بوی تند و تحریک تحریک‌کننده
کاربردهای اسید استیک گلاسیال در دامپزشکی
اسید استیک گلاسیال به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود در فرمولاسیون بسیاری از محصولات دارویی و بهداشتی دامپزشکی استفاده می‌شود. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:
1. عامل ضدعفونی‌کننده و آنتی‌باکتریال
به دلیل خاصیت اسید قوی، اسید استیک در از بین بردن باکتری‌ها و قارچ‌ها مؤثر است و به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده قوی در محلول‌های شست‌وشو و پاک‌کننده‌های دامپزشکی استفاده می‌شود.
2. تنظیم‌کننده pH در فرمولاسیون دارویی
در برخی از داروهای مایع و تزریقی، اسید استیک برای تنظیم pH و افزایش پایداری ترکیبات دارویی استفاده می‌شود. این امر به جذب بهتر داروها و افزایش کارایی آنها در بدن داک کمک می‌کند.
3. ترکیب در برخی محلول‌های درمانی و شست‌وشو
اسید استیک در ترکیب برخی از محلول‌های مورد استفاده برای درمان عفونت‌های پوستی و زخم‌های باز در دام‌ها کاربرد دارد. این محلول‌ها به جلوگیری از رشد باکتری‌ها و بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کنند.
4. استفاده در ضدعفونی محیط‌های دامداری
به دلیل خاصیت ضدباکتریایی، اسید استیک در ضدعفونی سطوح و تجهیزات دامداری‌ها استفاده می‌شود. این امر به کاهش میزان عوامل بیماری‌زا و جلوگیری از شیوع بیماری‌های عفونی در دام‌ها کمک می‌کند.
محدودیت‌ها و ملاحظات ایمنی
اگرچه اسید استیک گلاسیال دارای خواص مفیدی است، اما استفاده از آن باید بادقت انجام شود:
خاصیت خورندگی: این ماده می‌تواند به بافت‌های زنده آسیب برساند و باعث تحریک پوست، چشم و دستگاه تنفسی شود.
لزوم رقیق‌سازی مناسب: قبل از استفاده در فرمول‌های دارویی، رقیق‌سازی آن ضروری است تا اثرات نامطلوب کاهش یابد.
عدم استفاده مستقیم در خوراک دام: برخلاف برخی از مشتقات آن مانند استات‌ها، استفاده مستقیم از اسید استیک گلاسیال در خوراک دام می‌تواند خطرناک باشد.
جمع‌بندی
اسید استیک گلاسیال به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در صنعت داروسازی دامپزشکی، نقش حیاتی در تولید ضدعفونی‌کننده‌ها، تنظیم‌کننده‌های pH و برخی داروهای درمانی دارد. با این حال، استفاده از آن باید با رعایت ملاحظات ایمنی و استانداردهای دامپزشکی انجام شود. این ماده نه‌تنها در بهبود سلامت دام‌ها، بلکه در کاهش شیوع بیماری‌های عفونی در دامداری‌ها نیز تأثیر بسزایی دارد.