به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مفصل زانوی سگ نسبتاً حساس و مستعد آسیب است، زیرا استخوان‌های ران و ساق آن درون هم چفت نشده‌اند، بلکه روی یکدیگر قرار گرفته و برای حرکت، روی هم می‌لغزند. پایداری این مفصل به وسیله رباط‌های صلیبی حفظ می‌شود، اما فشار مکانیکی زیاد ممکن است باعث پارگی جزئی یا کامل این رباط‌ها شود.
در این مقاله، به بررسی دلایل پارگی رباط صلیبی، علائم قابل شناسایی، روش‌های درمان و راه‌های پیشگیری از این مشکل در سگ‌ها می‌پردازیم.
رباط صلیبی چیست و چرا دچار پارگی می‌شود؟
در زانوی سگ دو رباط صلیبی وجود دارد:
1- رباط صلیبی قدامی
2- رباط صلیبی خلفی
این رباط‌ها بین استخوان ران (فمور) و استخوان ساق (تیبیا) قرار دارند و از حرکت غیرطبیعی زانو جلوگیری می‌کنند. به دلیل ساختار خاص مفصل زانوی سگ، این رباط‌ها تحت فشار دائمی هستند که ممکن است منجر به پارگی آن‌ها شود.
در اکثر موارد، پارگی در رباط صلیبی قدامی رخ می‌دهد و باعث از دست رفتن پایداری مفصل زانو می‌شود. پارگی می‌تواند به‌صورت جزئی (آسیب دیدگی برخی از فیبرها) یا کامل (از بین رفتن عملکرد رباط) باشد.
چه سگ‌هایی بیشتر در معرض خطر پارگی رباط صلیبی قرار دارند؟
برخی از سگ‌ها به دلیل ژنتیک، سبک زندگی یا شرایط جسمانی، مستعد ابتلا به این مشکل هستند. از جمله:
- سگ‌های پرانرژی مانند باکسر یا سگ‌های شکاری
- سگ‌های کوچک با عضلات ضعیف که دچار اضافه‌وزن هستند، مانند پودل و اسپیتز آلمانی
- نژادهایی مانند آکیتا اینو، بولداگ انگلیسی، لابرادور و گلدن رتریور که بیشتر در معرض این آسیب قرار دارند
پارگی رباط صلیبی خلفی کمتر شایع است و معمولاً ناشی از ضربه، سقوط یا تصادف است.
دلایل اصلی پارگی رباط صلیبی در سگ‌ها
- فرسایش تدریجی رباط‌ها: مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های مفصلی، اختلال در گردش خون، بیماری‌های مفصلی یا التهاب مفصل ممکن است منجر به ضعیف شدن و پارگی رباط‌ها شوند.
- ژنتیک و نژاد: همان‌طور که اشاره شد، برخی از نژادهای سگ بیشتر مستعد این آسیب هستند.
- ضربه یا آسیب ناگهانی: سقوط از ارتفاع، تصادف یا بازی‌های شدید می‌تواند باعث پارگی ناگهانی رباط صلیبی شود.
- چاقی و اضافه‌وزن: وزن زیاد فشار بیشتری به مفاصل وارد می‌کند و خطر آسیب‌دیدگی رباط‌ها را افزایش می‌دهد.
- ضعف عضلانی یا فعالیت بیش از حد: سگ‌هایی که تحرک کافی ندارند، عضلات ضعیفی دارند که نمی‌توانند از مفصل زانو محافظت کنند. از سوی دیگر، سگ‌هایی که فعالیت بدنی بیش از حد دارند، ممکن است دچار کشیدگی بیش از حد رباط‌ها شوند.
علائم پارگی رباط صلیبی در سگ
سگی که دچار این آسیب شده باشد، ممکن است نشانه‌های زیر را نشان دهد:
- درد شدید و ناگهانی در زانو
- لنگیدن شدید یا کاهش توان حرکتی
- عدم تمایل به قرار دادن پا روی زمین
- آتروفی عضلانی (تحلیل رفتن عضلات) در پای آسیب‌دیده
- تورم و گرم شدن مفصل زانو
- مشکل در برخاستن، پریدن یا دویدن
- کاهش فعالیت و عدم تمایل به بازی کردن
- رفتار تهاجمی هنگام لمس ناحیه آسیب‌دیده
تشخیص پارگی رباط صلیبی در سگ
دامپزشک با بررسی سوابق بالینی و انجام معاینات ارتوپدی، وضعیت سگ را ارزیابی می‌کند. برخی از آزمایشات شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش کشوی قدامی: بررسی حرکت غیرطبیعی استخوان ساق نسبت به استخوان ران
- آزمایش فشرده‌سازی تیبیا: بررسی فشار وارده بر زانو
- عکسبرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی)، ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن برای مشاهده آسیب‌دیدگی و بررسی وجود مایع اضافی در مفصل
روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی در سگ‌ها
1. درمان محافظه‌کارانه (غیرجراحی)
- مناسب برای سگ‌های کوچک و سبک‌وزن
- شامل استراحت، داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی و رژیم غذایی مناسب
- بی‌حرکتی مفصل با استفاده از آتل به مدت حداقل چهار هفته، سپس آغاز دوره توان‌بخشی
2. درمان جراحی
برای اکثر سگ‌های متوسط و بزرگ که دچار پارگی کامل شده‌اند، جراحی بهترین گزینه است. روش‌های رایج جراحی شامل:
- استئوتومی (برش استخوانی): تغییر زاویه استخوان ساق برای اصلاح بیومکانیک زانو
- بخیه‌های خارج مفصلی: شبیه‌سازی عملکرد رباط صلیبی با بخیه‌های قوی در خارج از مفصل
- برداشتن جزئی یا کامل مینیسک در صورت آسیب‌دیدگی
- پس از جراحی: سگ نیاز به استراحت مطلق و سپس فیزیوتراپی و رژیم غذایی مناسب دارد.
راه‌های پیشگیری از پارگی رباط صلیبی در سگ‌ها
- کنترل وزن و تغذیه مناسب برای جلوگیری از اضافه‌وزن
- فعالیت فیزیکی متعادل (نه بیش از حد و نه خیلی کم)
- جلوگیری از حرکات ناگهانی و شدید
- استفاده از آتل در صورت سابقه پارگی رباط
- معاینات منظم دامپزشکی برای تشخیص مشکلات احتمالی در مراحل اولیه
نتیجه‌گیری
پارگی رباط صلیبی یکی از مشکلات رایج در سگ‌ها است که می‌تواند منجر به درد و کاهش کیفیت زندگی آن‌ها شود. تشخیص زودهنگام، مدیریت صحیح و رعایت نکات پیشگیری می‌تواند به خفظ سلامت مفاصل سگ کمک کند. اگر سگ شما علائمی مانند لنگش یا درد دارد، مراجعه سریع به دامپزشک ضروری است.