به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ دام‌ها نیز دچار سردرد می‌شوند با این تفاوت که در دامپزشکی، بر خلاف تب سنتی دلایل آن مشخص و اثبات شده است.
دلایل ایجاد سردرد در دام
به طور کلی هر عاملی که منجر به افزایش فشار درون جمجمه شود، منجر به بروز سردرد خواهد شد.
افزایش فشار خون درون جمجمه در سه مسیر اتفاق می‌افتد:
- ادم عروقی (vasogenic)
- ادم سلولی (cytotoxic)
- ادم بینابینی (interstitial)
هر کدام ازین موارد، دارای علت‌های بسیاری هستند. به عنوان مثال:
ادم عروقی متعاقب ضربه به سر، عوامل داخلی منجر به خونریزی مثل مسمومیت‌ها یا کمبود ویتامین K، آبسه، نئوپلاسم و ...
ادم سلولی به دنبال هیپوکسی، عوامل منجر به بروز نرم شدگی قشر مغز (PEM)
ادم بینابینی در اثر هیدروسفالوس
انسان با بستن سر و فشردن جمجمه سعی در مهار این فشار می‌کند.
دام‌ها با فشردن قسمت گنبدی استخوان پیشانی (frontal) به یک جسم سخت مانند دیوار، لبه آخور یا میله سعی در کاهش فشار می‌کنند.
البته در برخی افراد مبتلا به سردردهای شدید، چندین بار ضربه زدن به دیوار هم دیده می‌شود.
این نشانه را در دام‌ها فشردن سر به دیوار (head pressing) می‌گوییم.
اما در برخی از دردهای گوارشی هم ممکن است این حالت دیده شود با این تفاوت که در موارد گوارشی متناوب (intermittent) بوده در حالی که در موارد عصبی پیوسته است.
در هنگام مواجهه با سردرد دام چه کنیم؟
در چنین مواردی پزشک با معاینه سیستمیک حیوان و تمرکز بیشتر بر CNS و اعصاب جمجمه‌ای، مکان درگیری در سیستم عصبی را تعیین می‌کنند تا با کمک تاریخچه و شرایط اپیدمیولوژی تشخیص اولیه بدست آمده و درمان زودهنگام را شروع کند.
در برخی از موارد، تشخیص بدون کمک از آزمایشگاه بدست می‌آید اما در صورت مبهم بودن، حتما باید علاوه بر حیوانات بیمار، از حیوانات سالم هم پیش از تزریق هر نوع دارویی نمونه برداری شود.
آیا استفاده از مسکن در دام‌ها به تنهایی کافی است؟
خیر! در انسان در برخی از موارد خاص، بدون توجه به علت و فقط با مصرف مسکن، درد کاهش می‌یابد اما در دام جوابگو نیست و باید حتما علت اولیه شناسایی و درمان مناسب با آن لحاظ شود.
باید این نکته پذیرفته شود که علی‌رقم مشترک بودن بسیاری از بیماری‌ها و نشانه‌ها، حیوانات تفاوت‌های قابل توجهی در مباحث پزشکی دارندکه از دیدگاه عموم افراد جامعه قابل درک نیستند.
درمان ادم یا افزایش فشار درون جمجمه (ICP)
بسته به علت یا در دسترس بودن داروها، از روش‌های متعددی می‌توان برای اینکار بهره برد:
- سرم هایپرتونیک
- سرم مانیتول
- کورتیکواستروئیدها
- دیورتیک
- روش تهاجمی و آسپیراسیون مایع CSF
در هنگام مواجه با نشانه‌های عصبی چه کنیم؟
بدلیل آنکه بیماری‌های عصبی در دام‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرند یا دامداران و حتی برخی از همکاران اعتقاد دارند، قابل درمان نیستند، متاسفانه در اکثر موارد دستور به ذبح می‌دهند در حالی که این بیماری‌ها به راحتی قابل درمان و پیشگیری هستند.
زمان طلایی برای شروع درمان در اکثر بیماری‌های عصبی، کمتر از 24 ساعت از شروع اولین نشانه‌هاست و هرنوع اتلاف وقت یا دخالت دارویی، منجر به تشدید ضایعه درون دستگاه عصبی، ادم، ایسکمی و مرگ سلول‌های عصبی می‌شود که قابل جبران نیستند.