به گزارش «سرویس حیوانات خانگی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ به طور کلی سگ ماده 54 تا 72 روز پس از جفتگیری توله‌های خود را به دنیا می‌آورد. نظارت بر جفتگیری با دامپزشک اغلب به شما امکان می‌دهد تاریخ این رویداد را در صورتی که مشخص نیست بهتر تعیین کنید. در هر صورت زایمان در چند مرحله متوالی انجام می‌شود. در این مقاله از شما دعوت می‌کنیم تا روند تولد توله‌ها، خطرات احتمالی برای مادر و بچه‌ها و همچنین رفتاری که باید به عنوان یک انسان دنبال کنید را کشف کنید.
اولین علائم هشداردهنده نزدیک بودن زایمان چیست؟
سگ ماده بین 54 تا 72 روز پس از تولید مثل به دنیا می‌آید. به عنوان یک قاعده کلی، بارداری 61 تا 63 روز پس از آخرین تخمک‌گذاری مادر آینده به پایان می‌رسد.
چند روز قبل از زایمان، سگ ماده شروع به ساختن لانه آینده خود می‌کند. او خود را از شلوغی و سر و صدا جدا می‌کند و به دنبال مکانی آرام برای به دنیا آوردن نوزادانش می‌گردد. کمک به مادر آینده در چیدمان محل زندگی خود و ایجاد فضایی آرام مفید خواهد بود. اغلب، اشتهای او شروع به کاهش می‌کند، فرج او متورم می‌شود و ممکن است ترشحات شفافی خارج شود.
این همه چیز نیست، زیرا کاهش دما در حدود 0.5 درجه تا 1.5 درجه سانتیگراد قابل مشاهده است. به جای دمای معمولی 38.5 درجه سانتیگراد، دمای سگ تا بین 37 تا 38 درجه سانتیگراد کاهش می‌یابد. به طور کلی، زایمان در عرض 24 ساعت اتفاق می‌افتد.
مراحل مختلف زایمان در سگ چیست؟
در سگ ماده، زایمان از سه مرحله متوالی و کم و بیش طولانی تشکیل شده است. در اولین علائم توصیه می‌شود شماره تلفن دامپزشک یا اورژانس حیوانات را در نزدیکی خود نگه دارید تا در صورت بروز عارضه یا نیاز سریعا با آنها تماس بگیرید.
1- آمادگی برای زایمان
در این مرحله، رحم سگ برای رها کردن توله‌ها آماده شده و دهانه رحم به تدریج باز می‌شود. به لطف انقباضاتی که شروع می‌شود، این پدیده امکان‌پذیر است. این مرحله بسته به سگ ماده می‌تواند بین 6 تا 24 ساعت طول بکشد. به عنوان یک قاعده کلی، در سگ‌های نخست‌زا یعنی در سگ‌های ماده‌ای که اولین بچه‌های خود را به دنیا می‌آورند طولانی‌تر است.
سگ معمولاً آشفته، تا حدودی مشغول و نگران است. او ممکن است نفس نفس بزند، زمین را خراش دهد، دایره‌ای به شکم خود بچرخد، بایستد و بنشیند. برخی از سگ‌ها خود را منزوی می‌کنند و به دنبال تنها بودن هستند در حالی که برخی دیگر برعکس، نیاز به حضور سرپرست خود را احساس می‌کنند و به آن می‌چسبند. این رفتار به دلیل اولین انقباضات رحمی است. این انقباضات اولیه عموماً برای انسان نامرئی است، اما سگ ماده با این انقباضات به گشاد شدن دهانه رحم کمک می‌کند.
سایر سیگنال‌ها نیز می‌توانند نزدیک بودن زایمان را نشان دهند. در واقع، مشاهده این موارد رایج است:
- افزایش شیر؛
- ترشحات شفاف و رشته‌ای از فرج که مربوط به از بین رفتن پلاگین مخاطی است.
- کاهش دمای بدن همانطور که در بالا اشاره کردیم.
- انقباضات ممکن است با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشد، زیرا اولین توله سگ برای بیرون راندن آماده می‌شود.
2- خارج شدن توله‌ها
هنگامی که غلظت پروژسترون پلاسما به کمتر از 2 نانوگرم در میلی لیتر می‌رسد، زایمان شروع می‌شود. به طور دقیق‌تر، اولین علائم به وضوح قابل مشاهده است، زیرا انقباضات واضح‌تر، به وضوح دیده می‌شود و جدا شدن جفت باعث دفع ترشحات سبز رنگ از فرج می‌شود. این رنگ کاملا طبیعی است. این رنگ به دلیل اوتراوردین، رنگدانه طبیعی مشتق شده از هموگلوبین است.
از این لحظه به بعد، اولین توله سگ آماده خروج است و تولدش ممکن است در عرض چند دقیقه یا چند ساعت اتفاق بیفتد. انتظار گاهی طولانی است و می‌تواند صاحب سگ را ناراحت کند.
کیسه‌های جنین سوراخ می‌شوند که اولین آب‌ها را آزاد می‌کند. مادر آینده اغلب در پاسخ فرج خود را می‌لیسد.
با ظاهر شدن سر توله سگ، انقباضات افزایش یافته و شدیدتر می‌شوند. هر توله می‌تواند ابتدا با سر (در 60 درصد موارد) یا لگن بیرون بیاید، بدون اینکه این موضوع باعث نگرانی شود. از طرف دیگر، موقعیت دیگری می‌تواند باعث انسداد شود و غیرطبیعی تلقی می‌شود.
هر توله سگ در احاطه یک غشای جنینی به نام آمنیون متولد می‌شود. این غشا کیسه جنینی است که در طول دوران بارداری او را در رحم مادرش می‌پوشاند. با این حال، برخی از سگ‌ها برهنه به دنیا می‌آیند، یعنی فقط به بند ناف چسبیده‌اند.
مادر جوان به شدت نوزاد خود را می‌لیسد تا آمنیون را پاره کند، بند ناف را قطع کند و تنفس نوزاد تازه متولد شده‌اش را تحریک کند. اگر او این کار را انجام ندهد، صاحبش باید برای کمک به توله سگ مداخله کند. اگر حیوان کوچک نفس نمی‌کشد، باید با مالش شدید آن با حوله تحریک شود. با این حال مراقب باشید که مادر بیش از حد بند ناف را نکشد، زیرا ممکن است ناخواسته کودک خود را از بین ببرد.
به طور کلی، توله سگ‌ها هر 30 دقیقه به دنیا می‌آیند، اما این زمان بسته به سگ ماده می‌تواند از 20 دقیقه تا 1 ساعت افزایش یابد، زیرا مدت زمان زایمان از مادری به مادر دیگر بسیار متفاوت است. بسته به تعداد توله‌هایی که باید به دنیا بیایند، تولد نوزاد می‌تواند 4 تا 8 ساعت طول بکشد، اما در سگ‌های نخست‌زا، رسیدن به 24 ساعت غیرمعمول نیست.
لطفا توجه داشته باشید که اگر سگ سعی می‌کند یک توله سگ را بدون اجازه بیرون راندن اخراج کند، لازم است بدون معطلی با دامپزشک تماس بگیرید. مادر جوان نباید بیش از یک ساعت با انقباضات بدون تولد توله سگ بماند و همچنین اگر هنوز توله‌هایی برای تولد وجود دارند نباید بیش از دو ساعت بدون انقباض بماند.
3- بیرون راندن جفت
هنگامی که یک توله سگ از رحم مادر خارج می‌شود، مرحله نهایی شروع می‌شود. این مرحله زایمان است، مرحله‌ای که منجر به بیرون راندن جفت می‌شود. در برخی موارد، جفت همراه با توله‌ها عبور می‌کند، اما اغلب، خروج آن در عرض 20 دقیقه پس از تولد یک توله رخ می‌دهد.
سگ بلافاصله آن را می‌خورد. این یک رفتار طبیعی و سالم برای مادر جوان است. در نظر گرفته می‌شود که این به رحم کمک می‌کند تا به اندازه طبیعی خود بازگردد - پدیده‌ای به نام فرورفتگی - و باعث تولید خوب شیر می‌شود.
بنابراین بهتر است اجازه دهید سگ ماده این کار را انجام دهد. با این حال، اگر جفت بزرگ است، بهتر است اجازه ندهید همه را بخورد، زیرا این امر می‌تواند باعث استفراغ و اسهال شود.
وقتی کار سگ تمام شد، دراز می‌کشد و استراحت می‌کند. بچه‌های کوچک او اکنون می‌توانند بیایند و در مقابل او بخوابند تا اولین غذای خود را بخورند.
لازم به ذکر است که ترشحات مایل به قرمز یا قهوه‌ای به نام لوچیا از فرج سگ ماده جاری می‌شود. آنها کاملا طبیعی هستند و با مرحله بهبودی رحم مطابقت دارند. آنها را می‌توان برای 2 تا 6 هفته پس از زایمان مشاهده کرد. این ترشحات بویی ندارند. با این حال، اگر آنها بدبو یا همراه با ترشحات رنگ دیگری هستند، بهتر است با دامپزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است سگ از عفونت رنج ببرد.
زایمان سگ: عوارض احتمالی آن چیست؟
اگرچه اکثر زایمان‌ها خوب پیش می‌روند، متاسفانه برخی از آنها پیچیده‌تر هستند.
خطرات اصلی عوارض حین زایمان به شرح زیر است:
دوره بارداری طولانی؛
زایمان بیش از حد طولانی؛
انقباضات قابل توجه، حتی دردناک و خشن، بدون اینکه سگ ماده موفق به خروج یک توله سگ شود.
ضروری است که دامپزشک برای معاینه مادر آینده در جستجوی منشا مشکل مداخله کند. ممکن است رحم به اندازه کافی گشاد نشود، مادر از یک ناهنجاری در لگن یا رحم رنج ببرد، یا توله سگ متولد نشده در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد. همچنین ممکن است یکی از توله ها مرده باشد که زایمان را قطع می‌کند. خطر پیچ خوردگی رحم در سگ ماده چاق نیز به دلیل عدم انقباض عضلات شکم امکان پذیر است.
یک عارضه همچنین می‌تواند به توله‌ها یا یکی از آنها مرتبط باشد، مثلاً در وضعیت بدی قرار دارد، یا خیلی بزرگتر از آن هستند که به طور طبیعی اخراج شود.
عارضه دیگر جفت باقی مانده است. هر توله سگ با یک جفت همراه است که می‌تواند همزمان با او یا در عرض چند دقیقه پس از تولد او خارج شود. هنگامی که این مورد اتفاق نیوفتد، ضروری است که فوراً با دامپزشک تماس بگیرید تا یک مداخله، عموماً جراحی، برای برداشتن جفت یا بقایای جفت باقیمانده انجام شود. بنابراین باید مراقب باشید که جفت‌های خارج شده را با دقت بشمارید و شکل آنها کامل باشد تا از خطر خونریزی و سایر عوارض برای مادر جلوگیری شود.
البته هر وضعیت غیرعادی باید مالک را به تماس با دامپزشک سوق دهد. زمانی که کیسه آب سگ پاره شد، نباید بیش از 6 ساعت تا خروج اولین توله سگ بگذرد. فاصله زمانی به دنیا آمدن دو توله سگ، حداکثر مدت زمان 2 ساعت یا 30 دقیقه در صورتی که انقباضات شدید باشد و بدون وقفه ادامه یابد، است.
بنابراین، به طور خلاصه، تماس فوری با دامپزشک در موارد زیر ضروری است:
- اگر حاملگی بیش از 65 روز طول بکشد؛
- اگر دمای بدن سگ بیش از 24 ساعت کاهش یافته باشد و هیچ اتفاقی نیفتد.
- اگر سگ ماده برای بیش از 4 ساعت تلاش‌های متناوب بدون خروج توله سگ یا تلاش‌های شدید برای بیش از 30 دقیقه بدون نشان دادن نوک بینی توله سگ انجام دهد.
- اگر بین دو خروج بیش از 2 ساعت فاصله بیوفتد.
- اگر یک توله سگ در وضعیت غیرطبیعی ظاهر شود.
- اگر یک توله سگ گیر کرده باشد.
- اگر مادر ترشحات غیرطبیعی داشته باشد (ترشحات بدبو، چرکی، از دست دادن قابل توجه خون و غیره).
هنگام زایمان چه کنیم؟
در حالی که مهم است که با کمک به مادر آینده برای آماده شدن برای زایمان و با نگه داشتن اطلاعات تماس دامپزشکی که در مواقع اضطراری می‌توان با او تماس گرفت، رویدادها را با دقت پیش بینی کرد، اما ترجیح داده می‌شود که مالک به همان اندازه محتاط باشد.
اکثر زایمان‌ها به خوبی انجام می‌شود و سگ‌های ماده از ساکت بودن و تنها بودن در هنگام تولد توله‌های خود لذت می‌برند. در واقع، عوارض خاصی می‌تواند دقیقاً به دلیل حضور بیش از حد نزدیک یا اصرار بیش از حد سرپرست سگ ایجاد شود که باعث استرس و تنش غیرطبیعی در زایمان می‌شود.
بنابراین، بهتر است مداخله نکنید، فاصله خود را حفظ کنید و اجازه دهید سگ کار خودش را بکند. به طور کلی، او می‌داند که چه کاری باید انجام دهد. با این حال، باید مراقب رویدادها باشید تا در صورت نیاز یا مشکل آماده کمک باشید.
به عنوان مثال، اگر سگ ماده برای آزاد کردن یک توله از کیسه آمنیوتیک یا تحریک آن پس از تولد برای تشویق او به نفس کشیدن تلاش کند، ممکن است کنترلش را به دست بگیرد. مادر در اصل باید با لیسیدن سر توله سگ و همچنین بینی و قفسه سینه‌اش بافت‌ها را پاره کند. اگر او نمی‌تواند این کار را انجام دهد یا از نوزادان خود مراقبت نمی‌کند، با مراقبت از آنها برای او به او کمک کنید.
سپس توله‌های غفلت شده را در یک حوله تمیز جمع کنید و آنها را بمالید تا ناله آنها را بشنوید. سپس می‌توانید بند ناف را به اندازه 2 یا 3 سانتی متر ببرید و نوزاد کوچک را در مقابل مادرش قرار دهید تا گرم شود. او به طور معمول باید ظرف چند لحظه به توله خود شیر دهد.