به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ سابق هر مرغدار بنا به سلیقه و ابتکار خود و با کمک یک بنای ساده و چند کارگر ساختمانی، لانه برای نگاهداری مرغ‌های خود تهیه می‌دید ولی امروزه بر اثر پیشرفت بسیار سریع مرغداری شیوه‌های خاصی در ساختمان لانه متداول گشته است که توجه به آن برای هر مرغدار نه تنها سبب استفاده بیشتر می‌گردد، بلکه ضروری است.
در رابطه با ساختمان مرغداری توجه به پنج فاکتور مهم است:
۱ - دائمی یا موقتی بودن لانه
۲ - اندازه ساختمان
الف: انفرادی
ب: ردیفی
پ: چندردیفی
3- ساختمان از نظر پرورش
۴ - شکل از نظر پرورش
۵ - مصالح ساختمانی
ساختمان مرغداری را نباید برای استفاده طولانی در نظر گرفت بلکه باید طوری ساخت که حداکثر پس از ۱۰ تا ۱۵ سال بتوان تغییراتی همراه با پیشرفت‌های روزمره در امور ساختمانی در آن به عمل آورد. در هلند عقیده بر این است لانه را برای مدتی حدود ۱۰ سال ساخت تا پس از این مدت بدون این که خسارت زیادی بر مرغداری وارد آید بتوان آن را خراب کرد و با مصالح باقیمانده لانه جدیدی طبق اصول و قواعد روز بنا نمود.
ساختمان مرغداری از نظر پرورش شامل:
۱- ساختمان مرغ مادر (چه مرغ مادر گوشتی چه تخمی)
۲- ساختمان انکوباسيون
۳- ساختمان پرورشی جهت جوجه‌های گوشتی
ساختمان‌های مرغداری از نظر طراحی شامل:
۱- مرغداری گوشتی:
الف: سیستم باز
ب: سیستم بسته
۲- مرغ مادر:
الف: سیستم باز
ب: سیستم بسته
سیستم بسته:
الف: سیستم قفس
ب: سیستم بستر
۳- ساختمان انکوباسیون
جدا از نوع پرورش و نوع ساختمان که تقسیم‌بندی شد بسته به نوع منطقه و شرایط آب و هوایی، طراحی ساختمان متفاوت است یعنی اینکه نوع مصالح مورد استفاده متفاوت است. بسته به میزان سرمایه‌گزاری نیز در انتخاب نوع مصالح دخیل است. چنانچه در مناطق شمال کشور و بسیاری از کشورها از چوب بیشتر استفاده می‌شود جدایی از تفکیک موارد بالا جهت تهیه ساختمان مرغداری از هر نوع که باشد طراحی آن در مناطق ایران به شرح زیر است:
شکل ساختمان
ساختمان را ممکن است به اشکال ساده و دو سقفی ساخت. در نوع ساده که بیشتر در مرغداری‌های کوچک عمل می‌شود از یک سقف مسطح و یا شیبدار استفاده می‌شود. شیب از جلو به عقب است و اینکار هم سبب گرفتن نور بیشتری می‌گردد و هم آب باران در جلوی ساختمان جمع نمی شود. در ساختمان دو سقفی، تهویه بخوبی صورت گرفته، سقف اصلی شیبدار است و فضای بین سقف اول و دوم بعنوان انبار می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
مصالح ساختمانی
شامل چوب و آجر و سیمان و بلوک و همچنین ورق‌های فلزی و آلومنیوم و یا ایرانیت، البته استفاده از هر کدام از این مصالح دارای معایب و مزایایی است.
ساختمان‌های اداری و مسکونی باید در مدخل فارم احداث شوند. اولین قدم در احداث واحد مرغداری محل مزرعه است و باید به نحوی انتخاب شود که با سایر مراکز پرورش فاصله داشته باشد. البته با توجه به اینکه بیماری‌هایی مثل نیوکاسل و برونشیت از مسافت‌های بسیار دور و از طریق مواد به راحتی منتقل می‌شود و بعضی از عوامل بیماری‌زا مثل MG از طریق تماس مستقیم و توسط انسان و یا مواد مختلف منتقل می‌شود. در مناطقی مثل شمال کشور که رطوبت نسبی زیاد است و امکان استفاده از سیستم خنک‌کننده تبخیری موجود نیست سیستم آشیانه‌های باز توصیه می‌گردد.
عملیات ساختمانی
در صورت دائمی بودن ساختمان باید به پی آن توجه زیادی نمود. تا بدین وسیله رطوبت لانه را به حداقل رساند. و ضدعفونی در آن به خوبی صورت گیرد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی در لانه‌های دائمی برای پی از کانگریت یا سمنت استفاده می‌گردد. در ایران برای پی و پایه‌های ساختمان از شفته (مخلوط آهک، خاک، سنگ، آب) استفاده میکنند. عمق پی ۱۵ تا ۶۰ سانتیمتر و عرض آن حداقل دو برابر عرض دیوار باید باشد. پی حداقل ۴۰ سانتیمتر از سطح خاک بالاتر باشد تا رطوبت نتواند به آسانی در لانه نفوذ کند. کف باید طوری باشد که به هر طریق از نفوذ رطوبت زیرین جلوگیری نماید. کف بایستی قابل شستشو باشد و بتوان آن را ضدعفونی کرد. از زمین طبیعی به عنوان کف جایگاه نمی‌توان استفاده کرد. کف جایگاه باید حداقل ۲۵ الی ۳۰ سانتیمتر از کف زمین بلندتر باشد تا از خشک بودن لانه اطمینان حاصل کنیم. کف‌ها امروزه به دو صورت ساخته می‌شوند:
۱- کف توری: کف توری در ایران زیاد معمول نیست. در اسرائیل و آمریکا و کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. حدود یک متر بلندتر از کف اصلی تور سیمی یا پرده‌های چوبی نصب می‌شود. از محاسن این روش آن است که مرغ‌ها برروی فضولات خود قرار نمی‌گیرند و همچنین از نظر بهداشتی بسیار مناسب اما گران‌قیمت است.
٢- كف معمولی: این کف‌ها را می‌توان بدون استفاده از مصالح ساختمانی یا با استفاده از مصالح ساختمانی بنا نمود. بدون استفاده از مصالح در لانه‌های موقتی به کار می‌رود.
در ساختن کف می‌توان از مصالحی چون کف سیمان، کف چوب، کف آجر استفاده نمود.
رایج‌ترین کف در ایران به شرح زیر است:
۲۰ سانتیمتر از سطح زمین را شن‌ریزی میکنند و آن را باید خوب کوبید و طبقه‌ای از بتون به ضخامت ۸ تا ۱۰ سانتیمتر کشید بعد عایق‌بندی یا قیروگونی کرد. در آخر لایه‌ای به ضخامت ۴ تا ۵ سانتیمتر سیمان بر روی قیرگونی کشید.
دیوار ساختمان
بسته به نوع و شکل ساختمان، دیوارها فرق می‌کند. معمولا دیوار ساختمان‌های انفرادی ساده و کوتاه و ارتفاع در ساختمان‌های چند ردیفی و آنهایی که دارای سقف دوگانه هستند بلندتر است. ارتفاع در ضلع جنوبی بلندتر از شمالی است. در داخل لانه نیز از یک سری دیوارهای کوتاه به منظور جداسازی قسمت‌های مختلف استفاده میکنند، این دیوارها به طور معمول از تورهای سیمی ساخته می‌شود.
دو نوع از دیوارهای مناسب در مرغداری
1- استفاده از بلوک‌های سیمانی توخالی ۲۴ سانتیمتر طرف داخل بلوک‌ها را توسط ورق‌های پرس شده و از کاه به ضخامت ۵ سانتیمتر پوشانده، توسط میخ به دیوار چسبانده، از سطح زمین تا ارتفاع یک متری سیمان‌کاری نموده و بقیه را گچ‌کاری میکنند. طرف خارجی را برای جلوگیری از نفوذ باران سیمان‌کاری میکنند.
۲- استفاده از آجر معمولی و عایق‌کاری نمودن همچنین از ورق‌های آلومنیوم یا نئوپان رنگ شده استفاده کنند و طرف بیرون را سیمان‌کاری کنند.
سقف:
با توجه به امکان تبادل سریع حرارتی در سقف آشیانه‌های مرغداری باید سعی در عایق‌کاری این قسمت از ساختمان نمود.
سقف دارای انواع زیر است:
سقف ساده، سقف شیبدار، سقف شیبدار با زاویه مساوی، سقف شیبدار بازاویه نا مساوی.
در و پنجره
درها از نظر اندازه باید بزرگ نباشند. حداقل یک متر پهنا و دو متر بلندی داشته باشند . تعداد پنجره‌ها را باید حداقل گرفت، در مناطق سردسیر باید از چوب استفاده کرد و در مناطق خیلی سرد بهتر است پنجره‌ها دوبل باشند. مساحت پنجره تابعی از سطح آشیانه است به متوسط ۱/۲۰ تا ۱/۲۵ سطح آشیانه به پنجره اختصاص می‌یابد. پنجره هر چه به کف نزدیک‌تر باشد آفتاب بیشتری به کف خواهد تابید. در مناطق سردسیر برای حداکثر استفاده از نور و گرما پنجره‌ها را باید حتی‌‌المكان به کف نزدیک کرد. البته پیشنهاد می‌شود که با توجه به هزینه‌ها و مسائلی چون، تنظیم نور سالن، جلوگیری از ورود آلودگی به داخل سالن و ... از سیستم ویندولس (بدون پنجره) استفاده شود.
ارتفاع سالن در مناطق سردسیر ۲/۴ متر و در مناطق گرمسیر ۳ متر باید باشد.