به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛هر جسمی که بتواند از رشد و نمو میکروبها و سایر عوامل بیماریزا (ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌های تک‌یاخته‌ای) در داخل یا روی سطح بدن و محیط زندگی جلوگیری کند، ماده ضدعفونی‌کننده نامیده میشود.
خصوصیات مواد ضدعفونی
تمام مواد ضدعفونی‌کننده که در مرغداری استفاده میشود باید دارای شرایط ذیل باشد:
• ضدعفونی‌کننده قوی باشد.
• به راحتی قابل دسترس بوده و خیلی گران نباشد.
• بوی زننده نداشته باشد.
• باعث زنگ زدن و از بین رفتن وسایل نشود.
• برای انسان و حیوانات سمی نباشد.
• در حضور مواد ناچیز آلى مؤثر باشد.
• قابلیت نفوذ در مواد و شکاف‌ها را داشته باشد.
توجه داشته باشید که مواد ضدعفونی‌کننده برای تمیزکردن استفاده نمی‌شود بلکه برای از بین بردن میکروارگانیسم‌ها به کار می‌رود. لذا زمانی موثر خواهد بود که سطحی که در آن بکار می‌روند، کاملا تمیز باشد.
انواع مواد ضدعفونی کننده
موادی که برای ضدعفونی در پرورش طیور به کار می‌رود، معمولا به سه دسته تقسیم می‌شوند:
• ضدعفونی‌کننده‌های طبیعی؛
• ضدعفونی‌کننده‌های فیزیکی؛
• ضدعفونی‌کننده‌های شیمیایی
ضدعفونی کننده‌های طبیعی
مانند نور آفتاب، میکروبها در برابر نور آفتاب بخصوص نور مستقیم آن به مقدار زیاد فعالیت خود را از دست می‌دهند، در بین انوار مختلف اشعه خورشید اشعه ماوراء‌بنفش سبب کشتن میکروبها و باکتری‌ها می‌گردد. از‌این رو آفتاب ارزانترین و سهل‌الوصول‌ترین و شاید بهترین ماده ضدعفونی‌کننده باشد. یکی دیگر از ضدعفونی‌کننده‌های طبیعی سرما و برودت می‌باشد. البته سرما و برودت اثر ضدعفونی و معدوم‌کنندگی قوی برای میکروبها ندارد بلکه فقط رشد و نمو آن‌ها را به تعویق می‌اندازد و در نتیجه جهت نگهداری گوشت و تخم مرغ در سردخانه‌ها استفاده می‌گردد.
ضدعفونی‌کننده‌های فیزیکی
بهترین ضدعفونی‌کننده فیزیکی حرارت می‌باشد که از آن می‌توان به دو صورت خشک و مرطوب استفاده کرد. از حرارت خشک به صورت شعله دادن بوسیله شعله‌افکن استفاده و کف و دیوار سالن را ضدعفونی می‌کنند. با‌این روش می‌توان میکروب‌های بیماریزا و تخم انگل‌ها را به خوبی از بین برد. یکی دیگر از ضدعفونی‌کننده‌های فیزیکی حرارت مرطوب می‌باشد. بخار آب جوش، بهترین ماده ضدعفونی‌کننده به شمار می‌رود. حرارت آب جوش معمولا بیش از ۱۰۰ درجه است و در‌این حرارت، کمتر میکروب یا انگلی تاب مقاومت دارد. از آب جوش برای ضدعفونی لانه، وسایل جوجه‌کشی، قفس، آبخوری و دانخوری استفاده میشود.
مواد ضدعفونی‌کننده شیمیایی
این مواد خود به چند دسته تقسیم می‌شوند و جزو یکی از ترکیبات می‌باشند که عبارتند از فرمالدئید، ترکیبات چهارتایی آمونیوم، مواد فنلی، مواد یدی و کلریدی.
تاثیر این مواد تابع عوامل مختلف است که بطور خلاصه شامل:
غلظت خود مواد
خاصیت ضدعفونی‌کننده هر ماده با درجه غلظت آن کم یا زیاد میشود. معمولا محلول‌ها بی اثر یا کم اثرتر می‌باشند، بنابراین بهتر است توصیه کارخانه سازنده رعایت شود.
حرارت
معمولا افزایش حرارت سبب افزایش اثر ماده ضدعفونی‌کننده میشود. از‌این رو توام کردن حرارت و مواد ضدعفونی اثر بهتری خواهد داشت.
مدت مجاورت ماده ضدعفونی‌کننده با محیط آلوده
هرچقدر ماده ضدعفونی روی سطح آلوده بیشتر باشد اثر بهتری خواهد داشت کمتر ماده ضدعفونی وجود دارد که بلافاصله میکروب را از بین ببرد.
میزان آلودگی محیط
اثر مواد ضدعفونی در محیطی که زیاد آلوده و کثیف باشد، کمتر می‌باشد. از‌این جهت قبل از استفاده باید میزان آلودگی لانه را به حداقل رسانید.
آماده کردن سالن مرغداری جهت ورود جوجه
برای اینکه سالن مرغداری آماده جوجه ریزی شود در هر سری جوجه ریزی باید اقدامات زیر را انجام دهیم:
• کلیه مواد خوراکی را از داخل سالن جمع‌آوری و خارج نموده البته باید سعی شود دان‌های موجود مصرف و جهت دوره آینده مصرف نشود.
• مرغ‌ها را که مرحله پایانی رسیده اند از سالن مرغداری تخلیه نمود.
• کلیه وسایل مرغداری در سالن که قابل انتقال می‌باشند را به بیرون از سالن انتقال داده و آن‌ها را با برس کاملا تمیز، شستشو و ضدعفونی نموده و به قسمت جداگانه‌ای انتقال می‌دهیم.
• تمام کود و مواد بستر دوره قبل را از سالن خارج نموده و به محل مناسب انتقال دهیم.
• کلیه سطوح اعم از سقف، دیوارها، کف، پنجره‌ها، درب‌هاو وسایل تهویه را به خوبی گردگیری و تمیز نموده به طوری که هیچ گونه آلودگی در سالن وجود نداشته باشد.
• کف، دیوار و سقف سالن را با مواد شوینده و آب فشار قوی و مخصوصا آب گرم کاملا شستشو داده شود.
• شعله دادن کف و دیوارها به وسیله شعله‌افکن (باید مقدم بر ضدعفونی و شیمیایی باشد.)
• شستشوی لوله‌های آبخوری، منبع ذخیره آب، تخلیه رسوبات احتمالی و ضدعفونی کردن سیستم آبخوری.
• سم‌پاشی سالن در صورتی که حشرات موذی در سالن و اطراف آن وجود داشته باشد.
• سم‌پاشی کردن سالن با مواد ضدعفونی موجود و مناسب پس از شستشوی کامل آن.
• بهتر است سالن برای مدت یک الی دو هفته خالی شود تا سیکل رشد و نمو باکتری‌ها از بین برود که این فرصتی مناسب برای تعمیر سیستم آبخوری، دانخوری سیستم آبرسانی و برق رسانی می‌باشد.
• چنانچه در دوره قبلی بیماری مشاهده شده است با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده قوی گازی مثل فرمالین ۴۰درصد و پرمنگنات پتاسیم به نسبت ۴۰cc فرمالین و ۲۰ گرم پرمنگنات به ازای هر متر مکعب سالن بعد از‌اینکه کلیه لوازم و تجهیزات را داخل سالن چیدیم، استفاده نماییم، اثر این ضدعفونی‌کننده زمانی بسیار مؤثر خواهد بود اگر حرارت سالن حدود ۲۷ درجه و رطوبت بین ۶۰ تا ۷۰ درصد باشد. معمولا ابتدا پرمنگنات را به نسبت مورد نیاز در ظروف سفالی و یا العابی در سطح سالن پخش نموده و به آن محلول فرمالین اضافه می‌کنند و کلیه درب، پنجره‌ها و منافذ را کلا بسته و به مدت ۲۴ ساعت آن را بسته نگه داریم و بعد از ۲۴ ساعت آن را باز نموده تا گازهای اضافی خارج گردد.
• تهیه و پخش بستر مناسب از مواد قابل دسترس خصوصا پوشال نجاری به قطر مناسب ۴ تا ۵ سانتی‌متر ارجح است. پوشال‌ریزی قبل از عمل گاز دادن انجام شود.
• اینک سالن جهت جوجه‌ریزی آماده است در‌این زمان باید سالن را به وسیله سیستم گرم‌کننده ۲۴ ساعت قبل از جوجه‌ریزی گرم و آماده نموده و آبخوری و دانخوری موقت در سالن چیده شود و با مقداری کمی ذرت خردشده و یا جیره استارتر شروع نماییم. در آبخوری‌ها آب شکر به نسبت ۸-۵ درصد ریخته و جوجه‌ها را به سالن انتقال دهیم.