به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ تولیدمثل از جمله عوامل اساسی برای پرورش گاوهای شیری محسوب میشود. با مدیریت مناسب و تشخیص مدت زمان فحلی گاو و همچنین تلقیح مصنوعی میتوانید تولیدمثل گاو را افزایش دهید. یک گاو در مدت زمان یک سال یک بار عمل زایش را انجام میدهد. به منظور تشخیص فحلی در گاو و سپس انجام عملیات جفتگیری و یا تلقیح مصنوعی لازم است تا فاصله زایش پی درپی گاو را تشخیص دهید. سازهها نیز بر بروز رفتار فحلی در گاو موثراند.
تغذیه
سازههای تغذیهای میتوانند موجب مهار چرخه تخمدانی شوند اما بطور کلی، تا زمانی که چرخههای تخمدانی، طبیعی باشند، تاثیری بر چگونگی بروز فحلی ندارند. افزایش و یا کاهش شدید مقدار خوراک گاوهای گوشتی، شروع فحلی پس از زایش را در مقایسه با گاوهایی که وضعیت بدنی متوسط تا خوبی دارند، به تاخیر اندازد.
کمبود شدید پروتئین موجب بروز ناهنجاریهای تولیدمثلی و تغذیه با مقادیر زیاد پروتئین، موجب تاخیر در بلوغ و افزایش تعداد روزهای باز در گاوهای شیری میشود. کمبود ویتامین A موجب تاخیر در بلوغ میشود
در بسیاری موارد، تعادل انرژی تاثیر به سزایی بر از سرگیری چرخههای تخمدانی پس از زایش دارد، به گونهای که تعادل منفی انرژی بروز فحلی پس از زایش را به تاخیر میاندازد. تعادل منفی انرژی و یا چاقی زیاد تلیسهها تاثیری بر طول دوره فحلی ندارد.
کمبود مینرالها نیز بر تولیدمثل تاثیر میگذارد. کمبود فسفر، فحلی پس از زایش را به تاخیر میاندازد. کمبود کبالت، چرخههای فعلی را منظم میکند و کمبود منگنز، فحلی پس از زایش را به تاخیر میاندازد.
سن و وضعیت فیزیولوژیکی گاو
گفته میشود که طول دوره فحلی تلیسه کمتر از گاو است اما برخی پژوهشها تفاوت آشکاری در میانگین طول دوره فحلی تلیسهها (۵/۵ تا ۱۴/۶ ساعت) و گاوهای مسنتر را (۱۵/۱ تا ۴/۴ ساعت) ندیدند.
شدت رفتار فحلی با افزایش سن افزایش مییابد. گاوهای مسنتر، در آغاز دوره فحلی، نسبت به گاوهای جوانتر، فعالیت سواری بیشتری را نشان میدهند. تعداد سواری گرفتن از تلیسهها و گاوهای فحل، کاملا متغییر است و تعداد سواری در گاوهای شیرده، بین ۳-۱۴۰ و در تلیسهها، بین ۳-۲۲۵ بار متغییر است.
تمایل به تشکیل گروههای جنسی فعال با افزایش سن، کاهش مییابد و ترکیب گروههای جنسی فعال ممکن است کاملا متفاوت باشد. با پیشرفت دوره فحلی ، تغییراتی نیز در فعالیت جنسی دیده میشود. سواری دادن یا گرفتن در چند ساعت آغازین دوره فحلی واقعی، بیشتر است و سپس به تدریج، کاهش مییابد. شیردهی و با حضور گوساله، موجب تأخیر در آغاز چرخه فحلی میشود و رفتار فحلی را مهار میکند. فعالیت سواری گاوهای آبستن، اغلب به ۱۰۰ روز نخست آبستنی، محدود میشود که غلظت استروژن خون معمولا پایین است.
گاوهای اروپایی، اغلب در مرحله پرواستروس و متاستروس، تمایل به سواری گرفتن دارند اما گاوهای براهمن در این مراحل، هم سواری میدهند و هم سواری میگیرند. استرس موجب کاهش طول دوره فحلی و یا مهار آن میشود. انتقال گاوهای زیبو به مراتع جدید و یا محصور کردن آنها در اصطبل، فعالیت فحلی آنها را کاهش میدهد.
تزریق ۳۲۰ واحد بین المللی ACTH در مرحله پرواستروس، موجب تاخیر در بروز فحلی و کاهش طول دوره فحلی در تلیسهها میشود. افزایش غلظت استرادیول موجب سرژ گونادوتروپینها و بروز فحلی میشود اما رابطه مستقیمی بین غلظت استرادیول و یا پروژسترون با شدت رفتارهای فحلی دیده نمیشود.
سازههای ژنتیکی
طول دوره فحلی و شدت رفتارهای فحلی، تفاوتهای ژنتیکی نشان میدهند. نژادهای تیره رنگ نسبت به گاوهای دارای موهای سفید یا قرمز، شدت فحلی بیشتری نشان دادند.
اثر گاو نر
در ساعتهای آغازین روز، گاوهای نر در گروههای "ناهمجنس“، از نظر جنسی فعالتر هستند. در این ساعتها، طول دوره فحلی گاوهای ماده نیز بیشتر است. الگوی فعالیت جنسی گاوهای نر در برابر همان ماده گاوهای فحل، نیز متفاوت است.
اگرچه حضور گاو نر تی زر (Teaser) موجب بهبود فرایند تشخیص فحلی در گاوهایی میشود که فحلی طبیعی دارند، اما این اثر در گاوهایی که با روشهای هورمونی همزمان شدهاند، دیده نشده است.