در حال حاضر، هدف از پرورش طیور تجارتی، رسیدن به بالاترین وزن نهایی و حداکثر تولید تخممرغ به ازای هر واحد مصرف خوراک میباشد. بههرحال بين صفات تولیدی و پاسخهای سیستم ایمنی و صفات مربوط به مقاومت به بیماریها همبستگی منفی وجود دارد. به عنوان مثال این همبستگی منفی بین تولید و ایمنی باعث میشود که در سویههای پرتولید عملکرد و تکامل سیستم ایمنی ضعیفتر باشد. شاید یکی از عوامل ایجادکننده همبستگی منفی بین صفات تولیدی و پاسخهای ایمنی در طیور، تأمین همه احتیاجات فیزیولوژیکی از طریق مصرف اقلام خوراکی محدودی مانند مواد مغذی و میزان دسترسی آنها باشد.
نقش تغذیه در تغییر پاسخ سیستم ایمنی
جیرهنویسی در طیور عمدتا بر اساس شاخصهای تولیدی مانند رشد، تولید تخم و بازده مصرف خوراک انجام میشود فلذا غالبا از توجه به معیارهای لازم برای پاسخهای سیستم ایمنی چشمپوشی میشود چرا که مواد مغذی بر روی تکامل سیستم ایمنی و حجم آنتیبادی تولیدی تاثیرگذار میباشد. در طول فاز حاد سیستم ایمنی، بیشترین احتياجات تغذیهای متوجه سنتز و آزاد شدن پروتئین فاز حاد (APS) از کبد میگردد. برای تامین عملکرد مناسب لکوسیتها احتياجات انرژی و اسیدآمینه در این مرحله پیش از احتیاجات غذایی معمول میباشد. اثر متقابل بین مواد مغذی متنوع و عدم توازن نسبتها و سمیت این مواد مغذی منجر به اختلال در فیزیولوژی طبیعی جوجه و متعاقبا اختلال در عملکرد سیستم ایمنی می گردد.
انرژی:
تفاوتهای موجود در غلظت انرژی جیرهغذایی طیور، میزان پاسخهای سیستم ایمنی را تغییر میدهد که این تغییر احتمالا از طریق تغییر در مصرف مواد مغذی موجب تاثیر بر سیستم ایمنی میگردد. انرژی مصرفی موجب تنظيم فعالیت سلولهای ایمنی، فعالیت هورمونهای خاص مانند تیروکسین، کوتیکواستروئیدها، هورمون رشد، گلوکاگون، کاتکولامیدها میگردد و نتیجتا تغییر در فعالیت این عوامل بر سیستم ایمنی تاثیرگذار میباشد.
پروتئین:
رشد غدد بورس و تيموس نسبت به سایر اندامهای بدن طیور سریعتر انجام میشود و بنابراین این نکته خیلی مهم است که در اوایل رشد سطوح مناسبی از پروتئین موردنیاز در اختیار طيور قرار گیرد. کمبود پروتئین در این مرحله موجب رشد و توسعه نامناسب اندامهای لنفوئیدی میشود. کمبود اسیدهای آمینه شاخداری (۵۰-۱۶٪) مانند ایزولوسین، لوسین و والین در جیره جوجههای گوشتی باعث کاهش تیتر آنتیبادی بر علیه آنتی ژن گلبولهای قرمز گوسفندی میشود.
ویتامینها:
ویتامینها به عنوان کوفاکتور مورد نیاز برای فعالیتهای متابولیکی مربوط به پاسخهای ایمنی مطرح هست و بنابراین کمبود ویتامینها موجب اختلال در فعالیت سیستم ایمنی میشود. بطور کلی افزایش مقادیر ویتامینها در جیره غذایی طیور میزان عملکرد سیستم ایمنی را بهبود میبخشد.
ویتامین A:
1- محافظت اندامهای لنفوئیدی و بافتهای اپتلیال
۲- افزایش ایمنی هورمونی و سلولی در طیور
۳- محافظت از غشاهای موکوسی و منافذ طبیعی در برابر تهاجم پاتوژنها
۴- تمایز و توسعه لنفوسیتهای نوع B
۵- کاهش میزان عوامل سرکوب کننده ایمنی ( هیدروکورتیزونها)