به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ با افزایش دما غالبا بدن گاو در بازه زمانی 2 تا 7 هفته به وسیله تبخیر سطحی خود را با شرایط وفق میدهد. این تبخیر میتواند به دو شکل انجام گیرد. از طریق بدن خود گاو، افزایش تعداد تنفس و یا افزایش میزان فعالیت غدد عرق و یا با ایجاد بادهای خنک توسط کولرها. با افزایش شدید و ناگهانی هوا هموستازی بدن تعادل خود را از دست میدهد و سبب کاهش اشتهای گاو و همچنین کاهش اشتها و تولیدمثل و در نهایت مرگ او میگردد. استرسگرمایی یا گرمازدگی گاوی یکی از مشکلاتیست که دامداران در مناطق گرمسیر بر سر راه فعالیت خود با با آن روبهرو هستند.
برای کنترل استرسگرمایی و کاهش حداقلی آن روشهای مختلفی را میتوان توضیح داد که در دو زمینه کنترل استرسگرمایی که باعث تولید شیر در گاو میشود و همچنین کنترل استرسگرمایی که باعث کاهش تولیدمثل میشود قابل بحث هستند.
1. روشهای کاهش استرس گرمایی برای افزایش تولید شیر و جلوگیری از کاهش آن
از مهمترین نکات در کنترل و کاهش استرس گرمایی این است که دامدار ویژگیهای رفتاری گاوهای خود را در هنگام گرما و بروز گرمازدگی و پس از آن استرس گرمایی به موقع تشخیص دهد. مشخصاتی مثل بیحالی و خستگی گاو یا سستی و فرار او از آفتاب و همچنین خواب بیش از حد در تشخیص این امر به دامدار کمک خواهند کرد. در چنین شرایطی همچنین دامدار باید نسبت به تغذیه گاو توجهات لازم را داشته باشد. تغدیه نادرست یا بیش از حد نیاز میتواند سبب افزایش متابولیسم بدن گاو شده و به آن صدمه وارد کند. از دیگر نکات اساسی توجه به تفاوت نژاد بین گاوهاست زیرا بسته به نوع نژاد، میزان آب و غذای مورد نیاز و میزان عرق و لایهبندی رنگ آنها و در نتیجه میزان مقاومت متفاوت است. با این حال بهترین روش برای کاهش استرس گرمایی ایجاد سایهبان در محل دامداری میباشد. با ایجاد سایه خصوصا در محل غذا خوردن گاو میتوان میزان استرس گرمایی را تا 30 درصد کاهش داد.
2. روشهای کاهش استرس گرمایی برای بهبود شرایط تولیدمثلی حیوان
قدرت باروری دام با افزایش استرس گرمایی کاهش مییابد. دلیل را میتوان این گونه توضیح داد كه دوره استرس و فحلی حیوان كوتاه شده و تشكیل فولیكول در آنها در بازههای زمانی مختلف و متغیر انجام میگیرد، همچنین تشكیل رویان در آنها با مشکل مواجه میگردد. از اصلیترین راهها برای جلوگیری از كاهش تولیدمثل میتوان همان روش ایجاد سایه و خشك كردن محیط در زمان تلقیح مصنوعی را نام برد كه تا حد زیادی بهبود این اوضاع کمک خواهد كرد. روش دیگری كه تاثیر زیادی در بهبود شرایط دارد هم زمانی فحلی و ایجاد هم زمانی در گاوها بوده كه نشان داده شده است. در تابستان در گاوهایی كه به صورت هم زمان فحل و تلقیح شدهاند نسبت به گاوهایی كه جداگانه فحل یابی شدهاند درصد موفقیت بیشتری در باروری داشتهاند چون فحل یابی به صورت انفرادی در تابستان با كوتاه شدن دوره فحلی مشكل میباشد.