به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ مهمترین اختلالات و عوارضی که ممکن است پس از زایمان دام‌ها بوجود آید عبارت‌اند از:
جفت (Placenta) عضو بسیار مهمی است که در دوران جنینی، رابط بین جنین و مادر بوده و تبادلات گازی و مواد غذایی از طریق آن صورت می‌گیرد. معمولاً 2-1 ساعت پس از زایمان، جفت باید به‌طور کامل از رحم خارج شود.
در برخی موارد به‌دلایل زیر رابط جفت و رحم قطع نشده و پسمانده‌های جفت در رحم باقی می‌ماند. چنین حالتی را جفت‌ماندگی گویند. در صورتی‌که 12ساعت پس از زایمان جفت خارج نگردد، جفت‌ماندگی اتفاق افتاده است.
دلایل:
- زایمان پیش از موعد
- عفونت‌های مجاری تناسلی
- کمبود ویتامین‌های رتینول (A)، توکوفرول (E) و عنصر سلنیوم
- کمبود کلسیم و فسفر
جفت و پرده‌های جنینی به‌صورت زائدهای رشته مانند، از قسمت خلفی دام آویزان می‌شود. پس از خروج جفت، باید دقت کرد که در دسترس دام قرار نگیرد. درصورت خورده شدن جفت توسط دام امکان هضم آن وجود نداشته، دام به عارضه سوءهاضمه و کاهش اشتها مبتلا خواهد شد.
در دام‌های مبتلا به بروسلوز (تب مالت) ترشحات رحمی و به‌ویژه جفت، آکنده از عوامل بیماری‌زا بوده و درصورت پاشیده شدن به اطراف موجب آلودگی محیط می‌شود.
اگر با گذشت 72 ساعت از زایمان، جفت از بدن خارج نشود، لازم است با رعایت کامل شرایط ایمنی و بهداشتی، اقدام به خروج جفت و دیگر عملیات درمانی نمود.
افزایش دمای بدن (بروز تب)، کاهش اشتها و قطع تولید شیر از مهمترین علایم وقوع جفت‌ماندگی است. در صورت عدم درمان به‌موقع، امکان بروز اختلالات رحمی و حتی تلف شدن دام و یا نازایی در آبستنی‌های بعدی وجود خواهد داشت.
شکل: جفت خارج شده بعد از زایمان
هرگاه دام آبستن به علل طبیعی قادر به انجام زایمان طبیعی نشود، سخت‌زایی ایجاد می‌شود. این حالت در تلیسه‌های گاوهای اصیل یا دورگ و گاوهای بومی که به‌وسیله اسپرم گاوهای اصیل ازطریق تلقیح مصنوعی یا طبیعی آبستن شده باشند دیده می‌شود.
عوامل مختلفی در ایجاد سخت‌زایی موثر هستند که شامل:
1- تنگ و باریک بودن لگن دام ماده
2- بزرگ و سنگین بودن گوساله.
3- دوقلوزایی
4- پایین بودن سن مادر (به‌ویژه در تلیسه‌ها)
5- موقعیت و نحوه قرار گرفتن غیرطبیعی جنین در رحم مادر (سر و دو دست به عقب، یک دست به عقب، دو دست به عقب و گردن به عقب است)
