همزمان سازی فحلی بز و گوسفند

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ باتوجه به این که تعداد والدهای ماده در گله‌های بز و میش همیشه زیاد می‌باشند و همه آنها در یک روز فحل نمی‌گردند، لذا امکان زایش آنها نیز در یک روز در حالت طبیعی میسر نیست.

در یک گله میش و یا بز ماده دوره باروری به ترتیب 51 و 60 روز به طول می‌انجامد. لذا در 5 ماه بعد نیز دوره زایش گله میش 51 روز گله بز نیز 60 روز به طول می‌انجامد.

به همین خاطر تفاوت سن اولین بره با آخرین بره زایش نموده تقریباً 51 روز و یا دو ماه است. بروز چنین تفاوت سنی در گله بره‌ها سبب ایجاد پراکنش وزن و سن می‌گردد. در چنین حالتی مشکلات زیر حادث می‌گردد:

1- طول دوره باروری و صرف زمان و هزینه کارگری زیاد برای باروری گله.

2- افزایش طول دوره زایش گله و افزایش هزینه‌های مراقبت در هنگام زایش.

3- تفاوت سن بره‌ها بالا می‌رود. چون نیاز غذایی بره‌ها بر اساس وزن و سن است، لذا تهیه غذای بره‌ها با مشکلات و صرف وقت زیادی همراه است.

4- تفاوت سن بره‌ها سبب بروز مشکلاتی در امر واکسیناسیون می‌گردد.

تنها راه‌حل برای غلبه بر چنین مشکلی ایجاد همزمان‌سازی فحلی است که اهداف آن عبارتند از:

1 - کوتاه نمودن طول دوره جفتگیری

2 - کوتاه نمودن طول دوره زایش

3 - تولد بره‌های هم‌سن و هم وزن

4 - سهولت در عملیات تغذیه، نگهداری و دارو درمان بره‌ها.

روش‌های مختلف همزمان‌سازی فحلی

1 - خوراندن پروژسترون

2 - تزریق هورمون پروژسترون

3 - استفاده از اسفنج آغشته به پروژسترون

4- استفاده سیلوستروس (سیدر Cidr) ماده غیرقابل جذب آغشته به هورمون پروژسترون

5 - استفاده از پروستاگلندین

رایج‌ترین روش استفاده از اسفنج و یا سیدر است. استفاده از اسفنج چندان توصیه نمی‌گردد. چون سبب اتصال به بافت مخاطی داخل مهبل شده و به هنگام برداشت اسفنج باعث بروز آسب به بافت می‌گردد.

همین مساله سبب افزایش عفونت در دام می‌گردد. لذا استفاده از سیدر بهتر و مطمئن‌تر است. تنها مشکل این روش هزینه‌های بالای آن است.

سیدر گوسفندی

شکل: سیدر گوسفندی چند نوع سیدر

سیدر وتفنگ سیدرگذاری در مهبل گوسفند

شکل: سیدر وتفنگ سیدرگذاری در مهبل گوسفند

مقید نمودن میش برای سیدرگذاری

شکل: نحوه مقید نمودن میش برای سیدرگذاری

روش سیدر گذاری

وسایل موردنیاز در این روش عبارتند از:

1- اسفنج یا سیدر Cidr

2- اپلی کاتور (تفنگ سیدرگذاری)

3- اسپر کلرامفنیکل یا تتراسایکلین

4- سرنگ 50 میلی‌لیتری

5- محلول شستشو

6- هورمون PMSG (گونادوتروپین سرم مادیان آبستن (Pregnant mare’s serum gonadotropin)

مکانیسم عمل

سازو کار عمل در این روش به این صورت خواهد بود که پروژسترون آغشته شده بر روی اسفنج یا سیدر مانع ترشح هورمون FSH از هیپوفیز قدامی شده و در نهایت رشد فولیکول‌ها در تخمدان متوقف می‌گردد.

در اصل مانع فحلی میش یا بز ماده می‌شود. در طی مدت ماندگاری اسفنج و یا سیدر در مهبل گوسفند و یا بز ماده، ( 14 روز)، هورمون پروژسترون بر روی سازوکار ترشح هورمون دام تاثیر می‌گذارد و مانع بروز فحلی در دام می‌گردد.

طرز عمل

1 - تهیه محلول‌هاژن و آب گرم جهت ضدعفونی تفنگ سیدر و یا اسفنج‌گذاری (اپلی کاتور). به همین منظور 15 میلی‌لیتر هاژن را داخل 1 لیتر آب گرم حل نموده و این محلول به ازاء هر 15 سیدرگذاری نیز باید تعویض گردد.

2 - سیدر را داخل تفنگ (اپلی کاتور) قرار داده به نحوی که دم سیدر در بیرون قرار گیرد.

3 - با استفاده از ژل لوریکن؛ نوک تفنگ را لغزنده می‌کنیم.

4 - حال با آرامی تفنگ را داخل مهبل میش و یا بز مقید؛ نموده و با شصت اهرم تفتنگ را فشار داده تا سیدر داخل مهبل قرار گیرد.

- سیدر باید به مدت 14 روز داخل مهبل میش یا بز ماده قرار گیرد.

- سپس در روز چهاردهم؛ کلیه سیدر‌ها را از مهبل خارج نموده و به ازاء هر راس میش یا بز ماده 300 واحد هورمون PMSG تزریق عضلانی (IM) در پشت پا انجام می‌دهیم.

- سپس 54 ساعت بعد از تزریق، کلیه میش‌ها را تلقیح می‌کنیم.