به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ هرپس ویروس بزی– 1 (CpHV-1) یک آلفا هرپس ویروس از خانواده هرپس ویریده است. برخلاف شکل تناسلی، شکل سیستمیک بیماری ناشی از این ویروس در دام‌های بالغ مشاهده نمی‌شود.
این بیماری برای بره‌ها و گوساله‌ها خطری ایجاد نمی‌کند. این عفونت ازلحاظ اقتصادی دارای اهمیت است، چراکه باعث خساراتی چون مرگ بز‌های جوان (میزان ابتلا و مرگ بالا است)، سقط و مرده‌زایی در میش‌ها می‌شود.
البته در گله‌هایی که قبل از این آلوده شده‌اند، میزان سقط بالا نیست.
بیماری زایی
در بزغاله‌هایی که 1 تا 2 هفته از شیر گرفته شده‌اند، سپتی‌سمی رخ می‌دهد و عفونت در اعضای مختلف به‌ویژه در دستگاه گوارش و تنفس گسترش می‌یابد. در عفونت جنین، ویروس با ایجاد التهاب در جفت از آن می‌گذرد و جنین را آلوده می‌کند.
علائم بالینی هرپس ویروس بزی
ویروس اغلب سبب عفونت‌های تحت بالینی و نهفته مثل ولوواژینیت و بالانوپوستیت (که گاهی شکل شدید به خود می‌گیرد) می‌شود. همچنین گاهی سبب سقط‌های شدید می‌گردد و ممکن است میزان سقط به 50 درصد هم برسد.
این ویروس سبب بیماری سیستمیک شدید در بزغاله‌های 1 تا 2 هفته خواهد شد. این حالت ممکن است در گله‌هایی که بز‌های آن سقط کرده‌اند و یا حتی سقط نداشته‌اند دیده شود.
قبل از سقط علامت بالینی غالبی وجود ندارد و سقط ناشی از این عفونت در اواخر آبستنی رخ می‌دهد. در حالت دوقلو آبستنی، ممکن است یک جنین، مرده و دیگری زنده باشد.
درصورت ایجاد بیماری تناسلی، پرخونی و ادم فرج، زخم‌های سطحی فرج و مخاط واژن وجود دارد. ترشحات واژن شفاف تا موکوسی- چرکی است. جراحت‌ها بعد از حدود یک هفته التیام می‌یابند.
شیوع جراحات تناسلی بعد از جفت‌گیری و یا به‌دنبال سقط (اما نه همیشه) رخ می‌دهد. در بز نر پرخونی و زخم آلت تناسلی و غلاف آن با ترشحات چرکی دیده می‌شود.
نشانه بالینی در بزغاله‌ها شامل ضعف، بی‌اشتهایی، سیانوزه شدن مخاطات و اختلال تنفسی، افزایش ضربان قلب و تنفس، درد شکم، اسهال و اسهال خونی در بعضی از بیماران است.
ممکن است وزیکول و زخم‌هایی در قرنیه مشاهده شود و در برخی موارد ممکن است شاهد التهاب ملتحمه باشیم. ترشحات سرمی چرکی از بینی، زخم‌های مخاط دهان و خونریزی‌های کوچک (پتشی) نیز از علائمی است که می‌تواند در دام آلوده مشاهده گردد.
علائم کالبدگشایی
زخم و نکروز در مخاط واژن و فرج، التهاب جفت که به‌طور مشخص در میش‌ها مشاهده می‌گردد. در برخی دام‌های بالغ پنومونی به همراه اکسودای ضخیم فیبرینی در فضای جنب مشاهده می‌شود.
کانون‌های ارزنی ناشی از نکروز ممکن است در کبد جنین سقط شده مشاهده شود. در بزغاله‌های تلف شده، نکروز در مخاط شکمبه، شیردان، روده، سکوم و کولون وجود دارد. علاوه براین، ممکن است این زخم‌ها بر روی پوست پا نیز مشاهد شوند.
همه‌گیرشناسی
انتقال عفونت ازطریق تنفس یا خوردن علوفه آلوده رخ می‌دهد، چراکه ویروس در ترشحات بینی، حلق و واژن و همینطور در مدفوع وجود دارد.
شکل تناسلی بیماری می‌تواند ازطریق جفت‌گیری منتقل گردد، به‌طوری که همه‌گیری ولوواژینیت پس از جفت‌گیری مشاهده می‌شود.
دام پس از آلودگی می‌تواند به مدت 7 روز ویروس را دفع کند. به طور کلی میزان واگیری به‌ویژه در شکل تناسلی بیماری بالا است.
کنترل و پیشگیری
قرنطینه و آزمایش‌های سرمی همه بز‌هایی که به گله وارد می‌شوند، تنها روش قابل قبول کنترلی است که در حال‌حاضر می‌توان پیشنهاد داد. واکسن‌های غیرفعال شده نیز مفید می‌باشند، اما به اندازه کافی ایمنی ایجاد نکرده و به‌صورت تجاری در دسترس نیستند.
درمان هرپس ویروس بزی - 1
درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اگرچه دارو‌های ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAID) می‌تواند ناراحتی‌های دستگاه تناسلی را تخفیف دهد.
جمع‌آوری نمونه
نمونه‌های ویروس‌شناسی (بزغاله تلف شده و جنین سقط شده): کبد، ریه، غدد آدرنال.
نمونه‌های ویروس‌شناسی (در بالغین): زخم‌ها و وزیکول‌ها در ناحیه تناسلی
نمونه‌های ویروس شناسی (جهت آزمون PCR و جداسازی ویروس) باید در شرایط خنک ارسال شوند. همچنین نمونه‌های فوق باید با فرمالین ثابت شوند.