به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور، آبزیان و حیوانات خانگی»؛ علائم بالینی بیماری BVD یا اسهال ویروسی گاو به سن و مرحله آبستنی گاو، سطح ایمنی گله و وجود استرس در گله بستگی دارد. این بیماری باعث عوارضی چون سقط، مرده‌زایی، ناقص‌الخلقه‌زایی و به‌دنیا آمدن گوساله‌های ضعیف می‌شود.
در روز 125-45 از آبستنی، ویروس قادر است به جفت حمله کند. عفونت جنین در ماه سوم یا چهارم آبستنی یعنی قبل از اینکه سیستم ایمنی آن کامل شود، میتواند باعث به دنیا آمدن گوساله‌های PI شود.
عفونت جنین در طی ثلث اول و دوم آبستنی ممکن است باعث مرگ و سقط جنین شود. اگر آلودگی در اواسط آبستنی (150-100 روزگی) رخ دهد، ممکن است نواقص مادرزادی در جنین اتفاق افتد.
آلودگی با ویروس عامل بیماری BVD در انتهای آبستنی (ثلث سوم) میتواند باعث آلودگی حاد گاو پس از تولد شود. در این مرحله ایمنی جنین کامل شده و به‌خوبی برعلیه ویروس پاسخ می‌دهد، درنتیجه ابتلای جنین در این مرحله سبب نواقص مادرزادی خواهد شد.
در این مرحله از آبستنی ممکن است سقط نیز ایجاد شود. عفونت جنین در روز 100-50 آبستنی میتواند باعث سقط یا مومیایی شدن جنین شود.
جدول زمانی تاثیر بیماری BVD اسهال ویروسی بر روی دام
|
45-125 روزگی آبستنی |
حمله ویروس به جفت |
|
ماه سوم و چهارم آبستنی |
دام‌های مقاوم به عفونت (PI) |
|
ثلث اول و دوم آبستنی |
مرگ و سقط جنین |
|
ثلث سوم آبستنی |
عفونت حاد گاو پس از تولد
(نواقص مادرزادی) و سقط جنین |
|
50-100 روزگی آبستنی |
سقط و مومیایی شدن جنین |
|
100-150 روزگی آبستنی (اواسط آبستنی) |
نواقص مادرزادی |
به‌طور تقریبی 95% گاو‌هایی که به ویروس BVD آلوده می‌شوند علائمی‌که به‌وسیله ویروس ایجاد می‌شود را نشان نمی‌دهند، گرچه عفونت BVD مقاومت آنها را نسبت به سایر عفونت‌ها کاهش می‌دهد و درنتیجه باعث ایجاد بیماری‌های ثانویه خواهد شد.
علائم بالینی در این موارد بستگی به طبیعت بیماری جدید (ثانویه) خواهد داشت و اغلب تشخیص داده نمی‌شود که این عفونت‌ها با ویروس BVD شروع شده‌اند.
به‌عنوان مثال زمانی که ویروس BVD ریه گوساله را آلوده کند، ممکن است ویروس باعث بیماری در ریه نشود یا بیماری خفیفی ایجاد کند، با وجود این قابلیت ریه در پاک کردن باکتری‌هایی که به‌طور معمول در دستگاه تنفس یافت می‌شوند ازبین می‌رود و درنتیجه امکان تزاید باکتری‌ها پیدا شده و بالاخره به آستانه ایجاد بیماری می‌رسند.
منهمیا همولیتیکا (پاستورلا همولیتیکا)، مایکوپلاسما بوویس، هموفیلوس سومنی و ویروس عامل رینوتراکئیت عفونی گاو‌ها (IBR) ازجمله عواملی هستند که عفونت ثانویه ایجاد می‌کنند. در شکل فوق حاد گاو‌ها دارای تب 43/3 – 41/6 درجه سانتی‌گراد هستند، گاهی اوقات اسهال و بیماری تنفسی را نشان داده و غذا نمی‌خورند.
این شکل بیماری گاو‌ها را در تمام سنین، مبتلا می‌سازد و طی 48 ساعت پس از شروع بیماری منجر به مرگ دام می‌شود. خونریزی و میزان مرگ و میر بالا در سطح گله ناشی از ابتلا به فرم فوق حاد بیماری است. همچنین اسهال خونی و خونریزی‌های پتشی و اکیموز در صلبیه، خونریزی از بینی، خونریزی در زلالیه، خونریزی‌های غیرطبیعی متعاقب تزریقات استئوپتروز و کم‌خونی از علائم دیگر شکل فوق حاد بیماری هستند.
شکل حاد بیماری با تب 41/1 – 40 درجه سانتی‌گراد و التهاب روده (آنتریت) مشخص می‌شود. ترشحات زرد رنگ از چشم و بینی، زخم‌های سطحی در پوزه و دهان حیوان (اروزیون) و اسهال که ممکن است موکوسی-خونی باشد، مشاهده می‌گردد.
اسهال به‌طور معمول در هر گله‌ای که به فرم حاد مبتلا شده باشد وجود دارد ولی در هر حیوانی که به این فرم مبتلا است وجود ندارد. اگر عفونت ثانویه کنترل شود بیشتر دام‌های مبتلا به فرم حاد، زنده می‌مانند. این شکل از بیماری در گوساله‌های تازه متولد شده ممکن است بیشتر شایع باشد ولی به‌طور معمول به‌وسیله عفونت‌های ثانویه که باعث اسهال و پنومونی می‌شوند پنهان می‌ماند.
دام‌هایی که به شکل تحت حاد بیماری مبتلا می‌شوند دارای علائمی چون افسردگی، تب، اسهال خفیف می‌باشند، اما در مدت کوتاهی بهبودی حاصل می‌شود. علائم بالینی در شکل مزمن بیماری مشابه، ولی وسیع‌تر و وخیم‌تر از فرم‌های حاد بیماری است.
در شکل مزمن بیماری علائمی چون افسردگی، کاهش اشتها، اسهال مزمن، ترشحات زرد رنگ از چشم و بینی، خشکی پوزه، زخم‌های سطحی دهان، کچلی و لنگش به علت التهاب بافت‌های سم مشاهده می‌شود.
دام‌های مبتلا به این شکل از بیماری، ظاهری بسیار لاغر و غیرقابل مصرف پیدا می‌کنند. مرگ و میر در اشکال مزمن بیشتر از موارد حاد رخ می‌دهد. مرگ جنین و سقط، ایجاد نواقص اندام‌های جنین، کاهش تحمل ایمنی و ایجاد دام‌های PI (عفونت دائم)، میتواند از عوارض این آلودگی باشد.
تعدادی از گوساله‌های PI در زمان تولد ضعیف هستند و میزان رشد آنها کم است و تلف می‌شوند. سایر آنها به ظاهر سالم بوده و به بلوغ می‌رسند. دام‌های مبتلا به شکل مزمن بیماری، مستعد بروز بیماری مخاطی هستند و این شکل از بیماری که باعث مرگ دام می‌شود در گاوهای PI رخ می‌دهد.
بیماری مخاطی به شکل انفرادی (میزان ابتلای پایین) در گاو‌هایی که 6 ماه تا 2 سال دارند رخ می‌دهد، اما شاید در سنین دیگر نیز بروز کند و با مرگ ومیر بالا همراه باشد.
علائم بالینی بیماری مخاطی شامل بی‌اشتهایی، تب، اسهال، افت بدنی و مرگ است. جراحات قابل مشاهده شامل زخم پوزه، لب‌ها، محوطه دهانی و زبان است. اسهال ممکن است به‌صورت ساده تا خونی باشد.
نواقص مادرزادی به‌دنبال عفونت ممکن است با درگیر کردن دستگاه عصبی باعث عوارضی چون میکروانسفالی (کوچک ماندن مغز)، هیدروانسفالی و هیدروسفالی می‌شود، در چشم عوارضی چون آب مروارید و میکروفتالمی را ایجاد می‌کند، در پوست ممکن است باعث موریختگی (آلوپسی) و عدم تشکیل پوشش خارجی (هیپوتریکوزیس)، در دستگاه عضلانی- اسکلتی میتواند باعث تأخیر رشد، براکیگنتیسم و خمیدگی دائمی‌مفاصل (آرتروگریپوزیس) شود.
اسهال در چند هفته اول مشاهده نمی‌شود. ابتلای دام در دوره فحلی و قبل از جفت‌گیری ممکن است باعث کاهش یا تأخیر در تخمک‌گذاری شود. همچنین امکان دارد در گاوهای PI تغییراتی در شکل تخمدان‌ها ایجاد شود که میتواند باعث اختلال در فعالیت آنها شود.
آلودگی دام آبستن به BVD و تأثیر آن بر روی گوساله
بیماری BVD در گوسفند و بز
تماس گاو PI با گوسفند و بز آبستن باعث عفونت پستی ویروسی (بیماری مرزی) و تولد بره‌ها و بزغاله‌های PI می‌گردد.
علائم کالبد گشایی
ضایعات کالبدگشایی بیشتر در دستگاه گوارش مشاهده می‌شود. ممکن است زخم‌ها را در پاپیل‌های شکمبه، نگاری، هزارلا و شیردان مشاهده کرد. همچنین ممکن است خونریزی در گره‌های لمفاوی کولون‌ها و بزرگ شدن گره‌های لمفاوی سطحی مشاهده شود.
در شکل حاد و فوق حاد بیماری مخاطی، زخم‌های سطحی با اندکی التهاب در اطراف آن (زیر زخم بافت تازه و قرمز رنگ وجود دارد)، که در پوزه و دهان و به میزان کمتری در حلق، حنجره و قسمت پشتی منخرین مشاهده می‌شود. این زخم‌ها در مری به شکل مخطط هستند.
همچنین در کالبدگشایی جنین‌های سقط شده زخم‌هایی در حفره دهانی، مری و شیردان مشاهده می‌شود. در شکل مزمن بیماری نکروز اپیتلیوم به شکل پلاک‌های زرد و ترد به‌خصوص در زبان و شکمبه مشاهده می‌شود.
التهاب تخمدان در تلیسه‌های غیر آبستن نیز میتواند از علائم کالبدگشایی در این دام‌ها باشد.