یکی از دلایل سقط جنین در گوسفند و بز آگالاکسی واگیردار می‌باشد.
به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری آگالاکسی یک بیماری واگیردار در گوسفند و بز است که ضایعات آن در پستان، چشم و مفاصل دام مبتلا ظاهر می‌شود. اگرچه اکثر دانشمندان حساسیت بز را بیشتر از گوسفند می‌دانند، اما در ایران میش‌ها بیشتر از بز‌ها به بیماری مبتلا می‌شوند.
بر طبق آمار رسمی سازمان دامپزشکی کشور بیماری آگالاکسی در تمامی مناطق دام‌خیز کشور وجود داشته و گوسفند و بز را مبتلا می‌کند. عامل این بیماری بیشتر مایکوپلاسما آگالاکتیه مدنظر می‌باشد.
عوامل دیگر مانند مایکوپلاسما مایکوئیدس، مایکوپلاسما آرژینینی، مایکوپلاسما مایکوئیدس واریته مایکوئیدس و مایکوپلاسما پوتری فیسنس نیز به‌عنوان عوامل بیماری شناخته شده‌اند.
میزان تلفات این بیماری 30-10 درصد است اما تعداد زیادی از دام‌ها به‌علت اینکه غده پستان در آنها آسیب دیده و برای همیشه غیرقابل استفاده می‌گردد، از گله حذف می‌شوند.
بیماری در هر سنی بروز می‌کند، جنس هم در ابتلا به بیماری دخالت ندارد و ضایعات ممکن است در دام‌های نر نیز ایجاد شود. آگالاکسی بیشتر به‌طور مستقیم از دامی به دام دیگر انتقال می‌یابد، ولی گاهی به‌طور غیرمستقیم ازطریق شیردوشی و دست شیردوش نیز ممکن است انتقال یابد.
عامل بیماری از طریق ترشحات بدن به خصوص شیر، ترشحات چشم و مفاصل دفع می‌شود. علاوه براین، باکتری از طریق دستگاه گوارش یا نوک پستان نیز می‌تواند وارد بدن می‌شود.
به‌دلیل اینکه دفع جرم از شیر از یک تا هشت سال بعد از بهبود ممکن است ادامه یابد، بنابراین بیماری نه تنها توسط دام بیمار، بلکه توسط دام بهبود یافته نیز امکان دارد منتقل شود. همچنین انتقال بیماری ازطریق آئروسل، وسایل و تجهیزات آلوده نیز صورت می‌گیرد.
شیر دام مبتلا می‌تواند بستر، غذا و تجهیزات شیردوشی را آلوده کند و به این طریق بیماری را به دام‌های سالم منتقل کند. همچنین ارگانیسم می‌تواند در مجرای گوش گوسفند و بز وجود داشته باشد و باعث انتقال بیماری ازطریق کنه‌های گوش گردد.
بره‌ها و بزغاله‌ها ازطریق مکیدن شیر مادر‌های آلوده می‌توانند به بیماری مبتلا شوند. در مناطقی که بیماری بومی است وجود مراتع مشترک بیماری را ازطریق تماس مستقیم و یا آلوده کردن مرتع، به گله‌های سالم منتقل می‌کند. پس از ورود جرم به بدن، باکتری وارد گردش خون می‌شود و ایجاد سپتی‌سمی می‌کند.
2-3 روز بعد، جرم عامل بیماری از جریان خون خارج و در اندام‌های مختلف ازجمله پستان، چشم و مفاصل موضعی می‌شود و باعث بروز علائم بیماری می‌گردد. دوره کمون بیماری طولانی و حدود 13-11 روز است.
بره‌ها و بزغاله‌ها در اثر آلودگی دچار سپتی‌سمی شده و می‌میرند. اولین علامت بیماری تب شدید است که چندان دوام ندارد. بعلاوه بی‌اشتهایی و بی‌قراری نیز مشهود می‌باشد. ترشح شیر ابتدا کاهش می‌یابد و ترشحات چرکی از پستان خارج می‌شود. هر دو غده پستان متورم، گرم و شکننده هستند. علاوه براین، شیر زرد، گرانوله و حاوی لخته است.
دام‌های شیروار و آبستن حساسیت بیشتری به بیماری دارند. اگر دام‌های آبستن آلوده شوند امکان سقط وجود دارد و در اکثر موارد دام‌های آبستن تلف می‌شوند. اوج علائم بالینی در گوسفند و بز مبتلا بعد از زایمان مشاهده می‌شود.
در برخی همه‌گیری‌های این بیماری، التهاب فرج و واژن و التهاب رحم وجود دارد. نهایتاً به علت فیبروز غده پستان، شیر به‌طور کامل قطع می‌گردد. 14-2 روز بعد از قطع شیر، ضایعات چشم و مفاصل ظاهر می‌شود.
تورم چشم با ریزش ترشحات مخاطی و ترس از نور همراه است. ورم ملتحمه که رفته‌رفته به سمت التهاب قرنیه پیشرفت می‌کند به همراه عروق‌دار شدن قرنیه ممکن است مشاهده گردد.
درگیری مفاصل منجر به ایجاد اشکال در حرکت دام و لنگش می‌شود. مفاصل کارپ و تارس درگیر، در ملامسه گرم بوده و مایع مفصلی در آنها قابل لمس است. گاهی تورم مفاصل شدید و دردناک، و زمانی خفیف و غیر آشکار می‌باشد.
تصویر شماره 15 - درگیری مفاصل در بیماری آگالاکسی
تصویر شماره 16 - درگیری چشم در بیماری آگالاکسی
دوره بیماری ممکن است از یک تا چند ماه به طول انجامد. در مواردی که دام از بیماری بهبود می‌یابد، برای همیشه ایمن خواهد شد. در شکل حاد بیماری علاوه بر تب و قطع ناگهانی و کامل شیر، ورم پستان یک طرفی یا دو طرفی، بزرگ شدن گره‌های لمفاوی پستان و آبسه‌های متعدد نیز در غده پستان مشاهده می‌گردد.
در کالبدگشایی این دام‌ها ورم پستان durative، لمفادنوپاتی، تورم مفاصل و مشکلات چشمی مشاهده می‌شود.
در ایران برنامه منظم، واکسیناسیون، درمان دام‌های آلوده و رعایت بهداشت جهت کنترل بیماری توصیه می‌شود. واکسیناسیون دام‌ها با واکسن کشته همراه با ماده کمکی ساپونین در صورتی که به موقع استفاده شود مؤثر خواهد بود.
در دام‌های ماده واکسیناسیون قبل از جفت‌گیری صورت می‌گیرد. به‌دلیل استعداد دام‌های جوان در ابتلا به بیماری، واکسیناسیون در سنین پایین توصیه می‌گردد. البته تجویز واکسن نباید در سنین کمتر از ده هفته انجام شود.
بهترین زمان تجویز واکسن در سن 3 ماهگی توصیه شده است. این واکسن را معمولاً 2 بار به فاصله 2 هفته از راه زیر جلدی تزریق می‌کنند و مقدار تزریق هر بار به میزان یک میلی‌لیتر می‌باشد. مدت زمان ایمنی 6 ماه است و در سال 2 بار بایستی انجام شود. این واکسن برای میش‌ها 2 ماه قبل از زایش توصیه شده است.
علاوه بر برنامه واکسیناسیون برای جلوگیری از ورود بیماری در یک گله باید از ورود دام‌های بیمار و یا مشکوک جلوگیری نمود و دام‌های تازه خریداری شده را به دقت مورد معاینه قرار داد.
جداسازی دام‌های بیمار، حذف آنها از گله و ضدعفونی کردن جایگاه دام در هنگام شیوع بیماری کمک مؤثری در محدود ساختن بیماری خواهد نمود. درمان دام‌های بیمار با تایلوزین یا اریترومایسین در صورتی که به موقع انجام شود تا 80 درصد موارد مؤثر خواهد بود.
میزان تزریق تایلوزین 10-5 میلی‌گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن روزانه تا 3 روز است. اکسی تتراسیکلین شدت بیماری را کاهش می‌دهد، ولی باعث کاهش میزان دفع جرم از شیر نمی‌شود.