به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ سندرم افت تولید تخم‌مرغ (EDS `76) یک بیماری است که بر اثر ویروس آدنوویروس (adenovirus) بر مرغان تخمگذار تاثیر می‌گذارد که با کاهش تولید تخم‌مرغ یا عدم رسیدن به اوج تخمگذاری نمایان می‌شود.
اصلی‌ترین دلیل کاهش تولید به‌خاطر تولید تخم‌مرغ‌هایی بدون پوسته یا با پوسته نرم می‌باشد که ممکن است توسط مرغ‌ها خورده شود یا همراه با فضولات ازبین بروند، که درنتیجه تولید تخم‌مرغ‌های قابل عرضه به بازار کاهش می‌یابد.
سندرم افت تولید تخم‌مرغ در مرغ‌های مولد گوشتی و مرغ‌های تخمگذاری که تخمی با پوسته قهوه‌ای تولید می‌کنند بیشتر از مرغ‌هایی است که تخم‌هایی با پوست سفید دارند.
ویروس این بیماری (EDSV) از اردک‌ها سرچشمه گرفته و احتمالاً ازطریق واکسن آلوده به مرغ‌ها منتقل شده است. اردک و غاز میزبان‌های طبیعی ویروس هستند و می‌توانند حاملین بی‌علامت باشند.
EDSV می‌تواند بصورت عمودی منتقل گردد، از مرغ‌های مولد آلوده به جوجه‌ها: همچنین ویروس در جوجه‌هایی که از تخم‌های آلوده بیرون آمده‌اند پنهان مانده و با بدنیا آمدن جوجه در گله فعال شود.
با این‌حال رایج‌ترین روش انتقال افقی است که ازطریق تخم‌مرغ یا تجهیزات آلوده (سینی تخم‌مرغ، جعبه، کامیون و...) رخ می‌دهد چراکه ویروس در مدفوع و ترشحات آلوده تخمدان وجود دارد. تماس مستقیم یا غیرمستقیم (آب آلوده به مدفوع) با پرندگان آبزی خانگی یا وحشی نیز می‌تواند راهی برای انتقال باشد.
گسترش بیماری کند بوده و ممکن است انتقال آن از جایی به جای دیگر، چندین هفته طول بکشد.
علائم سندرم افت تولید تخم مرغ
در گله‌های آلوده شده ابتدا رنگ پوسته تخم‌مرغ‌ها اندکی کاهش پیدا کرده و به‌دنبال آن پوسته نازک، پوسته نرم و درنهایت تخم‌مرغ‌هایی بدون پوسته تولید می‌شوند. در مراحل اولیه ممکن است مرغ‌ها دچار اسهالی گذرا شده، بی‌حال و کم‌تحرک باشند، اما این نشانه‌ها همیشه دیده نمی‌شوند و ممکن است مرغ‌ها سالم به‌نظر رسیده و مرگ‌ومیر افزایش نیابد.
اگر گله به‌طور عمودی یا در ابتدای دوره تخمگذاری مبتلا شده باشد، در رسیدن به تولید مناسب موفق نخواهد بود. درصورت آلوده شدن در سنین پایین، کاهش تخم‌مرغ از 10 تا 40% متغیر است.
بسیاری از تخم‌مرغ‌های تولید شده ازبین می‌روند، یا توسط مرغ‌ها خورده شده، یا روی بستر می‌شکنند یا وارد فضولات می‌شوند. شیوع بیماری معمولاً 4 تا 10 هفته قبل از بازگشت به حالت طبیعی ادامه پیدا می‌کند.
در هنگام مرگ پرنده مبتلا هیچ ضایعه مشخصی وجود ندارد و ضایعات میکروسکوپی به وجود غده‌های پوستی محدود می‌شود.
تشخیص سندرم افت تولید تخم مرغ
زمانی باید به وجود EDS مشکوک شوید که تولید تخم‌مرغ ناگهان کاهش پیدا می‌کند یا تولید تخم‌هایی با پوسته نازک، نرم و بدون پوسته افزایش می‌یابد، با این‌حال اوضاع عمومی پرندگان سالم به‌نظر می‌رسد.
از آنجایی که تخم‌های ناقص به‌راحتی ازبین می‌روند و تنها غشاها باقی می‌مانند برای شناسایی بیماری به بازرسی مرتب و کامل نیاز است.
تشخیص تفریقی EDS
تشخیص تفریقی بیماری EDSبا برونشیت عفونی طیور، به‌علت وجود علائم تنفسی و تخم‌مرغ‌های بدشکل، همچنین بیماری نیوکاسل و آنفلولانزای مرغی به‌دلیل عدم وجود بیماری، انجام می‌شود.
کمبود شدید ویتامین D3 نیز علائمی بسیار مشابه ایجاد می‌کند.
تست‌های سرولوژیک انتخابی برای تشخیص، HI و ELISA هستند. برای تست PCR می‌توان از سواب‌های کلوآک یا نمونه‌های غدد پوستی استفاده کرد. یکی از عواملی که مانع یافتن پرندگان آلوده می‌شود عدم وجود علائم بالینی است.
کنترل بیماری و واکسیناسیون
هیچ درمان موثری برای EDS وجود ندارد. استراتژی پیشگیری مبتنی بر بیوسکیوریتی دقیق می‌باشد، تمییز و ضدعفونی کردن کامل تجهیزاتی که با تخم‌مرغ‌ها تماس دارند به‌ویژه سینی‌های تخم‌مرغ که به‌عنوان عامل اصلی انتقال بیماری شناخته می‌شوند. همیشه باید از استفاده مجدد سینی‌های کاغذی خودداری نمود.
گله‌های طیور نباید با پرندگان آبزی و آب آلوده به فضولات خود باشند.
واکسن‌های غیرفعال EDS در دسترس هستند؛ واکسن معمولاً در پایان دوره پرورش تجویز می‌شود. اغلب واکسن‌های تزریقی برای جلوگیری از انتقال عمودی و همچنین پیشگیری از کاهش تولید موثر می‌باشند.
جهت پیشگیری بیماری در گله‌های تجاری نیز باید به‌موقع واکسیناسیون انجام شود، اما واکسن تنها برای پیشگیری است و به ازبین رفتن ویروس کمکی نمی‌کند.
منبع: layinghens hendrix genetics
نویسنده: Rafael Lera new.JPG (دامپزشک و متخصص مرغ‌های تخمگذار)
ترجمه: مهسا احمدزاده