به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ تخم‌مرغ‌های موجود در دستگاه انکوباتور دارای جنین‌های زنده و در حال تکامل هستند. جنین‌ها جهت دستیابی به رشد و تکامل بهینه، جوجه‌های باکیفیت و قابلیت جوجه‌آوری (Hatchability)، نیازمند دمای صحیح، رطوبت و دی‌اکسید کربن جهت تعادل اکسیژن هستند.
تحقق این امر تنها زمانی امکان دارد که آنها در اتاق‌هایی که درای سیستم تهویه مطلوب و صحیح هستند، نگهداری شوند. هدف سیستم تهویه اطاق‌های جوجه‌کشی امکان ارائه سازگارترین محیط‌ها جهت دستگاه‌های انکوباتور به‌منظور عملکرد آنها است و در این صورت رشد جنینی بهینه محقق است.
بنابراین، همیشه عملکرد انکوباسیون به شرایط هوای ورودی به اتاق‌ها بستگی دارد. به علاوه شرایط محیطی می‌تواند بسیار متفاوت باشد، نه تنها از یک کشور به کشور دیگر بله از یک فصل به فصل دیگر هم می‌تواند متفاوت باشد.
از آنجایی که تولیدکنندگان انکوباتورها نمی‌توانند انکوباتورهای خاص برای هر نقطه از جهان تولید کنند، بنابراین، باید در جهت حصول اطمینان از تهویه موثر اتاق‌های جوجه‌کشی تمرکز عمدهای صورت گیرد.
سیستم تهویه جوجه‌کشی‌ها باید فرضیات تولیدکنندگان دستگاه‌های انکوباتور را برآورده و محقق سازند به‌طوری که انکوباتورها قادر به عملکرد در راستای طراحی آنها باشند.
به عبارتی جهت طراحی یک دستگاه که دارای عملکرد موثر و کارآمد باشد، و همچنین از نظر هزینه‌های ساخت و عملکرد به صرفه باشد، تولیدکنندگان درخصوص دما و رطوبت نسبی دامنه میزان هوایی که وارد دستگاه می‌شود، برآوردهایی انجام می‌دهند. این امر تولیدکنندگان را قادر می‌سازد که ظرفیت سیستم گرمایشی و سرمایشی دستگاه را با هدف کنترل محیط داخلی (دما و رطوبت نسبی) اندازه‌گیری نمایند.
اطلاعات مذکور تبدیل به مشخصه‌هایی برای تولیدکنندگان برای انکوباتورهای خاصی می‌شود که معمولا توصیه‌هایی متغیر زیر را شامل می‌شوند:
• تنظیم مقدار هوای موردنیاز دستگاه انکوباتور برای هر ۱۰۰۰ عدد تخم‌مرغ
• تغییر حداقل دمای اتاق برای هر ۱۰۰۰ عدد تخم‌مرغ
• تامین دما و رطوبت هوا
• تنظیم فشار هوای اتاق و خروج فشار هوای اشغال شده
جنبه‌های مهم تهویه هر اتاق عبارتند از تامین حجم هوا، فشار اتاق، دمای هوا و رطوبت نسبی
مشکلات رایج در تهویه هچری ها
تعدادی از فاکتورها وجود دارد که ممکن است منجر به ایجاد مشکلات مرتبط با فرآیند تهویه در یک هچری گردند:
• آموزش: بدون آشنایی با طریقه صحیح تهویه کارخانه جوجه‌کشی و ناآگاهی از هدف نهایی، در زمان راه‌اندازی پارامترهای سیستم تهویه ممکن است مشکلاتی ایجاد شود.
• حجم ناکافی هوای تامین شده توسط واحد هواساز: این امر ممکن است ناشی از ناقص بودن مشخصه اصلی طراحی باشد.
• تامین ناکافی هوای تازه اتاق: علاوه بر مورد فوق، این امر ممکن از افزودن انکوباتورهای اضافی به اتاق بدون درنظر گیری افزایش ظرفیت واحد هواسازی نشات بگیرد.
• کالیبراسیون ناقص کنترل‌ها: کالیبراسیون مداوم کنترل‌ها که دمای هوا، رطوبت نسبی و فشار را ثبت و تنظیم می‌کنند امری بسیار مهم است. بدون کالیبراسیون مداوم هیچ راهی برای دانستن شرایط صحيح داخل اتاق وجود ندارد.
نقطه شروع
نقطه شروع تهویه موفقیت‌آمیز اتاق جوجه‌کشی شرط اول اتاق است. تراکم و فشردگی هوا تا سرحد امکان در اتاق باید بالا باشد. هر چقدر فرآیند درزگیری اتاق بهتر باشد به موازات آن کنترل بیشتری بر چگونگی و مکان ورود و خروج هوا از اتاق خواهید داشت. اگر اتاق دارای شکاف و ترک باشد نشت هوا اتفاق خواهد افتاد.
اگر میزان نشتی هوا زیاد باشد هوای مطبوع که توسط واحد هواساز اتاق تامین می‌شود به جای این که راه نفوذ به داخل انکوباتورها پیدا کنند از طریق شکاف‌ها و ترک‌های موجود بر روی دیوارها با سقف به هدر خواهد رفت و همچنین ایجاد فشار مثبت در داخل اتاقی که دارای نشتی هوا است بسیار مشکل است.
فشارهای مثبت مورد استفاده در داخل جوجه‌کشی‌ها بسیار کم بوده و حتی کوچک‌ترین مقدار نشتی هوا از یک اتاق ممکن است حفظ و ایجاد فشار عملکردی صحیح را با مشکل مواجه سازد.
نمونه‌های مناطق نشتی هوای جوجه‌کشی عبارتند از:
• مهر و موم سازی در ورودی با دیگر درهای اتاق.
• سقف: برخی مواقع سقف از چندین پانل ساخته شده است، هر کدام از حاشیه‌ها و گوشه‌های چنین سقف‌هایی دارای پتانسیل نشت هوا است که باید به صورت صحیح مهر و موم شوند.
• در مناطقی که دیوارها به سقف متصل می‌شوند.
در کارخانجات جوجه‌کشی قدیمی اغلب بر روی انکوباتورها بادگیرهای فشار بالا نصب شده است که امکان انتقال هوای اضافی را به حفره‌های بالا سقف ایجاد می‌نمایند. زمانی که سعی در کنترل فشار اتاق‌ها با استفاده از سیستم‌های کنتروپی مدرن هستید باید بادگیرهای مزبور کاملا مسدود شوند به‌طوری که امکان کمک به محقق شدن فشار هوا حاصل شود.
عایق‌کاری از دیگر جنبه‌های بسیار مهم برای تهویه موفقیت‌آمیز یک اتاق است. در فصل زمستان حفظ گرمای داخل اتاق بسیار مهم است و در تابستان ممانعت از ورود گرما از بیرون به داخل بسیار مهم است. در صورت عایق کاری ناقص اتاق، دستیابی به اهداف فوق بسیار مشکل است.
میزان حجم هوای موردنیاز در جوجه کشی
موارد بسیاری وجود دارند که در زمان تعیین الزامات هوا داخل اتاق باید مدنظر قرار گیرند، شامل:
• تعداد تخم‌مرغ‌های موجود در اتاق.
• تعداد جوجه‌های موجود در اتاق
• توصیه‌های تولیدکننده انکوباسیون
• نوع واحد هواساز مورد استفاده (آب سرد (هوای مطبوع) با تبخیر سرد).
• نوع کنترل فشار مورد استفاده
محل اتاق هچر (Hatcher room)
در هچری‌های مدرن و جدید، ترجیحا اتاق هچری باید به سمت دیوار بیرونی ساختمان باشد. این امر به سهولت نصب پلنوم اگزاست در اتاق کمک می‌کند، زیرا هوا ازطریق دیوار بیرونی به خارج از هچری خارج می‌شود.
در این نوع از تاسیسات (که در شکل‌های 6 تا 9 بدان اشاره شده است) می‌توان از یک فن متغیر که بر روی یک دیوار صاف نصب شده است، استفاده کرد.
در این نوع از تاسیسات، دسترسی به فن‌ها جهت تعمیر و نگهداری و مهمتر از آن تمیز کاری بسیار آسان است. همچنین دسترسی به دو طرف فن آسانتر است و می‌توان پس از هر دوره هچ کاملاً تمیز کرد.
در ساختمان‌هایی که اتاق هچرها در وسط هچری مستقر شده‌اند، تنها راه برای تهویه اگزاست پلنوم یا ازطریق فن دودکش (Chimney fan) که از قسمت بالای سقف به بیرون هدایت می‌شود و یا ازطریق یک سیستم کانال به سمت نزدیک‌ترین دیوار بیرونی هدایت می‌شود، انجام‌پذیر است.
هرکدام از راه‌حل‌های فوق ممکن است مشکلاتی را دربر داشته باشد؛ ازجمله آنها می‌توان به تمیزکاری صحیح فن‌ها با عملیات کانال پس از هر هچ اشاره نمود. درصورت استفاده از فن‌های دودکش، تمیزکاری بالای فن خروجی تقریبا غیرممکن است.
International Hatchery Practice, 2016 , Volume 30, Number 3, pages:7-11.
مترجم: مهندس نعمت قلیخانی (واحد علمی‌نشریه دنیای کشت و صنعت)