به گزارش «سرویس اطلاعات دارویی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ اصولا یک سیستم تغذیه برای همه گاوداران نمی‌تواند صحیح باشد بنابراین گاودار باید مشخص کند انواع غذاها که بکار می‌برد و بهترین سیستم تغذیه را بخصوص علوفه و مواد دیگری را که بکار می‌برد در بهترین شرایط مدیریت عملی ازنظر اقتصادی را پیاده کند.
کیفیت غذا و بالانس کردن جیره غذا برای بدست آوردن تولید بالا از نظر اقتصادی - سلامتی گاوهای رمه - تولیدمثل و بویژه تناسب و فراوانی در مصرف ماده خشک (DMI) مصرفی و بهترین حالت شکمبه برای هضم و حداقل مشکلات متابولیکی حیوان و بخصوص در رمه‌های بزرگ و با تولید بالا توسعه مدیریت تغذیه ازنظر اقتصادی با دقت و در کمال سازگاری برای آینده.
مدیریت تغذیه گاو شیری
از آنجا که گاوداران در تولید شیر سعی دارند که بیشتر شیر تولید کنند و تولید متوسط روزانه را بالا ببرند دو نکته مهم اساسی حداکثر ماده خشک DM- بالانس در جیره روزانه موردتوجه باید قرار گیرد.
اشاراتی می‌کنیم که گاو ۱۰ تا ۱۳ دفعه در روز غذا می‌خورد اگر بطور آزاد در اختیارش باشد (در آخور) هر دفعه ۲۰ دقیقه بطور متوسط زمان دربر می‌گیرد. این نکات باعث مصرف بالای ماده خشک (DM) و هضم خوب مجموعه غذاها می‌شود.
روش‌های گوناگون در تغذیه گاوها بکار می‌رود ازجمله علوفه جدا از کنسانتره که سال‌ها این روش بکار می‌رفته است و درحال حاضر هم هنوز این روش بکار گرفته می‌شود. (حتی در کشورهای پیشرفته).
از چندین سال قبل روش جدید در تغذیه گاو بکار گرفته می‌شود این روش TMR (مجموع مخلوط جیره) است و روش خوبی است بخصوص در رمه‌های بزرگ (در پرانتز و حاشیه بگویم در مدت بیش از ۶۰ سال در گاوداری حدود ۴۰ سال روش علوفه جدا و کنسانتره جدا به گاوها می‌دادم و ۲۰ سال است که با روش جدید TMR کار می‌کنم آنهم با روش TMR منهای یونجه با این معنی که یونجه جدا داده می‌شود و در آمریکا هم عمل می‌کنند و توضیح در ایالات متحده ۵۰٪ از گاودارها TMR می‌دهند و ٪۵۰ TMR نمی‌دهند ۲۵٪ از این ۵۰٪ TMR منهای یونجه و ۲۵٪ علوفه جدا و کنسانتره جدا داده می‌شود و نکته جالبی اشاره کنم که اگر گاودارها این روش را یعنی کنسانتره را جدا می‌دهند دقت کنند که در یک وعده از ۳ کیلوگرم تجاوز نکند).
روش TMR مزایای زیادی دارد و در مقابل عیوب کمی‌هم دارد. بطور اختصار مزایا و معایب این روش شامل موارد زیر است:
امتیازات روش TMR
1- در روش TMR چون با علوفه همراه است گاو علوفه می‌خورد و امتیاز بسیار جالبی است زیرا که مطمئن می‌شویم که گاو علوفه خورده است (یونجه - ذرت علوفه)
۲- در این روش گاو خوب غذا می‌خورد و درنتیجه مصرف ماده خشک بالا می‌رود DM بخصوص بعد از زایمان که دوره خشکی را در شرایط خاص خودش گذرانده است و دارد مرحله جدید بخصوص ۹۰-۱۲۰ روز در پیک می‌شود.
3- چون در TMR رطوبت کافی وجود دارد و ازطرفی تحت کنترل است بنابراین حداکثر توجه ازنظر وزن غذای مصرفی را شامل می‌شود.
۴- گاو در طول روز جیره بالانس شده TMR را بطور مقادیر کم در دفعات می‌خورد. فعالیت میکروارگانیسم‌ها در معده و همچنین PH شکمبه در حد خوبی است و تجربه نشان داده که از روش غیر TMR که همان جداگانه علوفه و کنسانتره داده می‌شود بمراتب بهتر است.
۵- گاو معمولا در غذا خوردن عادت دارد که انتخاب کند (باصطلاح SORT کند) ولی در روش TMR انتخاب نمی‌کند و چون مخلوط می‌خورد انتخابی در کار نیست. و بخصوص در رمه‌های بزرگ گاوها غذای بالاتری مصرف می‌کنند و درنتیجه تولید بهتر و درآمد بیشتر.
محققین و گاودارها اظهار کرده‌اند در روش TMR شیر بیشتری حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم تولید کرده‌اند ولی باید توجه داشت که کلید موفقیت این تولید اضافی مدیریت در روش TMR است.
قبلا اشاره کرده که TMR معایبی دارد. یکی از مهمترین عیب‌ها اینکه بیش از یک فرمول به گاو داده می‌شود زیرا که: گروه‌بندی در رمه‌ها وجود دارد و بر اساس شیردهی مدیریت تغذیه پیاده می‌شود. (گروه‌بندی در رمه‌ها خود مطلب خاص و جداگانه‌ایست که بر اساس شیردهی و وضعیت بدنی یا دلایل دیگر ( گروه زایمان ۱ و غیره) معمول است لازمه این گروه‌بندی تسهیلات و بهاربندهای کافی لازم است که می‌توان گاوها را جابجا کرد و در عین حال نیروی کار کافی برای تغذیه و اندازه‌گیری و دادن غذا لازم است.)
نکته: پیشنهادات در مورد گاودارانی که با روش TMR (مجموع مخلوط جیره) گاوهای خود را تغذیه می‌نمایند در گاوداری‌ها بخصوص در گاوداری‌های بزرگ گروه‌بندی می‌نمایند و معمولا سه گروه کم شیر - وسط شیر - پر شیر در این گروه‌بندی اگر دقت شود اختلاف تولید در هر گروه اجتناب‌ناپذیر است.
برای مثال در یک گاوداری مطالعه کردم و با آمار بخش فنی تعاونی در گروه پر شیر بالای ۴۰ کیلوگرم اختلاف تا ۱۸ کیلوگرم مشاهده شد و ازطرفی ملاحظه می‌شود که در همین گروه ازنظر روزهای شیردهی (DIM) دوره پیک ۹۰ روز وسط شیر تا ۱۸۰ روز و آخر شیر تا ۳۰۰ روز حال در این شرایط چه روش تغذیه باید داشته باشیم که به تولید صدمه نخورد.
جیره برای تولید موردنظرمان را بطریق زیر بالانس می‌کنیم. برای روشن شدن مثالی می‌زنیم:
بالاترین شیررمه ۴۰ کیلوگرم و شیر متوسط رمه ۳۰ کیلوگرم می‌باشد:
اگر ما برای این تولید 35/5 کیلوگرم جیره بالانس کنیم در واقع انحرافی در معیار پیدا نمی‌شود و اگر باشد بسیار کم است که قابل توجه نمی‌باشد.
حال وارد اصل مطلب می‌شویم و جیره را بالانس می‌کنیم.
1- اگر یک گروه گاو در رمه داشته باشیم بالانس جیره بمیزان ۳۰٪ بالاتر از متوسط تولید شیر موردنظر در گروه که قبلا اشاره کردم
۲- اگر ۲ گروه داشته باشیم ۲۰٪ بالاتر از متوسط تولید موردنظر در هر گروه (۲ گروه) جیره را بالانس می‌کنیم.
٣- اگر 3 گروه داشته باشیم بالانس جیره برای شیر موردنظر بمیزان ۱۰٪ بالاتر از متوسط در هر گروه منظور می‌کنیم.
برای مثال ۳ گروه، کم شیر ۲۰ کیلوگرم، متوسط شیر ۳۰ کیلوگرم و پر شیر ۴۰ کیلوگرم وشیر متوسط رمه ۳۰ کیلوگرم
|
گروه 1 کم شیر |
۱۰٪ بالاتر |
25 = 2 ÷ 50 |
50 = 30+ 20 |
|
گروه ۲ متوسط شیر |
۱۰٪ بالاتر |
30 = 2 ÷ 60 |
60 = 30+30 |
|
گروه 3 پر شیر |
۱۰٪ بالاتر |
35.5 = 2 ÷ 70 |
70 = 30+40 |
هاشم احمدزاده، بهار۹۰