به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری بورس عفونی (IBD) ازجمله بیماری‌های ویروسی، حاد و بسیار مسری پرندگان جوان می‌باشد که هدف اولیه آن بافت لنفاوی بوده و از سوی دیگر، بورس فابریسیوس (Cloacal bursa) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این بیماری برای نخستین بار در سال ۱۹۶۲ میلادی توسط Cosgrove شناسایی شد. وی در ابتدا، بیماری گامبورو را به (نفروز پرندگان) نسبت داد.
دلیل آن نیز ضایعات کلیوی مشخص شده در لاشه پرندگانی بود که بر اثر ابتلا به این بیماری تلف شده بودند. پس از نخستین شیوع این بیماری در ناحیه Delaware , Gumboro، نام بیماری فوق به گامبورو تغییر یافت و از آن زمان تاکنون با این عنوان، شناخته می‌شود.
اهمیت اقتصادی این بیماری، از دو جهت حائز اهمیت می‌باشد، نخست آن که سویه‌هایی از ویروس عامل این بیماری، توانایی آن را دارند که سبب تلفاتی بیست درصدی در جوجه‌هایی با سن ۳ هفته یا بیشتر، شوند.
اما نکته دوم که از اهمیت به مراتب بیشتری نیز برخوردار است، تضعیف ایمنی جوجه‌های درگیر با این بیماری در سنین پائین می‌باشد. ازجمله مشکلاتی که به واسطه تضعیف ایمنی ایجاد می‌شوند، می‌توان به درماتیت گانگریونی، Inclusion body hepatitis Syndrome anemia درگیری با E.Coli و شکست واکسیناسیون اشاره نمود.
حفاطت جوجه‌های جوان دربرابر درگیری اولیه با این بیماری، از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.
به‌طور معمول، حفاظت اولیه جوجه‌ها در برابر بیماری گامبورو ازطریق آنتی‌بادی‌های مادری انتقال یافته به جوجه‌های تازه تفریخ شده، حاصل می‌گردد. ازسوی دیگر، بر اساس تحقیقات به عمل آمده، مشخص شده است که ویروس عامل این بیماری، بر انسان و سلامت عمومی تاثیرگذار نیست.
ایمنی هر دو سروتایپ IBDV، آنتی ژن‌های گروهی مشترکی را به اشتراک می‌گذارند که با آزمایش آنتی‌بادی فلورسنت و الایزا، قابل ردیابی می‌باشند. بنابراین، امکان تشخیص سروتایپ و آنتی‌بادی‌های آنها با استفاده از این آزمایش‌ها، امکان‌پذیر نیست.
گروه آنتی‌ژنی معمول آنها در هر دو سروتایپ بر روی VP2 (۴۰ کیلو دالتن) و VP3 (۳۲ کیلو دالتن) مستقر می‌باشند. ازسوی دیگر، VP2 واجد گروهی از آنتی‌ژن‌ها با سروتایپ خاص می‌باشند که سبب تحریک آنتی‌بادی‌های VN می‌گردند.
Becht و همکاران، گزارش نمودند آنتی‌بادی‌هایی که برعلیه VP3 ساخته می‌شوند هیچ‌گونه تاثیرات حفاظتی ندارند. این درحالیست که مطالعات صورت گرفته به صورت In Vivo، مشاهدات فوق را تائید نموده است.
دلیل مطرح شده نیز این است که جوجه‌های واجد آنتی‌بادی برعلیه سروتایپ ۲ ویروس‌ها در برابر سروتایپ ۱ ویروس‌های فوق ایمن نبودند. محققین بر این باورند که VP2 واجد برخی آنتی‌ژن‌های اصلی می‌باشند که سبب حفاظت پرنده می‌شوند.
در گذشته، سروتایپ ۱ ویروس‌ها در مطالعات پاسخ ایمنی به IBDV مورد استفاده قرار می‌گرفت. از سویی بر اساس گزارش‌ها منتشر شده تمامی جدایه‌های شناخته شده سروتایپ ۲ در جوجه‌ها و بوقلمون‌ها، غیر بیماری‌زا بوده یا بیماری‌زایی اندکی دارند.
شناسایی سویه‌های واریانت سرو تایپ ۱، کنجکاوی دانشمندان برای مطالعات بعدی پاسخ ایمنی به IBDV را بیش از پیش افزایش داد. بر اساس مطالعات صورت پذیرفته این نکته به اثبات رسید که واریانت‌های جداشده از جوجه‌ها، واجد آنتی‌بادی‌های VN به سروتایپ ۱ بودند.
واکسن‌های زنده و غیرفعال ساخته شده از سویه‌های واریانت، جوجه‌ها را دربرابر بیماری ایجاد شده با سویه‌های استاندارد یا واریانت محافظت نموده و تحت چنین شرایطی، واکسن‌های غیرفعال به‌دست آمده از سویه‌های استاندارد، پرندگان را دربرابر درگیری با سویه‌های واریانت حفاظت نمی‌کند یا به میزان اندکی حفاظت می‌کند.
۵ تحت رده مختلف از سروتایپ یکم IBDV به‌عنوان واکسن‌های کشته برعلیه تحت رده‌های مختلف سویه واریانت، مورد آزمایش و بررسی قرار گرفتند. واکسن‌های ساخته شده با ۱۰۰ (و نه ۱۰۵) دوز موثر ۵۰ درصد محیط بافتی، دربرابر دوز درگیری EID50 ۱۰3.5، ایمن‌زا بودند.
بر اساس نتایج به‌دست آمده در این مطالعه، این نظریه مطرح گردید که تمامی تحت رده‌های سروتایپ ۱ انواعی از آنتی‌ژن‌های کوچک را به اشتراک می‌گذارند که سبب استخراج آنتی‌بادی‌های محافظ می‌شوند.
سهم ایمنی همورال در جهت حفاظت پرندگان، به‌خوبی مطالعه شده و به ثبت رسیده است. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد، حفاظت با انتقال آنتی‌بادی‌های غیرفعال نیز به‌دست می‌آید.
بر اساس مطالعاتی که اخیرا صورت پذیرفته است، برخی نژادهای جوجه‌ها واجد درجاتی از مقاومت طبیعی در برابر این بیماری می‌باشند.
منبع: Disease Of Poulty
تهیه، تنظیم و ترجمه: علیرضا گائینی، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد گرمسار