به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ باوجود اینکه مصرف یونوفورها (سالینومایسین، ناراسین، موننسین سدیم، مادورامایسین، سمیدورامایسین، لازالوسید سدیم) در کلیه برنامه‌ها ادامه می‌یابد، به‌تدریج آنتی‌‌کوکسیدیال‌های سنتتیک وارد برنامه‌های شاتل می‌شود تا نتایج بهتری گرفته شود.
در حال حاضر ۶ یونوفور موجود است و با افزودن ۵ محصول سنتتیک (آمپرولیوم اتوپابات، نیکاربازین، سایکو استات، دیکلازوریل، هالونوژینون) تقریبا تعداد زیادی از ترکیبات شاتل ممکن می‌گردد.
هر ترکیب شاتل معمولا شامل دو فراورده آنتی‌کوکسیدیالی است.
ترکیب دارویی برنامه های شاتل
- اول سنتتیک سپس یونوفور. مثال: از ۱ تا ۲۵ روزگی آمپرلیوم اتوپابات و ۲۵ تا ۴۵ روزگی موننسین سدیم؛
- اول یونوفور سپس سنتتیک. مثال: از ۱ تا ۲۵ روزگی ناراسین و ۲۵ تا ۴۵ روزگی دیکلازوریل؛
- اول یونوفور آسپس یونوفور B. مثال: از ۱ تا ۲۵ روزگی سالینومایسین و ۲۵ تا ۴۵ روزگی مادورامایسین که البته این ترکیب کم‌اثرترین ترکیب می‌باشد؛
-A اول سنتتیک و سپس سنتتیک B- مثال: از ۱ تا ۲۵ روزگی سایکواستات و ۲۵ تا ۴۵ روزگی دیکلازوریل.
وقتی یک برنامه شاتل مدتی استفاده شد باید آن را متوقف و با برنامه شاتل دیگری جایگزین نمود. اکثر شرکت‌های پرورشی برنامه‌های شاتل خود را بطور منظم تغییر می‌دهند.
بطور متوسط، برنامه‌های شاتل هر ۴ تا ۶ ماه یکبار تغییر داده می‌شوند. پس از برگرداندن هر برنامه شاتل آنتی‌کوکسیدیال عملکرد بهتر رشد طیور و کنترل کوکسیدیوز به‌وضوح قابل مشاهده است.
مشخص شده که داروهای آنتی‌کوکسیدیال (یونوفورها و سنتتیک‌ها) پس از اینکه دوره توقف مصرفی را گذرانده باشند، نتیجه بهتری خواهند داشت. لذا آنتی‌کوکسیدیال‌هایی نظیر موننسین و ناراسین که در کشور ما به‌مدت طولانی مصرف نشده است، انتظار می‌رود که نتایج بسیار عالی داشته باشند.
با تغییر نوع داروی شیمیایی بر اساس یک برنامه منظم، بطور موثری قادر خواهیم بود فرصت ایجاد مقاومت را از کوکسیدیال‌ها بگیریم بطورکلی می‌توان گفت که استفاده متعادل‌تری از یونوفورها و سنتتیک‌ها در برنامه‌های آینده آنتی‌کوکسیدیال‌ها ضروری است.
این برنامه‌ها نباید تنها بر اساس تعداد محدودی از آنتی‌کوکسیدیال‌ها استوار باشند، بلکه تمامی داروهای موجود در کنترل کوکسیدیوز مفید هستند. شما به سادگی مجبور خواهید بود نوع و زمان مصرف هر فراورده را بدانید.
قانون اول در این مورد، نگهداری قوی‌ترین محصول برای مصرف در مواقع بیشترین خطر کوکسیدیوز است که بین روزهای ۲۰ و ۳۵ پرورش جوجه‌ها، زمانی که آلودگی‌های کوکسیدیایی معمولا به حداکثر خود می‌رسند.
مصرف محصولات سنتتیک قوی‌تر در طول این دوره (فاز رشد grower) برای جلوگیری از خسارت کوکسیدیوز ترجیح داده می‌شوند.
عفونت ایمریا آسروولینا معمولا سریع‌تر از ایمریا تنلا و ماکسیما صورت خواهد گرفت. بعبارتی پیک آسروولینا معمولا بین روزهای ۱۴ و ۲۲ و در مورد تنلا و ماکسیما بین روزهای ۲۰ و ۳۵ است.
یک برنامه چرخشی شاتل این مورد را مدنظر قرار داده و بنابراین باید شامل یک داروی کنترلی قوی برای آسروولینا در فاز استارتر بوده و بهترین محصولات جهت کنترل تنلا و ماکسیما در فازهای رشد و پایانی باشند.
یونوفورهای موننسین، ناراسین و سالینومایسین معمولا بهترین انتخاب برای آسروولینا هستند. دیکلازوریل، روبنیدین هیدروکلراید (سایکواستات) و لازالوسید بی‌تردید بهترین داروهای موجود برای کنترل آیمریا تنلا و ماکسیما و لذا مناسب‌ترین داروها برای دوره‌های رشد و پایانی می‌باشد.
دامنه وسیع انتخاب محصولات شیمیایی نیز امکان توقف آنتی‌کوکسیدیال‌ها را به هنگام مصرف سایر داروها به‌منظور بهترین تاثیر برای پرورش‌دهنده فراهم می‌نماید. آنچه مشخص نشد طول مدت عدم مصرف یا توقف هریک از محصولات است.
مدیریت در زمینه ایجاد مقاومت آنتی‌کوکسیدیال‌ها به این مفهوم است که مصرف هر دارو کنترل شود و همزمان توقف‌های مصرف در مورد تمام محصولات به‌مقدار کافی رعایت گردد تا حداقل مقاومت سویه‌های ایمریا به دست آید.
هر محصول نیز تاثیر کامل خودرا در بخشی از برنامه اعمال نماید. سرعت ایجاد مقاومت برای هر دارو مستقیما به زمانی بستگی دارد که کوکسیدیاها در معرض آن دارو قرار می‌گیرند؛ خواه این دارو به‌صورت دائم بکار رود یا اینکه در یک برنامه شاتل مصرف شود.
مثلا چنانچه آنتی‌کوکسیدیال خاصی در فاز اول برنامه شاتل (تا ۲۱ روزگی) بمدت ۶ ماه مصرف شود، مدت واقعی که کوکسیدیاها در معرض این دارو قرار گرفته‌اند برابر مصرف این دارو به مدت 3/5 ماه در یک برنامه دائمی است.
بنابراین برحسب کل زمان در معرض قرارگیری کوکسیدیاها، این دو برنامه هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند.
آنچه مهم است این است که زمان در معرض قرارگیری واقعی محدود باشد و ازطرفی به میزان کافی توقف‌های مصرفی رعایت شده باشد و چنانچه یک برنامه شاتل هر ۴ ماه یکبار تغییر یابد ۳ ترکیب گوناگون با ۶ محصول گوناگون را می‌توان هر سال مورد استفاده قرار داد، به این مفهوم که مصرف هر دارو را می‌توان به مدت حداقل ۸ ماه متوقف نمود.