به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ امروزه ارزیابی ژنتیکی گاوهای شیری، بصورت هر ۳ ماهه و به‌منظور افزایش اطلاعات ژنومیک، اطلاعات شجره و نیز افزایش قابلیت اعتماد فرزندان صورت می‌گیرد. این اطلاعات تحت عنوان پروف‌های جدید به‌وسیله هر کمپانی منتشر می‌شود. در سطور زیر با هریک از موارد ذکر شده در کاتالوگ آشنا می‌شوید.
PTA (predicted transmitting ability)
ارزش ژنتیکی گله، مدیریت و تیپ بیانگر پیش‌بینی توانایی انتقال ارثی است. این فاکتور نماینده مجموعی از ژن‌هاست و ارزش به ارث رساندن صفات را در بازه ۰ تا ۱۰۰ برای برخی صفات همچون آسان‌زایی و شمار سلول‌های سوماتیک، بیان می‌کند.
مبنا و مدل دامی این صفات هر ۵ سال به روز می‌شود. به‌طور مثال (ATP) در سال ۲۰۱۰ بر اساس مدل دامی که در سال (۲۰۰۵) مبنا قرار داده شده است، تعریف می‌شود.
INTERBULL/MACE (Multiple Across Country Evaluation)
ارزیابی بر اساس استاندارد‌های بین‌المللی موجب قابل استفاده شدن اسپرم‌هایی می‌شود که تحت شرایط آمریکا تولید شده‌اند و تا برای تمام کشورها قابل استفاده باشند. این اسپرم‌ها برمبنای مجموع اطلاعات ژنتیکی و شجره‌ای با قابلیت اعتماد مربوطه پروف شده و عرضه می‌شوند.
شاخص‌ها (INDEXES)
TPI (Total Performance Index)
شاخص تیپ و تولید – مجموعه‌ای از چند صفت که توسط اتحادیه هلشتاین آمریکا انتخاب شده است و گویای مجموع اثرات مدیریت، تیپ و صفات تولیدی است. بخشی از ارزش شیر همچون میزان پروتئین و چربی مستلزم توجه بیشتر بر روی این شاخص است. این معیار همچنین برای رتبه‌بندی گاوهای نر و ماده بر اساس شایستگی ژنتیکی آن‌ها استفاده می‌شود.
NM (net merit)
سود خالص – مجموعه‌ای از چند صفت که توسط انجمن هلشتاین آمریکا انتخاب شده است. برای رسیدن به حداکثر این صفت باید پارامتر مدیریت در وضعیت مناسبی باشد.
CM
سود حاصل از پنیر- برای افزایش ماده خشک شیر و فروختن آن به مراکز تولید پنیر باید مدنظر قرار گیرد.
DAUGHTERS & HERDS
بالا بودن تعداد دختران و گله‌های تست شده موجب کمک به افزایش برای میزان شیر و چربی می‌شود. و این قابلیت وقتی به حداکثر خود می‌رسد که در هر گله حداقل یکی از دختران وجود داشته باشد.
RELIABILITY
قابلیت اعتماد - میزان قابل اعتماد بودن برای هر صفت را بیان می‌کند. بر طبق هرگونه اطلاعات ژنومیکی بر اساس مطالعه AND، برای محاسبه ATP و ATS نیز استفاده می‌شود و عددی بین ۰ تا ۹۹ است.
PRODUCTIVE LIFE
عمر تولیدی (اقتصادی) ATP عمر اقتصادی بیانگر تعداد ماه‌های واقع شده در چرخه شیرواری است. دختران گاو با عمر تولیدی بالا، دارای عمر تولیدی بیشتراند. و اطلاعات آنان برای محاسبه ATP عمر اقتصادی استفاده می‌شود، که شامل طول عمر واقعی، مرحله شیردهی و جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با عمر تولیدی و اطلاعات ماه‌های قرارگیری در پیک و نیز کمترین و بیشترین دوره شیردهی و میزان شیر تولیدی در هر شکم است.
SCS (somatic cell score)
شمار سلول‌های سوماتیک به‌وسیله شمردن سلول‌های سوماتیک در ۵ شیردهی اول و میزان مقاومت به ورم پستان محاسبه می‌شود. از اسپرم‌هایی که ATP سلول‌های سوماتیکشان پایین است، دخترانی با SCS پایین انتظار می‌رود.
DPR (Daughter pregnancy rate)
میزان آبستنی دختران - این فاکتور تقریبا به معنای نرخ آبستنی است، اما کاملا مشابه آن نیست. و تخمینی ژنتیکی از گاوهای غیر آبستنی است که در طول هر سیکل فحلی (۲۱ روزه) آبستن می‌شوند. دختران نرهایی که RPD- ATP بالاتری دارند، برای آبستنی در طول چرخه فحلی محتمل‌ترند و هر ۱ افزایش در این صفت به‌معنای ۴ روز کاهش در روزهای باز است.
SIRE CONCEPTION RATE
نرخ گیرایی- بطور نسبی گویای نرخ گیرایی اسپرم‌ها در هنگام استفاده است. مدیریت و فاکتورهای محیطی تاثیر زیادی بر این شاخص دارند. (بیش از ۶۵) برای رسیدن به این شاخص اسپرم گاوها باید در ۳۰۰ تلقیح و یا بیشتر در طول ۱۲ ماه قبل از تاریخ انتشار مربوطه استفاده شده باشد.
ESTIMATED FUTURE INBREEDING
تخمین ارزش اصلاحی آینده این شاخص وضعیت ژنتیکی آینده را در صورتی‌که از آمیخته‌گری‌های اصلاحی در گله استفاده شود تخمین می‌زند.
صفات اتحادیه هلشتاین آمریکا
TYPE
تیپ - برآیندی از وضعیت بدنی نهایی دختران با فاکتورهای اصلاحی است. و کمیت آن بیانگر میزان تغییر در نسل آینده است.
UDDER COMPOSITE
صفات پستانی این شاخص مجموعی از صفات مربوط به سیستم پستانی ازجمله ارتفاع پستان، عمق پستان، وضعیت سر پستانک‌های عقبی و جلویی است. میزان همبستگی این صفت با عمر گله بالاست و بیشتر بودن آن موجب افزایش عمر گله می‌شود.
FEET & LEGS COMPOSITE
وضعیت دست و پا بر اساس وضعیت نمای جانبی پاها و نمای عقبی پاها، زاویه سم محاسبه می‌شود. بالا بودن کمیت این شاخص نیز موجب افزایش طول عمر گله می‌شود.
صفات مربوط به گوساله‌زایی
CALVING RELATED TRAITS
DIFFICULT
درصد سخت‌زایی - میزان آسان‌زایی بیانگر درصد سخت‌زایی در اولین شکم تلیسه است. درصد معمول این صفت برای هلشتاین ۸ و برای براون سوئیس ۵ است.
مهندس میترا مزینانی (دانشجوی علوم دام - دانشگاه فردوسی مشهد)