به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مرغداران گوشتی در همه جای جهان با موضوع کوکسیدیوز آشنایی دارند و از اثر منفی آن در رشد مرغ‌ها آگاه هستند.
در دهه‌های گذشته راه‌های مختلفی برای کنترل این بیماری درپیش گرفته شده است، اما با این همه این بیماری هنوز هم در همه جا دیده می‌شود.
پژوهش تازه‌ای که در دانشگاه ایلینویز انجام گرفته است از اثر مثبت فرآورده‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی، و آنتی‌اکسیدان‌های افزودنی به خوراک در کاستن از آسیبی که کوکسیدیوز به مرغ‌ها می‌زند پشتیبانی کرده است.
آقای Ryan Dilger استاد در بخش علوم دامی دانشگاه ایلینویز ناظر بر این پژوهش دانشگاهی، می‌گوید: «در دو دهه گذشته، برای پرهیز از مقاوم شدن انگل‌ها (مانند آیمریای) دربرابر داروهای ضد انگل، استفاده از واکسن تا اندازه‌ای رایج شده است.»
باتوجه به اینکه تغذیه، یکی از عوامل مؤثر بودن واکسن است و این موضوع که تغذیه و سلامتی هردو با هم همگام هستند، برای من موضوع جالبی بود، به بررسی این موضوع علاقمند شدم. بنابراین آنچه که ما درباره آن گفتگو می‌کنیم واکسن نیست، بلکه ما از تکنولوژی تغذیه برای برهم زدن دایره تولید معمولی انگل‌ها، سخن می‌گوییم.
هنگامی که مرغ انگل را برمی‌چیند (انگل‌هایی که 7 گونه عمده آیمریای (Eimeria) آنها روی مرغ‌های گوشتی اثر منفی می‌گذارند)، سیستم ایمنی مرغ به‌وسیله فعال ساختن شمار بالایی از پروتئین‌های التهابی که «سیتوکین» نامیده می‌شوند، به پاسخگویی دربرابر انگل‌ها برمی‌خیزد.
با فعال شدن سلول‌های ایمنی سیتوکین، مرغ از خوردن خوراک پرهیز می‌کند و به استراحت می‌پردازد تا سیستم ایمنی او بتواند کار خودش، علیه انگل‌ها را، انجام دهد.
در شرایط عادی که کار سیستم ایمنی درحال پیشرفت است و احتمال دارد که فعالیت التهابی سلول‌های ایمنی سیتوکین بیش از اندازه شود، و استرس اکسیداتیو* پیش بیاید، سیستم ایمنی عوامل ضد التهابی خود را برای کنترل فعالیت سیتوکین‌ها بکار می‌اندازد.
* استرس اکسیداتیو در دستگاه گوارش طیور به‌وسیله عوامل تغذیه‌ای، و عوامل محیطی، هنگامی پیش می‌آید که توانایی سیستم بایولوژیکی بدن برای خنثی‌سازی سمومی که در سلول‌ها و بافت‌ها، در اثر فعالیت «رادیکال‌های آزاد» تولید و انباشته شده است را ازدست می‌دهد و این می تواند به سلول زنده آسیب بزند.
این سلول‌های ایمنی ضد التهابی «اینترلوکین‌های – 10» هستند.
اما انگل‌های آیمریا (Eimeria) برای جلوگیری از این روند کار سیستم ایمنی، دست به فریب سیستم ایمنی می‌زنند تا سیستم ایمنی مرغ گمان کند که سیتوکین‌ها کار دفاعی خود دربرابر انگل‌ها را انجام داده‌اند و هنگام آن است که اینترلوکین‌ها، برای کنترل فعالیت بیش از اندازه سیتوکین‌ها را، بی‌هنگام به میدان بفرستند.
این در حالی است که فعالیت سیتوکین‌ها برای نابود کردن انگل‌ها به پایان نرسیده است، و انگل‌ها با این فریبکاری از نابودی در امان می‌مانند.
محمدشمیرعبدالرشید، دانشجوی دکترا در دانشگاه ایلینویز که این پژوهش را زیرنظر پرفسور Dilger انجام داده است می‌گوید: «ما برای این که این روش فریب‌کارانه انگل‌ها را برعکس کنیم یک افزودنی تازه از پودر تخم‌مرغ را که آنتی‌بادی‌های اینترلوکین- 10 فعال را به‌همراه دارد به جیره مرغ‌ها اضافه کردیم و آنگاه مرغ‌ها را در تماس با کوکسیدیوزها قرار دادیم.»
وی اضافه می‌کند که: «ما می‌خواهیم توانایی انگل‌ها برای فریب دادن سیستم ایمنی مرغ را علیه خود انگل‌ها بکار ببریم. برای این کار، با افزودن این فرآورده به جیره مرغ، هنگامی که سیتوکین‌ها، پاسخ حاد پیش التهابی برای پاک کردن انگل‌ها را انجام می‌دهند، و انگل‌ها دست به فریب سیستم ایمنی مرغ برای تولید بیش از اندازه اینترلوکین‌های کنترل‌کننده التهاب می‌زنند، از تولید بیش از اندازه اینترلوکین‌ها جلوگیری کنیم تا مرغ دچار استرس اکسیداتیو نشود و به بافت‌ها و دستگاه گوارش او آسیب وارد نگردد.
تأثیر مثبت اینترلوکین‌های موجود در تخم‌مرغ خشک شده، علیه موارد عفونت ملایم آیمریا، در بررسی‌های علمی دیگری نیز تأیید شده است، اما تاکنون در موارد حاد درگیری با آیمریا، و در غیاب واکسیناسیون چنین آزمایشی انجام نگرفته بود.
پروفسور Dilger می‌گوید: «نتیجه‌ای که از آزمایش، به‌دست آمد نشان می‌دهد که تغذیه تخم‌مرغ خشک شده می‌تواند در حضور عفونت شدید انواع خاص انگل‌ها، به سلامتی دستگاه گوارش مرغ‌ها کمک کند، هر چند که کنترل شدن پاسخ ضدالتهابی اینترلوکین‌ها ممکن است سبب تشدید واکنش التهابی اپیتلیال روده شود و به بافت‌های مرغ آسیب بزند.»
پاسخ کنترل نشده ایمنی
پاسخ ایمنی کنترل نشده برای مبارزه با انگل‌ها، متأسفانه می‌تواند سبب پدید آمدن استرس اکسیداتیو شود. هنگامی که آقای عبدالرشید در روند این آزمایش، آسیب‌هایی را که به مخاط موکوسی روده وارد شده بود مشاهده کرد تصمیم گرفت که اثرات فعالیت هم‌زمان آنتی‌بادی اینترلوکین- 10 و یک آنتی‌اکسیدان، با هم را آزمایش کند.
وی، پیش از این، اثر آنتی‌اکسیدان MSM (متیل سولفونیل متان) را روی مرغ‌ها آزمایش کرده بود و دیده بود که به رشد و سلامتی مرغ‌ها آسیبی نمی‌زند، اما هرگز آن را برای درمان «استرس اکسیداتیو» به هنگام بیماری کوکسیدیوز بکار نبرده بود.
دکتر عبدالرشید می‌گوید: «آنتی‌بادی اینترلوکین- 10 برای مبارزه با عفونت عمل می‌کند و ممکن است سبب ایجاد استرس اکسیداتیو شود. به همین سبب هم‌زمان، از آنتی‌اکسیدان MSM، استفاده کردیم تا از آسیب خوردن بافت‌ها پیشگیری کنیم.
فرضیه ما این بود که اگر این دو عامل با دو مکانیزم متفاوت عمل کنند، شاید هم‌زمان بودن فعالیت آنها بتواند عملاً نتیجه بهتری از فعالیت یکی از آنها به تنهایی، به‌بار بیاورد.
هنگامی که تیم پژوهشی به مرغ‌هایی که گرفتار انگل‌های آیمریا بودند، ترکیب MSM و اینترلوکسین- 10 را خوراندند، نتیجه دلگرم‌کننده‌ای به‌دست آمد.
نخست اینکه مرغ‌های زیر درمان ، در یک تا دو هفته پس از آغاز عفونت، وزن‌گیری بالاتری نسبت به مرغ‌های شاهد به‌دست آوردند.
دیگر اینکه، ظرفیت آنتی‌اکسیدان بدن مرغ‌های زیر درمان – که نشانگر توانایی مرغ در مقابله با استرس اکسیداتیو است - در 3 تا 4 هفته پس از عفونت، بالاتر از ظرفیت مرغ‌های شاهد بود، که نشان‌دهنده تأثیر مثبت آزمایش ما بود.
پروفسور Dilger نتیجه می‌گیرد که «اما سرانجام، مرغ‌های زیردرمان هم بیمار شدند و عفونت داشتند که برای مدتی از رشد آنها کاسته شد. اما این هم، مانند همان داروهایی است که پزشکان به بیماران آنفلوانزا می‌دهند، و برای این نیست که جلو ابتلای آنها به ویروس آنفلوانزا را بگیرد، بلکه برای این است که دوره بیماری انسان را کوتاه‌تر کند. و برای مرغ‌ها هم همین سودمندی را دارد.
او می‌افزاید: شاید با این شیوه تغذیه‌ای، مرغداران بتوانند به مرغ‌ها کمک کنند که پس از درگیری با انگل‌ها، زودتر به شرایط بهتر برگردند و به رشد خود ادامه دهند.
منبع: نیکوتک
نوشته پروفسور Ryan N.Dilger، دانشگاه ایلینویز – آمریکا