تعیین تیپ بروسلاها در ایران

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ با وجودی که تحقیقات اخیر بر اساس بررسی‌های ژنتیکی و تعیین تشابه DNA گونه‌های بروسلا و مولکول درصد سیتوزین + گوانین (G + C %) آنها شواهدی از وجود یک گونه در جنس بروسلا را نشان داده لیکن هنوز این وضعیت ازطرف مجامع بین‌المللی و بویژه کمیته کارشناسان بروسلوز FAO / WHO مورد تائید قرار نگرفته است.

از این‌رو، درحال حاضر مجموعه بروسلاها تحت یک جنس شامل ۶ گونه: بروسلا آبورتوس با ۷ بایو تایپ، بروسلا ملی تنسیس با ۳ بایوتایپ، بروسلا سوئیس با ۵ با بیوتایپ و بروسلا نئوتومه بروسلا کنیس و بروسلا اوویس هرکدام با یک با یوتایپ گونه شناخته می‌شوند.

در ایران فقط بروسلا آبورتوس و بروسلا ملی تنسیس شایع است.

در اپیدمیولوژی بروسلوز، تعیین تیپ بروسلاها و شناخت سویه‌های موجود ناحیه‌ای، به‌ویژه در ارتباط با نقل و انتقال دام و فرآورده‌های دامی، از اهمیت زیادی برخوردار است.

در بررسی حاضر سویه‌های بروسلا آبورتوس و بروسلا ملی تنسیس جدا شده از انسان و حیوانات طی سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۰ در بخش بروسلوز انستیتو رازی، و همچنین خصوصیات افتراقی سویه‌ها و اثر فاز تی‌بی لیزی (Tb) انجام پذیرفته است.

از بین ۲۶۴ سوبه بروسلا آبورتوس، ۱۶ مورد بایوتایپ ۱، ۲۹۹ مورد با تایپ ۳ تیپ بومی ایران ۱ مورد بایوتایپ ۴ و ۱۸ مورد بایوتایپ 5 تعیین گردید.

همچنین، از بین ۱۰۵۰ سویه بروسلا ملی تنسیس،۸۹۸ مورد بایوتایپ ۱ (تیپ بومی ایران) ۱۲۶ مورد بایو تایپ ۲ و ۲۷ مورد بایوتاب ۲، و ۲۷ مورد با بو تایپ ۳ شناخته شد.

اکثر سویه‌های بروسلا آبورتوس از گاو و به تعداد کمی از گوسفند و بز جدا گردید. سویه‌های بروسلا ملی تنسیس منشاء گوسفند و بز، گاو، شتر و انسان داشته است. اکثر سویه جداشده از انسان تایوتایپ 1 و به تعداد کمی بایوتایپ ۲ و ۳ بروسلا ملی تنسیس می‌باشد. در ایران تاکنون بروسلا آبورتوس از انسان جدا نشده است.

بیشتر بدانیم:
تعیین تیپ بروسلاها
وضعیت بیماری تب مالت در جهان و ایران
مهم ترین علل افزایش بروز بیماری بروسلوز انسانی در کشور

جنس بروسلا حاوی ۶ گونه بروسلا ملی‌تنسیس، بروسلا آبورتوس، بروسلا سوئیس، بروسلا نئوتومه، بروسلا اوویس و بروسلا کنیس بوده، که ۴ گونه اول به شکل اسموس و ۲ گوند بر سلا اوویس و بروسلا کنیس به شکل راف در طبیعت و در میزبان بافت می‌شوند.

بروسلا ملی‌تنسیس عامل سقط جنین در گوسفند و بز بوده و گاو، شتر، سگ و نشخوارکنندگان وحشی را نیز آلوده می‌سازد. این گونه مسئول مهمترین زئونوز در انسان است. بروسلا ملی‌تنسیس دارای ۳ بایوتایپ بوده که در ارتباط با واکنش به آنتی‌سرم‌های مونواسیفیک A (آبورتوس) و M (ملی‌تنسیس) از یکدیگر متمایز می‌گردند. بابوتایپ 1 بروسلا ملی‌تنسیس سویه بومی ایران بوده، هرچند که ۲ بایوتایپ دیگر نیز کم و بیش وجود دارند.

بروسلا آبورتوس مسئول بیماری در گاو بوده و گاهی نیز گوسفند، بز، شتر، اسب، سگ و نشخوارکنندگان وحشی را آلوده می‌سازد. این گونه نیز قابل انتقال به انسان است.

کمیته فرعی طبقه‌بندی جنس بروسلا در اولین اجلاس خود در سال ۱۹۶۲، حدود ۹ بایوتایپ بروسلا آبورتوس را بر اساس مجموعه کشت‌های موجود در آن زمان تعیین نمود، اما در حال حاضر بایوتایپ‌های ۷ و ۸ دیگر اعتبار ندارند.

انسانی خفیف بوده و به‌ندرت بیماری بصورت کلینیکی تظاهر می‌یابد. عفونت‌های پراکنده ناشی از بروسلا آبورتورس بروسلا ملی‌تنسیس و بروسلا سوئیس در سگ انفاق می‌افتند.

گونه‌های بروسلا نئوتومه، بروسلا اوویس و بروسلاکنیس نیز در ایران یافت نمی‌شوند همانطوری‌که در ششمین گزارش کمیته مشترک FAO/WHO درباره بروسلوز و میکروبیلوژی بروسلاها در مبحث شرح جنس و ژنتیک بروسلا به ثبت رسیده شواهدی از وجود یک گونه در جنس نشان داده شده است.

در این منابع میزان وابستگی و هومولوګی DNA گونه‌های بروسلا بیش از ۹۰٪ و مولکول درصد سیتوزین گوانین (% C. G) آنها 85 – 56% ذکر گردیده و نوید داده شده که ممکن است در آینده تغییراتی در نامگذاری و طبقه‌بندی بروسلاها ایجاد شود.

در این رابطه ضروری است خاطرنشان گردد که برای اولین بار هوبر و همکاران در سال ۱۹۶۸ طی دو بررسی بر اساس تعیین نقطه ذوب و چگالی شناوری DNA بروسلاها و در بررسی اول با سویه‌های اسموس بروسلا و در بررسی دوم با سویه‌های اسموس و راف بروسلاها همانندی رشته‌های پلی‌نوکلئوتید اسید دزاکسی ریبونوکلئیک (DNA) آنها را نشان دادند.

علی‌رغم بررسی‌های متعدد عملاً تا دهه ۱۹۸۰ پیشرفت زیادی در این زمینه بدست نیامد. در سال ۱۹۸۴، کوریل ضمن تحلیلی از وضعیت موجود جنس بروسلا، ضرورت بررسی دقیق‌تر گونه‌ها را بر اساس ساختار DNA آنها با روش‌های پیشرفته‌تر خاطر نشان می‌سازد.

در سال ۱۹۸۵، ورژه و همکاران در فرانسه ۵۱ سویه از گونه‌های مختلف اسموس و راف بروسلا، منجمله سویه‌های رفرانس را مورد بررسی قرار داده و با تعیین وابستگی DNA آنها در حد 5 + 96% وجود گونه‌های واحد را در جنس پیشنهاد نمودند.

دولی و همکاران در ۱۹۸۷ میزان وابستگی DNA گونه‌های بروسلا را با بررسی ۱۴ سویه ۴ + 96% تعیین کرده، و در همین بررسی مولکول در صد C + G % بروسلاها را به میزان دقیق: بروسلا آبورتوس 58/9 – 58/2% بروسلا ملی‌تنسیس 59/2 – 57/9% بروسلا سوئیس 58/2 – 57/9%، بروسلا نئوتومه 57/9% آبروسلا اوویس 58/1% و بروسلا کنیس 57/9% مشخص کردند.

در سال ۱۹۸۷، ورژه و همکاران بر اساس شواهد موجود، طبقه‌بندی و نامگذاری جدید بروسلاها را پیشنهاد کردند. بر منوال این نامگذاری گونه واحد بروسلاها تحت نام بروسلا ملی‌تنسیس با حروف ایتالیک و بایوتایپ‌ها یا بایو واریته با حروف معمول مشخص می‌گردند.

نامگذاری پیشنهادی ورژد و همکاران بشرح زیر است:

با این وجود پژوهندگان فوق این نامگذاری را صرفا جهت اهدا طبقه‌بندی مطرح نموده و خاطرنشان ساختند که نامگذاری متداول بروسلاها برای شناسائی بایوتایپ‌ها و اهداف اپیدمیولوژی حفظ گردد.

علاوه بر آن، لازم به یادآوری است که هرگونه تغییری در نامگذاری با طبقه‌بندی بروسلاها تا قبل از تائید کمیته کارشناسان FAO / WHO مجاز نخواهد بود.

اما کوربل در سال ۱۹۹۸ از نامگذاری پیشنهادی ورژه و همکاران در کتاب باروری و ناباروری در دامپزشک و همچنین سال ۱۹۸۹ در کتاب «بروسلوز» استفاده نموده، و علی‌رغم آنکه در متن کتاب‌ها جنبه پیشنهادی آنرا خاطرنشان ساخته و در ستون جدول مربوطه عنوان طبقه‌بندی را ذکر کرده لیکن این تصور موجب گردیده که نامگذاری بروسلاها به‌کلی تغییر یافته است.

در ۱۹۸۹، موزنی و همکاران هومولوگی DNA بروسلا آبورتوس سویه 2308 و S.19 را 99/3 – 98/6 % تعیین نمودند.

زهر و همکاران در ۱۹۹۰ ضمن بررسی مقایسه پروتئین‌ها و DNA ژنوم گونه‌ها و بایوتایپ‌های بروسلاها، هومولوگی آنها را مورد تائید قرار دادند.

سرانجام کوربل در ۱۹۹۱ طی بررسی مفصل، موضوع نامگذاری را طبق جدول 1 و بر اساس نامگذاری پیشنهادی (دقت شود: هنوز پیشنهادی) مطرح می‌سازد.

کوربل در ادامه همین مبحث خاطر نشان می‌سازد:

در حال حاضر بنظر می‌رسد که نبایستی تغییراتی در نامگذاری صورت گرفته و سیستم موجود در باکتریولوژی سیستماتیک برگی می‌بایستی تا دسترسی به شواهد بیشتر به‌همان صورت حفظ گردد.

همانطور که مشاهده می‌شود نظر نهائی کوربل در ۱۹۹۱ اینست‌که تا دسترسی به شواهد بیشتر می‌بایستی وضعیت نامگذاری موجود بروسلاها به‌همین شکل متداول حفظ شود.

کتاب باکتریولوژی موردنظر نیز در سال ۱۹۸۴ بچاپ رسیده و مبحث بروسلاها در آن بوسیله خود کوربل وبرینلی مورگان نوشته شده است. بعلاوه از فاصله ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۱ حداقل یک مورد بررسی تعیین تیپ بروسلاهای کشورهای مختلف بوسیله کوربل انجام پذیرفته و مطلقاً از نامگذاری جدید ذکری بعمل نیامده است.

از این‌رو به‌نظر می‌رسد که کوربل در ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ قدری عجولانه برخورد نموده و نمی‌بایستی نامگذاری مطرح شده را در کتاب ذکر می‌نمود، یا لااقل می‌بایستی جنبه پیشنهادی آنرا بوضوح مطرح می‌ساخت.

طبیعی است علی‌رغم آنکه نامگذاری ورژه و همکاران صرفاً جهت اهداف طبقه‌بندی درنظر گرفته شده معهذا تا زمانی‌که موضوع به‌وسیله کمیته کارشناسان بروسلوز FAO/ WHO مورد تائید قرار نگرفته استفاده از آن توصیه نمی‌شود.

نکته دیگر، رنگ باختگی تدریجی بایوتایپ‌های ۷ و ۸ بروسلا آبورتوس بوده و این دو بایوتایپ دیگر فاقد اعتبار می‌باشند. بایوتایپ ۸ در سال ۱۹۷۸ از لیست بایوتایپ‌های بروسلا آبورتوس حذف گردیده و در ششمین اجلاس کارشناسان بروسلوزFAO / WHO در سال ۱۹۸۵ مورد تائید قرار گرفت.

لازم به ذکر است که هرگز سویه رفرانسی برای این بایوتایپ تعیین نشده بود. سویه رفرانس 63/75 و (بایوتایپ ۷) بروسلا آبورتوس نیز بعنوان کشت مخلوطی از بابوتایپ‌های ۳ و 5 بروسلا آبورتوس درنظر گرفته شده و انتظار حذف کامل آن در آینده نزدیک وجود داشته، هرچند که در حقیقت از سال ۱۹۸۸ بوسیله آلتون و همکاران (۱) حذف گردیده است.

با این وجود تائید کمیته FAO/WHO و در حذف این بایوتایپ نیز موردنیاز می‌باشد. ضمن آنکه در منابع نیز هنوز شماره 9 بایوتایپ بروسلا آبورتوس به ۷ مبدل نگردیده بلکه بصورت شماره ۹ و در داخل پرانتز (۷=) نشان داده می‌شود.

دکتر اسماعیل ذوقی، دکتر عبداله عبادی، دکتر علی محمد بهروزیخواه، دکتر مهران یار احمدی، اعضاء هیات علمی انستیتو رازی - حصارک