به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ چنانچه در گوسفندی ورم مفصل مشاهده کردید باتوجه به سایر علائم موجود که در ادامه شرح داده شده است، می‌توان به بیماری حیوان پی برد. دقت فرمایید که مطالب فقط جهت اگاهی است و دامداران هرگز بدون مشورت با دامپزشک اقدام به خودردمانی نکنند.
الف: اگر تب قابل ملاحظه‌ای هم داشته باشد در این‌صورت
١- باوجود چرخش وریزش بینی و سرفه بیماری ملیوئیدوز یا شبه مشمشه است.
عامل بیماری از گروه مشمشه بنام سودوموناس مالئی (Pseudomonas mallei) یا باسیل ویتمور است. دام‌های آلوده منشاء عفونت می‌باشند و میکروب را ازطریق مدفوع دفع می‌کنند.
ابتلاء ممکن است در اثر خوردن غذا یا آب آلوده با نیش حشراتی مثل کک و پشه و یا از طریق زخم‌های پوستی و با استنشاق حاصل شود.
بهترین راه پیشگیری رعایت اصول بهداشتی است. درمان با تجویز کلرامفنیکل صورت می‌گیرد.
ملیوئیدوز جزو بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است و در انسان به شکل‌های حاد، تحت حاد و مزمن دیده می‌شود که بخصوص در فرم حاد فوق‌العاده کشنده است و تا ۹۵ درصد مبتلایان اگر درمان نشوند تلف می‌شوند.
۲- باوجود سفیدی قرینه و ورم پستان (کاهش شیر) بیماری آگالاکسی است عامل بیماری از گروه PPLO بنام مایکوپلاسما آگالاکیته است.
در مرحله حاد بیماری میکروب در تمام ترشحات بدن بویژه شیر، ترشحات چشم و جراحات مفصلی بطور فراوان وجود دارد و تا چندین ماه از راه شیر دفع می‌شود لذا نه تنها دام‌های بیمار بلکه شفایافته‌ها هم ممکن است ناقل باشند.
انتقال بیشتر بطور مستقیم و از راه دهان و گاهی از راه سر پستان و با دست آلوده شیردوشان صورت می‌گیرد و میکروب پس از دخول در بدن وارد خون شده ایجاد سپتی‌سمی می‌کنند و دو سه روز بعد در اندام‌های مختلف بخصوص چشم، پستان و مفاصل موضعی می‌شود.
در مناطق آلوده بایستی عمل واکسیناسیون انجام شود. درمان این بیماری با تجویز استوار سول سدیم بصورت محلول 0/2 تا ۱ گرم درصد بمدت ۳ روز یا با ترکیبات لینکومایسین یا تایلوزین می‌باشد.
۳- باوجود ریزش اشک، ریزش بینی، تنگی نفس، سرفه، کف و مختصری در دهان پاستورلوز است.
عامل بیماری میکروب پاستورلا مولتیسیدا یا همولیتیکا است که در دستگاه تنفسی موجود است و علل مستعدکننده بویژه حمل ونقل سبب بروز بیماری می‌شود.
پیشگیری با محافظت از هوای سرد و حمل ونقل با وسیله نقلیه اراحت می‌باشد.
درمان با تتراسیکلین‌ها - سولفادیمیدین 1 گرم برای ۷ کیلو وزن بدن یک تا سه روز. کلرامفنیکل ۴ میلی‌گرم برای هر کیلو از وزن بدن و استرپتومایسین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم برای هر کیلو وزن با چنانچه مخلوط سولفادیمیدین و استرپتومایسن صورت می‌گیرد.
انسان نیز به پاستورلا مولتوسیدا حساس است و به بیماری پاستورلوز مبتلا می‌شود. معمولا انتقال بیماری از حیوان به انسان و در اثر گازگرفتگی حیوانات است.
۴- اگر فقط در نرها دیده شود نوعی مایکوپلاسموز است که عامل آن با مایکوپلاسمای مولد آگالاکسی و پلوروپنومونی واگیر بزان متفاوت است و تا بحال در استرالیا و کالیفرنیا مشاهده شده است.
در این بیماری پرده‌های صفاق و جنب و نیز پرده خارجی قلب ملتهب می‌شود. عامل بیماری در لوله آزمایش به اکسی‌تتراسیکلین و اریترومایسین حساسیت زیادی داشته است.
ب: تب قابل ملاحظه نباشد
۵- اگر در ماده‌ها سقط جنین و یا در نرها تورم بیضه و بند بیضه هم دیده شود بیماری بروسلوز (تب مالت) است.
در فرم حاد تب و اسهال هم ممکن است مشاهده شود. عامل بیماری معمولا بروسلا ملی‌تنسیس و ندرتا آبورتوس و در قوچ اوویس است.
ورود میکروب از راه دهان، اغشیه مخاطی چشم، مهبل و خراش‌ها یا زخم‌های پوست و نیز با اسپرم در تلقیح مصنوعی صورت می‌گیرد.
یشگیری برمبنای جدا کردن قوچ‌های آلوده و ذبح آنها و رعایت اصول بهداشت هنگام زایش ازبین بردن جنین‌های سقط شده و جفت و ترشحات رحمی و اسقاط حیوانات مبتلا و واکسیناسیون بره‌ها و بزغاله‌ها در موقع از شیر گرفتن است.
انسان نیز به تب مالت یا تب مواج مبتلا می‌شود و ابتلا ازطریق تماس مستقیم با دام مبتلا یا ترشحات آنها با در اثر مصرف شیر و خامه آلوده و پنیر تازه صورت می‌گیرد.
۶- ممکن است کلی‌باسیلوز مزمن باشد که البته بطور معمول سیر بیماری در بره‌ها خیلی سریع است و دامدار بره را مرده می‌یابد. در موارد حاد بی‌حال می‌شود و به اغماء می‌افتد.
گاهی هم آثار مننژیت ازقبیل دشواری در حرکت و زمین‌گیر شدن و تشنجات کزازی دیده می‌شود. در میش‌ها عامل سقط جنین است.
۷- و هیچکدام از علائم مزبور موجود نباشد احتمالا بیماری روژه گوسفند و یا آرتریت چرکی است. عامل روژه یا ارتریت غیرچرکی اریزیپلوتریکس اینسیدیوزا و عامل آرتریت چرکی استرپتوکوک و یا میکروکوک است.
روژه گوسفند فقط در بره‌ها تولید تورم مفاصل می‌کند. منبع انتشار یا حیوانات آلوده‌اند و یا عامل بیماری در محیط اطراف منتشر می‌شود و بیماری را ایجاد می‌کند.
عامل بیماری معمولا از راه زخم قطع دنبه و به‌میزان کمتری از راه بند ناف وارد بدن می‌شود و کپسول مفصلی را ضخیم و غضروف‌ها را مجروح می‌کند. رعایت اصول بهداشت در پیشگیری موثر است.
در مناطقی که بیماری شایع است از واکسن استفاده می‌شود. تجویز پنی‌سیلین در ابتدای بیماری هم بر روی اریزیپلوتریکس هم استرپتوکوک موثر است.