به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ ازلحاظ فعالیت اسمزی، سدیم بهعنوان اصلیترین الکترولیت موجود در پلاسما و ادرار پرندگان محسوب میشود. سدیم موجود در غذا در رودهها جذب شده و به کلیهها حمل میشود و در آنجا به واسطه تصفیه گلومرولی دفع میشود.
باتوجه به نیاز پرنده به سدیم، این الکترولیت ممکن است مجددا به داخل پلاسما برگردد و یا توسط توبولهای کلیوی ترشح و سپس دفع شود.
پرندگانی که غده نمکی (Salt Gland) دارند، میتوانند بین ۶۰ تا ۸۸ درصد از سدیم را از طریق مسیری خارج کلیوی دفع کنند. در اکثر پرندگان دریایی یک جفت غده نمکی درست در بالای کاسه چشم (Orbit) قرار گرفته است.
مجاری موجود در این غدد ترشحات را به حفره بینی حمل میکنند که در آنجا از طریق سوراخهای بینی به بیرون از بدن راه پیدا میکند.
ترشح سدیم از طریق بینی فقط در پرندگان دریایی اتفاق نمیافتد، بلکه در برخی گونههای صحرایی نظیر کبک و شترمرغ نیز رخ میدهد که این عمل در واکنش به دمای بالای محیط است. درضمن غدد نمکی در اردک و غاز نیز وجود دارند.
غلظت سدیم در ترشحات غده نمکی اکثر گونهها بین ۴۵۰ تا ۱۰۰۰ میلیاکی والان در لیتر متغیر بوده است. به هرحال میزان ترشح سدیم توسط غدد نمکی نیز در بین گونههای مختلف متفاوت خواهد بود.
عامل محرک اصلی برای ترشح غده نمکی میزان اسمولالیته پلاسما میباشد، ولی عوامل هورمونی نیز ترشحات بینی را تحت تأثیر قرار خواهند داد، به این صورت که این ترشحات بهواسطه کورتیکوستروئیدها و آلدوسترون افزایش مییابند.
در اکثر گونهها هنگامیکه میزان غلظت سدیم پلاسما به کمتر از ۱۳۰ میلیاکی والان در لیتر برسد، عارضه هایپوناترمی (Hyponatremia) یا پائین آمدن سدیم خون بروز خواهد کرد.
از عواملی که منجر به افت بیش از حد سدیم میشوند، میتوان به بیماریهای کلیوی، دستگاه گوارش و نیز غده نمکی اشاره نمود. درضمن ازدست رفتن بیش از حد آب بدن بر اثر تشنگی مفرط نیز میتواند منجر به هایپوناترمی شود.
با روشهای مختلفی میتوان این عارضه را بهبود بخشید که برخی از آنها عبارتند از: یافتن عامل افت سدیم، کنترل ازدست رفتن آب بدن و نیز مایع درمانی با الکترولیت بالانس شده. چنانچه میزان سدیم پلاسما به بیش از ۱۶۰ میلیاکی والان در لیتر برسد، عارضه هایپرناترمی یا افزایش سدیم خون رخ میدهد.
این ضایعه بر اثر مصرف بیش از حد نمک، کاهش مصرف آب و افزایش اتلاف آب بروز میکند. در صورتیکه پس از گذشت چند وقت به پرندگان دریایی آب شیرین داده شود، غدد نمکی آنها تحلیل میرود، بنابراین پس از مصرف آب شور به عارضه هایپرناترمی مبتلا میشوند.