به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ برپایه اطلاعاتی که پیشتر ارائه شدند و همچنین توجه به چگونگی جذب کاروتنوئیدها، می‌توان با تأکید بیان کرد که سرمایه‌گذاری بر روی کاروتنوئیدها و فراهم کردن میزان موردنیاز آن‌ها برای زرده در طی مراحل رشد و بلوغ جوجه، تضمین‌کننده سلامتی آینده پرنده و جنین‌های تولیدی آن است.
به‌طور ویژه این مورد به‌عنوان یک سازوکار انطباقی جهت فراهم کردن حداکثر محافظت آنتی‌اکسیدانی در جوجه‌های باکیفیت و همچنین افزایش قدرت زنده‌مانی آن‌ها درنظر گرفته می‌شود. بسیاری از فراسنجه‌ها در جذب کاروتنوئیدها دخیل هستند (جدول 1).
جدول ۱- تأثیرات جذب و استفاده بدن از کاروتنوئیدها
|
فراسنجه‌های جیره‌ای |
چربی‌ها موجب افزایش جذب و تحریک جریان بیشتر نمک‌های صفراوی می‌شوند. |
|
الیاف محلول (مانند یکتین) با جذب کاروتنوئیدها تداخل ایجاد می‌کنند. |
|
آفلاتوکسین و اکراتوکسین موجب کاهش جذب کاروتنوئیدها می‌شوند. |
|
وضعیت ویتامین A (از راه تأثیر بر تغییر و تبدیلات روده‌ای) |
|
مقدار پروتئین |
|
مقدار روی و آهن |
|
مقدار کاروتنوئیدهای افزوده شده (کاهش کارایی در دوزهای بالا) |
|
تداخل رقابتی میان کاروتنوئیدها |
|
شکل خوراک |
مکان ذخیره شدن در بافت گیاه (برای نمونه میزان دسترسی کاروتنوئید ذخیره‌شده
در کروموپلاست بیشتر از کاروتنوئید ذخیره‌شده در کلروپلاست است) |
|
تیمار گرمایی متوسط موجب افزایش زیست فراهمی کاروتنوئیدها می‌شود. |
|
کاهش اندازه ذرات (طی آسیاب) موجب بهبود عصاره‌گیری (هضم) کاروتنوئیدها می‌شود. |
|
فراسنجه‌های بیوشیمیایی و متابولیک |
فرم‌های ایزومری تأثیرات گوناگونی دارند (مثبت و منفی). |
|
تغییرات درون ساختاری به‌دلیل تغییرات ساختمانی طی متابولیسم و جذب |
|
جنسیت، سن، شرایط هورمونی و تأثیرات فصلی بر متابولیسم کاروتنوئیدها مؤثر هستند. |
|
ساختار ژنتیکی بر متابولیسم کاروتنوئیدها مؤثر است. |
|
سایر فراسنجه‌ها |
انگل‌های روده‌ای جذب کاروتنوئیدها را کاهش می‌دهند. |
|
|
کوکسیدیوز، نیوکاسل و یا بیماری مزمن تنفسی میزان دسترسی کاروتنوئیدها را محدود می‌کنند. |
|
|
سندرم‌های کاهش‌دهنده جذب، جذب کاروتنوئیدها را مختل می‌کنند. |
|
|
بیماری‌های کبدی و کلیوی |
|
|
افزایش اسیدیته مجرای معده-روده با کاهش پاسخ‌های خونی |
|
|
فراسنجه‌های محیطی (محیط پرورشی با محیط وحشی) |
در شرایط تنش و بروز بیماری‌ها، میزان جذب روده‌ای کاروتنوئیدها و درنتیجه انتقال آن‌ها به زرده کاهش می‌یابد و این مورد موجب کاهش شدت رنگ زرده می‌شود در ماکیان بخش بزرگی از کاروتنوئیدهایی که به ساختار VLDL راه پیدا کرده و سپس به زرده می‌روند، از خوراک خورده شده سرچشمه می‌گیرند.
آشکار است که تولید تخم‌مرغ، فرآیندی پیچیده است که نیازمند افزایش متابولیسم پروتئین‌ها و چربی‌ها در کبد و سایر اندام‌ها می‌باشد. نباید فراموش کرد کاروتنوئیدها جهت حفظ سلامتی بدن پرنده نیز مورد نیاز هستند و جالب آن که میان مقدار کاروتنوئید مورد نیاز جهت انتقال به زرده و مقداری که بدن برای فعالیت‌های خود نیاز دارد، باید تعادل برقرار باشد.
آغاز دوره تخمگذاری دوره بسیار مهمی می‌باشد زیرا مرغ‌ها به جهت تولید اولین تخم‌مرغ‌های خود، مقدار مصرف خوراک را باید افزایش دهند. این فرآیند درنتیجه تغییرات هورمونی در بدن پرنده رخ می‌دهند و هرگونه کمبودی در این مرحله، تولید تخم‌مرغ در آینده را با اختلال روبه‌رو می‌سازد.
در مطالعه‌ای که در فارم‌های تجاری فرانسه در طی دوره اول تخمگذاری پرندگان انجام گرفت، کارآیی مرغ‌ها و کیفیت تخم‌مرغ تولیدی مورد بررسی واقع شدند.
نتایج همبستگی مثبتی میان کارایی گله و میزان کاروتنوئید تخم‌مرغ نشان دادند (0.05 >P).
آشکار است که کارایی مناسب تنها درصورت سلامتی کامل گله به‌دست می‌آید. بنا براین تراکم کاروتنوئید زرده نشان‌گر خوبی از میزان سلامتی بدن پرنده است.
از آن‌جا که مردم بسیاری از کشورها به تخم‌مرغ با زرده طلایی (پر رنگ‌تر) به عنوان تخم‌مرغ‌هایی خوشمزه‌تر و مغذی‌تر نگاه می‌کنند، پس تولید زرده‌های طلایی و خوش‌رنگ یکی از اهدف مهم پرورش‌دهندگان مرغ تخمگذار شده است.
در ابتدا مشهود است که جهت تولید تخم‌مرغ‌هایی با زرده طلایی نیازمند مرغ‌هایی سالم هستیم. هرگونه تنش، بیماری و عفونت در کبد و تخمدان‌ها به کاهش جذب کاروتنوئیدها و در نهایت کاهش تراکم آن‌ها در زرده می‌انجامد.
البته این بدان معنا نمی‌باشد که اگر زرده تخم‌مرغی طلایی نباشد آن مرغ ناسالم است. تنها راه اطمینان از تولید زرده طلایی، اطمینان از جذب حداکثری کاروتنوئیدها می‌باشد. مرغ‌های سالمی که مقدار کافی کاروتنوئید دریافت کرده‌اند، آن را در تخمدان‌های خود انباشته کرده و به زرده انتقال می‌دهند.