به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ باتوجه به افزایش قیمت روزبه‌روز غلات، صنعت تولید خوراک برای ارائه محصولات با کیفیت و با صرفه اقتصادی با چالش‌های زیادی مواجه است. باتوجه به قیمت بالای غلات، برای تولید خوراک طیور با قیمت مناسب، استفاده از ذرت تقطیر شده با حلال (DDGS) به تولیدکنندگان پیشنهاد شده است.
DDGS محصول فرعی کارخانجات تولید الکل از ذرت می‌باشد که در این فرآیند ذرت پس از آسیاب، با آب مخلوط شده و پس از گذارندن مراحل پخت، نشاسته ذرت که حالت آبکی پیدا کرده تخمیر شده و الکل و دی‌اکسید کربن تولید می‌شود.
به دنبال این فرآیند غلظت ترکیبات تخمیر نشده و مغذی مثل پروتئین، چربی، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی بالا می‌رود. در برخی شرایط از غلات تقطیری در صنعت تولید خوراک استفاده می‌شود اما امروزه استفاده از یکی از محصولات فرعی آن به نام DDGS در نقاط مختلف دنیا رو به گسترش است.
در ادامه خلاصه‌ای از ارزش تغذیه‌ای DDGS ذرت در خوراک طیور بیان شده است.
ترکیبات مغذی و قابل دسترس DDGS برای طیور
DDGS حاوی تمام مواد مغذی غلات به‌جز نشاسته بوده که در فرآیند تخمیر استفاده شده است. این محصول منبع غنی پروتئین خام (CP)، اسیدهای آمینه، فسفر و سایر مواد مغذی در جیره طیور به‌حساب می‌آید. در فرمولاسیون جیره طیور لازم است تمامی ترکیبات مواد مغذی با دقت اندازه‌گیری شوند.
انرژی قابل متابولیسم
مطالعات زیادی در رابطه با پیش‌بینی انرژی قابل متابولیسم DDGS در جیره طیور انجام شده است. در بررسی انرژی قابل متابولیسم در یک نمونه DDGS، مقدار این ماده مغذی ۲۹۰۵ کیلوکالری بر کیلوگرم گزارش شد.
در گزارش دیگر، انرژی قابل متابولیسم کل در ۱۷ نمونه مختلف DDGS از شش کارخانه تولید الکل در دامنه ۲۴۹۰ تا ۳۱۹۰ کیلوکالری بر کیلوگرم و میانگین ۲۸۲۰ کیلوکالری بر کیلوگرم با ضریب تغییرات 6/4 درصد به‌دست آمد.
در گزارشی دیگر نیز باتوجه به تنوع زیاد بین نمونه‌ها سطح انرژی قابل متابولیسم کل DDGS به‌طور متوسط ۲۸۷۱ کیلوکالری بر کیلوگرم تعیین شد.
تنوع زیادی بین نمونه‌های مختلف DDGS بر اساس انرژی قابل متابولیسم کل وجود دارد به‌طوری که در بین ۲۰ نمونه این محصول مقدار انرژی قابل متابولیسم ۲۸۶۳ کیلوکالری بر کیلوگرم و انحراف استاندارد نمونه‌ها، ۲۲۴ کیلوکالری بر کیلوگرم مشاهده شد.
فرضیه‌ای در این زمینه ارائه شده که حتی با وجود یکسان بودن مناطق جغرافیایی و فرآیند تولید، مقدار انرژی بین DDGS ذرت تفاوت وجود دارد. بنابراین باتوجه به این اختلافات قبل از فرمولاسیون جیره طیور باید انرژی قابل متابولیسم و فیبر DDGS تعیین گردد.
مقادیر اسیدهای آمینه
دیل و باتال در سال ۲۰۰۵ گزارش کردند سطح پروتئین DDGS ذرت ممکن است از ۲۴ تا ۲۹ درصد متفاوت باشد. در برخی آزمایشات انجام شده بر روی ۳۹۵ نمونه DDGS ذرت، مقدار پروتئین 27/15 درصد و ضریب تغییرات 3/27درصد مشاهده شد.
محققان در سال ۲۰۰۶ نیز گزارش دادند مقدار پروتئین خام این محصول از ۲۳ تا ۳۲ درصد متفاوت بود.
در سال ۲۰۰۲ ارزیابی در رابطه با ارزش غذایی DDGS از ۱۰ کارخانه الکل‌سازی در مینوسوتا و داکوتای جنوبی انجام شد و در این آزمایش سطح پروتئین خام 30/2 درصد، لیزین 0/85 درصد و متیونین 0/55 درصد به‌دست آمد.
ازنظر سطح دو اسیدآمینه محدودکننده مثل لیزین و متیونین نیز تنوع زیادی در بین منابع DDGS مشاهده شد. ریس و لویس در سال ۱۹۸۹ نشان دادند ذرت تولید شده در نبراسکا در سال ۱۹۸۸، حاوی 7/8 تا ۱۰ درصد پروتئین و 0/22 تا 0/32 درصد لیزین بود.
علاوه بر تنوع منابع مختلف ذرت، اختلاف در نحوه تولید و تکنولوژی مورد استفاده نیز می‌تواند بر تنوع سطح مواد مغذی تاثیرگذار باشد.
پارسونس و همکاران در سال ۱۹۸۳، پنج آزمایش در رابطه با ارزیابی کیفیت پروتئین DDGS و استفاده از این محصول در تغذیه جوجه‌های گوشتی انجام دادند.
این محققان گزارش کردند پس از لیزین، تریپتوفان و آرژنین دومین و سومین اسید آمینه محدودکننده در طیور می‌باشد. در DDGS ذرت سطح تریپتوفان و آرژنین پایین است اما با استفاده از DDGS حاوی پروتئین بالا و مکمل‌سازی لیزین می‌توان عملکرد خوبی در جوجه‌های گوشتی در حال رشد ایجاد نمود.
ترکیبات مواد معدنی
آنالیز DDGS ذرت کشت شده در ایالت متحده آمریکا نشان داد DDGS منبع خوبی از فسفر (0/76 درصد)، روی (57/26 درصد)، پتاسیم (0/91ppm ) و سایر مواد معدنی می‌باشد.
میانگین سطح فسفر در DDGS 0/72 درصد و دامنه آن 0/48 تا 0/91 درصد گزارش شده است. همچنین اسپیهس در سال ۲۰۰۲ دامنه فسفر را بین تا ۰ / ۹۱ و در گزارشی دیگر 0/59 تا 0/95 درصد گزارش نمود. دلیل اختلاف در مقدار فسفر، تنوع غلات و مقدار نشاسته باقی‌مانده در DDGS می‌باشد.
حتی تنوع در تولید اتانول نیز می‌تواند در ترکیبات DDGS تفاوت‌هایی ایجاد نماید. در برخی گزارشات میزان فسفر کل در DDGS تولیدشده در برخی کارخانجات تولید الکل 0/72 درصد بیان شده است.
میزان افزودن حلال به غلات مرطوب بر میزان فسفر آن تاثیر دارد به‌طوری‌که اگر حلال بر غلات مرطوب اضافه شود نسبت به غلات خشک، میزان فسفر آن سه برابر بیشتر خواهد بود.
رنگدانه
در ذرت حدود ppm ۲۰ گزانتوفیل وجود دارد بنابراین انتظار می‌رود DDGS ذرت منبع خوبی از رنگدانه گزانتوفیل باشد ولی باتوجه به فرآیند حرارتی (خشک کردن)، سطح واقعی گزانتوفیل در DDGS کمتر از ذرت خواهد بود.
روبرسون و همکاران در سال ۲۰۰۵ دو نمونه DDGS را آنالیز کرده و مشاهده کردند میزان گزانتوفیل در یک نمونه 27/75 ppm و در نمونه دیگر 3/48ppm بود. حرارت زیاد منجر به تیره‌تر شدن محصول می‌گردد.
در آنالیز ۱۶ نمونه DDGS بدست آمده از ایالت متحده آمریکا، غلظت کاروتن و گزانتوفیل به ترتیب 8/58 و 36/72 ppm گزارش شد. جیره‌های پایه ذرت و سویا نمی‌توانند مقدار لازم گزانتوفیل را برای ایجاد رنگ زرد در زرده تخم‌مرغ و پوست ایجاد نمایند اما DDGS در صورتی‌که در معرض حرارت زیاد قرار نگرفته باشد، منبع خوب رنگدانه محسوب می‌شود.
سایر مواد مغذی
DDGS نه تنها منبع خوب انرژی، اسید آمینه و مواد معدنی است بلکه سرشار از ویتامین‌های محلول در آب و مواد مغذی نیز می‌باشد. در سال ۱۹۳۹ گزارش شد DDGS منبع خوب ریبوفلاوین و تیامین نیز می‌باشد.
این محصول دارای برخی مواد بیولوژیک فعال مثل نکلئوتیدها، مانانوالیگوساکاریدها، بتا۱، ۳ یا 1 یا گلوکان، اینوزیتول، گلوتامین و اسیدهای نکلوئیک نیز می‌باشد که بر سیستم ایمنی و سلامت حیوان تاثیر مثبتی داشته باشد.
منبع: Hossan Md. Salim DDGS: Cheap and Nutritious Food for Poultry, 2013 engor mix
ترجمه: عصمت بیات، کارشناس ارشد تغذیه طیور، بخش علمی پژوهشی شرکت خوراک پرداز هزاره نوین