تاثیر پری بیوتیک با منبع دیواره سلولی گیاهی بر عملکرد گوساله

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ امروزه تغییرات مدیریتی منجر به تغییرات تغذیه‌ای، با هدف افزایش تولید دام بوده که باعث افت سلامت می‌شود؛ بنابراین، یک تولیدکننده برای داشتن بهترین میزان تولید همراه با دام‌های سالم باید از حدود دو سال قبل از شروع شیردهی مراقب رشد و سلامت گوساله بوده تا عملکرد تولیدی خوبی را همزمان با وضعیت بهینه سلامت از دام انتظار داشته باشد.

پرورش موفقیت‌آمیز گوساله‌ها در این دوره زمانی مدیریت، بهداشت و تغذیه صحیح را می‌طلبد. اثر تغذیه بر عملکرد سیستم ایمنی عامل تعیین‌کننده می‌باشد.

ازجمله اثرات یک جیره متوازن شده بهبود ایمنی سلولی، تولید سیتوکین‌ها، عملکرد فاگوسیتوزی و غلظت آنتی‌بادی است. گوساله‌ها با مصرف محدود خوراک، علاوه بر کاهش عملکرد، با نقص در سیستم ایمنی‌شان نیز مواجه می‌شوند. ارتباطی روشن بین سوء تغذیه، ابتلا به بیماری و ایمنی وجود دارد.

یک مکانیسم جهت افزایش تعداد باکتری‌های سودمند در روده، ازطریق مصرف خوراکی پری‌بیوتیک‌ها است. پری‌بیوتیک‌ها فیبرهای غیرزنده و غیرقابل تجزیه خوراک هستند که باعث افزایش عملکردهای قابل اندازه‌گیری مثل میزان دریافت خوراک و افزایش وزن روزانه، فعالیت یک یا تعدادی از باکتری‌های کلون (روده بزرگ) و بهبود رشد شکمبه شده، همچنین با فعال کردن سیستم ایمنی همورال باعث سلامت میزبان می‌شوند.

تعریف پری‌بیوتیک‌ها در سال ۲۰۰۴ همراه با تغییراتی بیان و ارائه شد با این مضمون: «ترکیبات تخمیری انتخابی که تغییرات خاصی را هم در ترکیب و هم در فعالیت جمعیت میکروبی دستگاه گوارش می‌دهند، که این امر اثر مثبتی بر سلامت میزبان دارد.»

یکی از دلایلی که پری‌بیوتیک‌ها را اثربخش می‌کند این است که در شرایط اسیدی دستگاه گوارش باقی می‌مانند و توسط آنزیم‌های تولیدی دستگاه گوارش هیدرولیز نمی‌شوند. همچنین توسط میکروفلور روده‌ای تخمیر شده و باعث تکثیر باکتری‌های همزیست می‌شوند.

به‌طور مثال، بیفیدوباکتریوم‌ها، گلوکوزیداز را که آنزیم هیدرولیز پیوند‌های گلوکوزیدی پلی‌ساکاریدهایی مثل پری‌بیوتیک‌هاست تولید می‌کنند، از این‌رو توانایی ایجاد شرایط تخمیر را دارا هستند.

محصولات حاصل از تخمیر پری‌بیوتیک توسط میکروفلور روده‌ای شرایط مناسبی را برای کارایی انرژی و هضم غذا و ایمنی فراهم می‌سازد؛ همچنین باعث کاهش pH روده‌ای شده که باعث سرکوب باکتری‌های پاتوژن می‌شود.

پری‌بیوتیک‌ها اثر مثبتی بر پارامتر‌های ایمنی در بافت لنفاوی روده نیز می‌گذارند. استفاده از پری‌بیوتیک‌ها ممکن است گزینه مناسبی برای بهبود وضعیت و عملکرد ایمنی و افزایش سلامت گوساله‌ها باشد.

تحقیقات نشان داده مکمل‌های پری‌بیوتیکی در زمان استرس بهترین گزینه بودند و بیان ایمنی در برابر پاتوژن‌ها را افزایش می‌دهند.

اگرچه با افزودن پری‌بیوتیک به خوراک گوساله‌ها، قیمت جیره به‌ازای هر رأس گوساله افزایش می‌یابد، اما باید درنظر داشت که این افزایش قیمت کمتر از سود ناشی از عملکردی است که از پری‌بیوتیک انتظار می‌رود و با بهبود عملکرد، ایمنی و سلامت گوساله، این افزایش قیمت، جبران خواهد شد.

اخیراً محققین متوجه شده‌اند که با انجام فراوری‌های خاص روی دیواره سلول‌های گیاهی، می‌توان از لیگنین، بتاگلوکان و مانان الیگوساکارید آن‌ها نیز، به‌عنوان پری‌بیوتیک در صنعت غذای انسان و همچنین صنایع خوراک دام و طیور استفاده کرد.

بخشی از مقاله:
پری بیوتیک ها در خوراک گوساله های شیری

مواد و روش‌ها

آزمایشات مربوط به این پروژه از تاریخ ۱۳ خرداد ماه ۱۳۹۵ شروع شد و تا تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۹۵ در شرکت کشت و صنعت نامفر واقع در استان اصفهان، به مدیریت مهندس عباس زال‌بیک در روستای کارویه انجام گردید.

۲۱ رأس گوساله نر و ۲۴ رأس گوساله ماده (مجموعا ۴۵ رأس گوساله) از روز سوم تولد (سن ۳ روزگی) باتوجه به جنسیت، پس از وزن‌کشی، به‌صورت کاملاً تصادفی بین تیمارها توزیع و وارد طرح شدند.

به هر تیمار ۱۵ رأس گوساله (۸ رأس ماده و ۷ رأس نر) اختصاص یافت. میانگین وزن گوساله‌ها بین تیمارها یکسان (۲ ±۴۰ کیلوگرم) بود. همه گوساله‌ها در سن ۶۵ روزگی از شیر گرفته شدند.

۳ تیمار آزمایشی عبارت بودند از:

١- کنترل (جیره پایه و شیر بدون هیچ‌گونه افزودنی پری‌بیوتیک).

۲- شیر به‌اضافه ۵ گرم Vegetable Pellet Feed به‌ازای هر رأس در هر روز و جیره پایه بدون افزودن هر نوع افزودنی،

٣- جیره پایه به اضافه ۱ کیلوگرم پری‌بیوتیک Vegetable Pellet Feed در هر تن خوراک و شیر بدون افزودن هر نوع افزودنی بود.

آنالیز شیمیایی شیر مصرفی گوساله‌ها در جدول 1 آورده شده است. جیره‌های آزمایشی ازلحاظ پروتئین، انرژی و دیگر ترکیبات غذایی یکسان بودند؛ اما میزان پری‌بیوتیک مخلوط شده با جیره‌ها تفاوت داشت. ترکیب شیمیایی و اجزای جیره آغازین در جدول ۲ آورده شده است.

نمونه‌گیری‌ها

پس از ساخت جیره، از جیره آزمایشی، ٣ کیسه نایلونی خوراک از نواحی مختلف خوراک برداشته شد. اندازه‌گیری مصرف خوراک به‌صورت روزانه برای هر تیمار انجام شد. هر روز صبح پسماند خوراک روز قبل جمع‌آوری و وزن‌کشی می‌شد؛ سپس، خوراک جدید به گوساله‌ها ارائه می‌شد.

نمونه‌گیری مدفوع با استفاده از تحریک مستقیم رکتوم و از هر رأس گوساله ۲ بار در روز (صبح قبل از ارائه خوراک و ۸ ساعت بعد از مصرف خوراک) انجام شد. در ۳۳، ۳۴ و ۳۵ روزگی، همچنین در ۶۳، ۶۴ و ۶۵ روزگی نمونه‌گیری از همه گوساله‌ها صورت گرفت.

به‌منظور تعیین قابلیت هضم مواد مغذی در دستگاه گوارش، ۱۰ گرم نمونه خوراک و ۵ گرم نمونه مدفوع خشک با هم مقایسه شدند.

وزن‌کشی گوساله‌ها روز تولد برای انتخاب گوساله با وزن مناسب برای ورود به طرح، روز چهارم (هنگام ورود به طرح) و پس از آن تا پایان طرح هر ۱۰ روز یکبار، قبل از ارائه خوراک در روز صفر ورود به طرح (۳ روزگی)، ۳۵ روزگی و روز از شیرگیری (۶۵ روزگی) اندازه‌گیری و ثبت شدند.

ارزیابی رفتار‌های گوساله‌ها در ۳۳، ۳۴ و ۳۵ روزگی و ۶۳، ۶۴ و ۶۵ روزگی گوساله‌ها، با روش تری و همکاران (۲۰۱۳) انجام شد، زمان ثبت مشاهدات، 1 ساعت بعد از ارائه شیر و ۲ ساعت بعد از ارائه خوراک (در مجموع ۲۴ ساعت) بود.

به‌منظور بررسی تأثیر جیره‌های آزمایشی بر تخمیر شکمبه‌ای، از همه گوساله‌های هر ۵ تیمار در روز‌های ۳۵ و ۶۵ نمونه مایع شکمبه به‌وسیله پمپ خلأ و با استفاده از لوله مری انجام شد.

به‌منظور بررسی گلوکز، پروتئین کل، آلبومین و نیتروژن اوره‌ای خون، خونگیری ۳ ساعت بعد از تغذیه صبح انجام شد. بدین منظور از همه گوساله‌های هر ۵ تیمار در روز ۶۵ روزگی از سیاهرگ گردنی وداج به‌وسیله لوله‌های خلا حاوی منعقدکننده خون نمونه گرفته شد.

جهت بررسی ایمنی 0/5 میلی‌لیتر از آنتی‌ژن سالمونلای تهیه شده در آزمایشگاه، در روزهای ۵۸، ۶۵ و ۷۲ به‌صورت زیرجلدی به گوساله‌های جنس نر هر تیمار تزریق شد و شمارش سلول‌های خونی یک روز قبل و یک هفته بعد از تزریق آنتی‌ژن، نمونه خون از سیاهرگ گردنی توسط کیت مخصوص IgG و IgA بررسی شد.

تیمارهای آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی به روش اندازه‌گیری‌های تکرارشده مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از نرم‌افزار آماری SAS ورژن 9 استفاده شد.

داده‌های آزمایشی در ۱ دوره (کل دوره از ۳ تا ۷۳ روزگی) مورد بررسی قرار گرفت. برای مقایسه میانگین‌ها از روش LSD در سطح معنی‌داری ۱ درصد استفاده شد. مدل آماری استفاده شده برای بررسی داده‌ها به صورت زیر بود:

Y_ij = µ+T_j+S_j+TS_j+B_ij (X_ij- µ) +Ɛ_ij
 

اجزای مدل آماری عبارت بودند از:

Y_ij  مقدار هر مشاهده،

µ میانگین کل

T_j اثر تیمار

S_j اثر جنسیت،

B_ij (X_ij- µ) وزن اولیه به‌عنوان متغیر کمکی

Ɛ_ij خطای باقیمانده.

بخش پایانی مقاله:
بررسی نتایج تاثیر مصرف پری‌بیوتیک بر گوساله

منبع:

پایان نامه کارشناسی ارشد علوم دامی‌فاطمه بازیار قمبوانی

استاد راهنما: دکتر مسعود علیخانی