به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ علایم بیماری اری پسیتاکوزیس (psittacosis) (اورنیتوزیس) یا تب طوطی (parrot fever) در پرندگان شامل؛ تورم چشم، کنژیکتوویت، ترشحات چشمی، مشکل در تنفس و علایم تنفسی، ترشحات آبکی از بینی و تورم نواحی سینوس‌های بینی و اطراف چشمی و رسوب اورات با رنگ سبز مشخص است.
تشخیص تب طوطی
تشخیص در ابتدا با علائم تا اندازه‌ای ممکن است و کمک گرفتن از رنگ‌آمیزی گیمسا جهت بررسی نمونه‌های اخذ شده از سواپ چشمی، مدفوعی و دهانی ( شکاف کوانا) مفید است، اما معمولاً بوسیله انجام یک تست آنتی‌ژن – آنتی‌بادی تائید قطعی می‌شود.
همچنین تست PCR نیز قابل استفاده است.
اگرچه هرکدام از این تست‌ها می‌تواند تاییدکننده عفونت باشد اما پاسخ‌های منفی کاذب در این تست‌ها مشکل‌ساز بوده و همچنین ترکیبی از علایم بالینی و تست‌های آزمایشگاهی برای تشخیص پیشنهاد شده، البته عفونت قادر است طی سه هفته پرنده را ازپای در آورد.
همه‌گیری شناسی اری پسیتاکوزیس
عفونت معمولاً بوسیله ترشحات از پرنده آلوده به پرندگان دیگر منتقل می‌گردد اگرچه عفونت از طریق پرها، تخم‌ها و مشخصاً هریک از دو روش استنشاقی یا بلعیدن قادر به انتقال می‌باشد.
گونه‌های کلامیدیا پسی‌تاسی (Chlamydophila psittaci) در پرندگان سلول‌های اپیتلیال ترشحی و سلول‌های بیگانه‌خوار (دفاعی) لوله تنفسی را آلوده می‌کنند.
عفونت به‌صورت عمومی پیشرفت کرده در نهایت باکتری در سلول‌های پوششی و بیگانه‌خوار ارگان‌های دیگر نظیر قرنیه چشم و لوله گوارشی موضعی گردیده، همچنین باکتری از طریق تخم مرغ نیز دفع می‌گردد.
استرس عموماً عامل اولیه تحریک سایر علائم خواهد شد.
گونه‌های کلامیدیا پستاسی در قدرت عفونی‌سازی همسان بوده، در کشت سلولی به آسانی رشد می‌کنند، دارای ژنوم RNA با ۱۶ باند و متعلق به ۸ زیر گونه می‌باشند. البته نکته مهم در مورد این عفونت انتقال آسان آن به انسان می‌باشد.
زیرگونه A:
این زیرگونه بطور خاص در بین پرندگان خانواده طوطی‌سانان بوده و باعث ایجاد بیماری مشترک تک‌گیر در انسان‌ها، پستانداران دیگر و لاک پشت‌ها می‌گردد.
زیرگونه B:
خاص کبوتران بوده و همچنین از بوقلمون‌ها جدا شده و در ضمن به‌عنوان عامل سقط جنین در گاوهای شیری نیز شناسایی شده است.
زیرگونه‌های C و D:
جزو مخاطرات حرفه‌ای برای کارگران کشتارگاه‌ها و افراد در تماس مستقیم با پرندگان است.
زیرگونه E: از گروهی از پرندگان شکاری وحشی جدا شده است.
درمان اری پسیتاکوزیس
درمان معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌ها، از قبیل داکسی‌سیلین یا تتراسیکلین که می‌توان از طریق آب یا تزریقی مصرف نمود، انجام می‌گیرد.
درمان و کنترل
درمان و کنترل در بیماری پسی‌تاکوزیز مهم است چون باید از انتقال احتمالی آن جلوگیری شود. مصرف داروی داکسی‌سیکلین به مدت چند هفته در کنار قرنطینه کردن پرنده و مصرف مولتی ویتامین و الکترولیت نقش به‌سزایی در کنترل و درمان دارد.
کاهش استرس‌های مدیریتی و محیطی نیز باید در دستور کار شما قرار گیرد.
بیماری تب طوطی در انسان
بیماری در انسان بعد از یک دوره کمون (نهفتگی) ۱۴ – ۵ روزه نمایان شده، علائم بیماری بصورت گسترده از ضعف پنهان تا بیماری عمومی همراه با انواع ذات‌الریه (تورم ریه) قابل تغییر می‌باشدبطور عمده ذات‌الریه‌ای غیر تیپیک را نمایش می‌دهد.
در هفته اول پسیتاکوزیس علائم شبیه تب تیفوئید شامل تب‌های بالای شدید، تورم مفصلی، اسهال، تورم ملتحمه چشم، سرفه خون آلود و کاهش گویچه‌های سفید را نشان می‌دهد. بزرگ شدگی طحال بطور مکرر در اواخر هفته اول مشاهده می‌شود.
در تشخیص می‌توان به یک مورد عفونت تنفسی همراه تورم طحال و یا سرفه خونی شک کرد. همچنین سردرد در اثر تورم مننژ و برخی عوامل وابسته به گردن که معمولی نیست.
در نمونه‌های شدید در اواخر هفته اول گیجی یا کوما ایجاد می‌گردد. در هفته دوم ذات‌الریه پنوموکوکوسی باکتریایی همراه تب مداوم، سرفه و سختی تنفس مشاهده می‌گردد.
رادیوگرافی با اشعه ایکس تجمعات تکه‌تکه یا منتشر در ریه را نشان می‌دهد. تابلوی خونی کاهش گلبول سفید، کاهش ترومبوسیت‌ها و افزایش معقول آنزیم‌های کبدی را نشان می‌دهد.
باید تشخیص افتراقی با تیفوس، تیفوئید و ذات‌الریه غیرتیپیک ایجادشده بوسیله مایکوپلاسما، تب کیو وجود داشته باشد. ارائه تاریخچه به تشخیص کمک می‌کند، شاید بعضی اوقات پیچیدگی در فرم تورم لایه داخلی قلب، تورم کبد، تورم عضلات اصلی قلب، تورم مفاصل، تورم ملتحمه و قرنیه و پیچیدگی‌های عصبی (تورم مغز) رخ دهد.
نمونه‌های وخیم در کمتر از ۱ درصد گزارش شده است. حضور آلبومین در ادرار نیز گزارش شده است. کشت کلامیدیوفیلا پسیاسی یکی از آزمایش‌های پرخطر بوده و فقط در آزمایشگاه‌های با ایمنی زیستی بالا انجام می‌گردد.
همه‌گیری‌شناسی انسانی
این بیماری اولین بار در سال ۱۸۷۹ و از اروپا گزارش شده بود. در سال ۱۹۲۹ یک مورد درگیری این بیماری با انتشار بالا در ایالات متحده رخ داد.
هرچند اولین مورد گزارش این بیماری از ایالات متحده نبود ولی در آن زمان درگیری بزرگی بود و درنتیجه آن کنترل بر روی واردات طوطی بیشتر شد.
از تبعات بعدی این فاجعه تاسیس انستیتو ملی سلامت در ایالات متحده بود. از ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷، ۹۱ مورد پسیتاکوزیس انسانی به مراکز درمانی گزارش شده است البته در بسیاری از موارد دیگر بیماری صحیح تشخیص داده نشده و یا گزارش نگردیده است.
درمان انسانی
این عفونت در انسان نیز با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود. تتراسیکلین و کلرامفنیکل داروهای آنتی‌بیوتیکی انتخابی برای درمان بیماران مبتلا به پسیتاکوزیس می‌باشند.
بیشتر موارد به درمان خوراکی با داکسی‌سیلین، تتراسیکلین هیدروکلراید یا کلرامفنیکل پالمیتات پاسخ می‌دهند. داکسی‌سیلین هیکلات به روش تزریقی برای درمان اولیه بیماران شدید مصرف می‌شود.
بهبود علایم بیماری معمولاً بین ۷۲- ۴۸ ساعت آشکار می‌گردد. اگرچه امکان بازگشت بیماری وجود دارد و باید درمان برای ۱۴-۱۰ روز بعد از کاهش تب ادامه داشته باشد.
طبق تحقیقات شاید اریترومایسین بهترین داروی جایگزین در درمان این بیماری در افرادی که نسبت به تتراسیکلین حساس هستند (کودکان زیر ۹ سال و زنان باردار) باشد.
استفاده بعنوان سلاح بیولوژیک
پسیتاکوزیس یکی از ۱۲ بیماری عاملی است که طبق تحقیقات ایالات متحده قبل از به تعلیق درآوردن برنامه سلاح‌های زیستی جزو سلاح‌های زیستی بوده است.
توصیه نهایی
در پایان توصیه‌ای که به صاحبان پرندگان زینتی مخصوصاً طوطی‌سانان داریم این است که عدم بوسیدن و دهان به دهان غذا دادن به پرنده در کنار مراقبت‌های بهداشتی و بیوسکوریتی به هنگام دیدن علایم شبه بیماری و در صورت مشکوک شدن حتماً آزمایش ازطریق نمونه‌گیری از چشم، مدفوع، شکاف دهانی و رویت اجسام رتیکولر حتما پرنده تحت درمان قرار بگیرد و از نزدیک شدن و مورد بازی قرار گرفتن پرنده توسط افراد کهنسال و کودکان جدا خودداری شده و همواره پروتکل درمانی را زیر نظر دکتر دامپزشک پیش ببرید.
منبع: مجله خوشه