به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ اگر روند درمان ورم پستان روبه بهبود بود تا درمان کامل ادامه یابد و اگر روند درمان نتیجه خوبی نداشت نمونه به آزمایشگاه ارسال شود تا نوع باکتری و نتیجه آنتی‌بیوگرام تعیین شود و از آن برای تغییر درمان استفاده شود.
اکسی‌توسین و دوشش مکرر
برخلاف لوله‌های گوارشی، جریان شیر سالم یا چرکی در پستان از مسیری یک‌طرفه برخوردار است که به نوبه‌خود جریان مواد به خارج از پستان را می‌کاهد و شرایط باکتری‌ها، چسبیدن آنها به بافت پستان و ایجاد آنزیم و توکسین‌های مخرب بافت را فراهم می‌کند.
در این راستا، از ۵۰-۱۰ واحد اکسی‌توسین برای افزایش انقباض عضو میوا پیتلیال اطراف غدد شیری و افزایش خروج شیر و دیگر ترشحات پستانی استفاده می‌شود.
قطعاً در مواردی که ایجاد جریان شیر و ترشحات در پستان مقدور است تزریق این دارو ممکن است مفید باشد ولی در مواردی مانند ورم پستان‌های ناشی از تروپرلاپیوژنز که چرک پستانی غلیظ است و جریان یافتن آن از پستان مشکل است، هیچ دامپزشک از تزریق اکسی‌توسین سودی نبرده است.
در مطالعه اسمیت (۲۰۱۵) انتخاب تزریق اکسی‌توسین به‌عنوان تنها درمان در ورم پستان ناموفق بوده است.
بیشتر این بررسی‌ها پیرامون باکتری‌هایی مانند استرپ یوبریس و موارد مشابه انجام شده است که به عمق بافت‌ها نفوذ می‌کنند و به‌همین دلیل ایجاد جریان شیر به تخلیه پستان از آنها کمک نمی‌کند.
تزریق اکسی‌توسین و افزایش دوشش به تنهایی در درمان ورم پستان به‌ویژه موارد استرپتوکوکی بی‌اثر و حتی ممکن است مخرب باشد.
اسمیت تزریق اکسی‌توسین را در مواردی توصیه می‌کند که به‌دلیل التهاب پستانی خروج شیر ممکن نیست ولی برعکس نویسنده این مقاله تزریق اکسی‌توسین را تنها در مواردی که خروج شیر ممکن است توصیه می‌کند.
به‌نظر می‌رسد نوع باکتری در میزان پاسخ درمانی به تزریق اکسی‌توسین و دوشش مکرر مؤثر است.
ازجمله مضرات درمان ورم پستان با این دارو جلوگیری از تولید جسم زرد و از رفتن آبستنی در هنگامی است که اکسی‌توسین در قبل از روز 5 از تلفیح دام تزریق شود. چنین حالتی در گاو به اثبات رسیده است ولی در مادیان مطرح نیست.
بحث در زمینه دوشش مکرر نیز نیاز به بررسی بیشتر دارد. بسیاری از متون علمی دوشش مکرر را برای موارد کلی‌فرمی خطرناک و در موارد گرم مثبت تداوم‌دهنده مرحله بالینی می‌دانند.
با این حال مقالات جدیدی نیز بر نتایج مثبت آن به‌ویژه در موارد کلی‌فرمی تأکید دارند (2012 ,Roberson).
اگر افزایش دوشش سبب افزایش درد و درنتیجه التهاب سرپستانک شود، توصیه نمی‌شود و به‌ویژه آن‌که نه تنها زمینه گسترش التهاب به سرپستانک را فراهم می‌آورد، بلکه از آزاد شدن و حتى تأثیر اکسی‌توسین تزریق شده نیز می‌کاهد.
شاید در تمام مواردی که دوشش مکرر دردناک نباشد، قابل توصیه باشد.
مایع درمانی ورم پستان
هنگامی که فقط علائم دهیدراتاسیون در دام مبتلا مشاهده شود ( پوست گردن بیش از ۲ ثانیه در پینج کردن به حالت نرمال برنگردد) تنها مایع خوراکی کافی است (۱۰ تا ۱۲ گالن آب همراه ۱۹۰ گرم کلرید سدیم همراه 60 گرم کلرید پتاسیم و ۱۰ گرم کلرید کلسیم با دیگر ترکیبات کلسیم).
اما اگر کمیت و کیفیت حرکات شکمبه نیز کاهش نشان داد استفاده از سرم‌های درمانی اجباری است. از آن‌جاکه در موارد ورم پستان شدید دام تمایل به آلکالوز داشته است، استفاده از سرم بی‌کربنات ممنوع است مگر این که با اندازه‌گیری سرم،pH آن مشخص شود.
ترکیباتی مانند گلوکا که دارای پروپیلن گلیکول و کلسیم هستند در موارد فوق حاد مفید است. ۲۰ لیتر سرم نمکی ایزوتونیک داخل رگی با سرعت بالا و ۲ لیتر دیگر به‌تدریج توصیه می‌شود. ۱ تا ۲ لیتر سرم نمکی هیپرتونیک می‌تواند جایگزین قسمت خوراکی شود (2012 ,Roberson).
تأثیر نوع باکتری بر نتیجه درمان ورم پستان
ورم پستان‌های استاف اروئوس و استرپ یوبریس از نتایج درمانی ضعیف‌تری نسبت به دیگر استرپ و استاف‌ها برخوردارند.
تفاوت در میزان درمان‌پذیری پاتوژن‌ها به عوامل حدت مانند تولید برخی آنزیم‌های مخرب بافت، شدت تهاجم به بافت و تخریب آن، تضعیف سیستم ایمنی و با توان باقی ماندن در داخل سیستم ایمنی (نوتروفیل‌ها) و مقاومت دارویی، دارا بودن آنزیم بتالاکتاماز حتی در موارد درمان با آنتی‌بیوتیک عاری از بتالاکتام بستگی دارد.
معتقدند که میزان پاسخ به درمان در استاف اروئوس دارای آنزیم هیدرولاز بتالاکتازماز حتی در موارد عدم درمان با آنتی‌بیوتیک‌های دارای حلقه بتالاکتام کمتر است. در گروه استرپ‌های محیطی گونه‌های انتروکوکوس از مقاومت بیشتری برخور
دارند
نتایج ارزیابی پمادهای پستانی مورد تایید در ایالات متحده
استفاده از آنتی‌بیوتیک عمومی در موارد فوق حاد به‌ویژه ناشی از گرم منفی‌ها (سفتیوفور هیدروکلراید، فلورفنیکول، تتراسایکلین‌ها یا سفکینوم) اجباری است و در مرحله درمان به توکسیسیتی آنها مانند رنال توکسیسیتی تتراسایکلین‌ها و آمینوگلیکوزیدها و عوارض قلبی خانواده ماکرولیدها و فلورفنیکول باید توجه کرد.
ولی از آن‌جاکه پمادهای پستانی بسیار بیشتر از آنتی‌بیوتیک عمومی در درمان ورم پستان استفاده می‌شوند در این مجال فقط به پمادها پرداخته می‌شود (2015 ,Royster and Wagner).
به منظور تعیین کارآیی و اعتبار استفاده از پمادهای پستانی مجاز در آمریکا مطالعه متا آنالیزی انجام دادند.
خلاصه مطالعه به شرح است.
آنتی‌بیوتیک‌های ذکر شده تنها آنتی‌بیوتیک‌های مجاز در ایالات متحده برای درمان ورم پستان هستند. هدف از مطالعه بررسی تجربی و با مستند بودن نتایج درمانی است.
آنتی‌بیوتیک‌های موثر در درمان ورم پستان گاوهای شیری
آنتی‌بیوتیک‌های گروه پنی‌سیلین
تمام انواع این گروه که شامل پنی‌سیلین، کربنی‌سیلین‌ها یا همان آمینو پنی‌سیلین می‌شود، توسط FDA برای داخل پستان مورد تایید هستند.
آموکسی‌سیلین
آمینو پنی‌سیلین است که علیه گرم مثبت‌های بدون بتالاکتاماز و برخی گرم منفی‌ها (آنتروباکتریاسه شامل اشریشیاکلی و کلیسیلا) مؤثر است.
مطالعه جدیدی پیرامون کاربرد داخل پستانی آن انجام نشده است و مطالعات قدیمی فاقد توان آزمون و اعتبار لازم هستند بنابراین، استفاده داخل پستانی آن ممکن است علیه ورم پستان مؤثر باشد (کلینیکال و باکتریولوژیک) و هم ممکن است مؤثر نباشد.
تأثیر طولانی مدت آن علیه باکتری‌هایی مانند استاف اورئوس که عود مجدد شایعی دارند، بررسی نشده است.
آمپی‌سیلین و هتاسیلین (Hetacillin)
هناسیلین پس از استفاده به‌سرعت به آمپی‌سیلین تبدیل می‌شود. طبق بروشور علیه استاف اورئوس، استرپ دیس گالاکتیه، اگالاکیته و اشریشاکلی مؤثر است.
بسیار شبیه آموکسی‌سیلین است. کارآیی آن در درمان داخل پستانی موارد بالینی مستند نشده است.
گلوکزاسیلین
علبه استرپتوکوکوس آگالاکیته و استافیلوکوکسی‌های دارای بتالاکتاماز مؤثر است ولی بر روی گرم منفی‌هایی مانند اشریشیاکلی مؤثر نیست.
برای کارآیی درمان داخل پستانی این فراورده نیز استناد مکتوبی وجود ندارد. کارآیی آن در تلیسه‌ها قبل از زایش در برخی مقالات به اثبات رسیده است.
شپارد و همکاران (۲۰۰۰) نشان دادند استفاده از آن در درمان بالینی تلیسه‌های تازه زایی که از ۵۰۰هزار سلول سوماتیک بیشتر داشتند از گروه کنترل درمان نشده کمتر بود.
عدم رعایت بهداشت را دلیل این بی‌کفایتی دانسته‌اند. (هرچند این دلیل عذر بدتر از گناه است ولی برای اجتناب از تکرار موارد مشابه در گله‌های کشورمان جای تأمل دارد) برای رد یا اثبات تأثیر این دارو در درمان داخل پستانی گاو مدارک کافی موجود نیست.
سفاپیرین
عضوی از نسل اول سفالوسپورین‌ها است که علیه طیف وسیعی از باکتری‌ها شامل انتروباکتریاسه و گرم مثبت‌ها حتی مواردی مانند استافیلوکوکسی‌های دارای بتالاکتاماز مؤثر است.
بنابراین، طبق بروشور علیه استرپ آگالاکتیه و استاف اورئوس حساس به پنی‌سیلین مؤثر است.
در مطالعات جدید متعددی کارآیی آن در تلیسه‌های آبستنی به تایید رسیده است. بنابراین، مدارک مستندی برای تأثیر این فراورده علیه ورم پستان تحت درمانی درمانگاهی و درمان باکتریولوزیک وجود دارد (متأسفانه این پماد پستانی در ایران نایاب بوده و هست ).
سفتیوفور (Ceftiofur)
سفتیوفور از نسل سوم سفالوسپورین‌هاست. بنابراین، بر ضد گرم منفی‌ها بیشتر مؤثر است تا بر ضد گرم مثبت‌ها، بروشور دارو نشان می‌دهد که علیه استاف‌های کوآگولاز منفی، استرپ دیس گلاکتیه و اشریشاکلی مؤثر است.
مطالعات متعدد بر کارآیی آن در درمان ورم پستان گاو در مقایسه با گروه کنترل وجود دارد. هشت دوز آن بسیار بهتر از ۲ دوز ورم پستان را درمان کرده است.
خانواده ماکرولیدها
پیرلیماسین (Pirlimycin)
مانند بسیاری از هم‌خانواده‌هایش بر ضدباکتری‌های گرم مثبت مؤثر است. علیه ورم پستان بالینی و تحت بالینی ناشی از استافیلوکوکسی‌ها (مانند اورئوس) و استرپتوکوکسی‌ها، آگالاکتیه، دیس گالاکتیه و یوبرس) مؤثر است. موارد استفاده معتبر از تعداد زیادی برخوردار نیست .
میان طیف اثر مورد انتظار برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و حساسیت برخی باکتری‌های پاتوژن از یک سو و کارآیی و نتایج مشاهده شده در عمل تطابقی وجود ندارد (به‌همین دلیل علاوه بر یافته‌های مربوط به آنتی‌بیوگرام باید از تجارب قبلی مستند موجود در گله نیز بهره جست).
بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های داخل پستانی کارآیی خود را علیه گرم مثبت‌ها نشان داده‌اند ولی مدارک کمتری دال بر تأثیر آنها بر گرم منفی‌ها در آمریکای شمالی در دسترس است.
چنین اختلافی در کارآیی درمان داخل پستانی آنتی‌بیوتیک‌ها بر ضد گرم منفی و مثبت‌ها می‌تواند به دلایل متعددی رخ دهد که از آن جمله عبارت‌اند از: حدت باکتری پاتوژن، طرز عمل آنتی‌بیوتیک، تفاوت در میزان بهبودی خود به خودی.
بر اساس شواهد حاصل از طیف اثر و آزمایش‌های فارمی سفتیوفور سدیم علیه گرم منفی‌ها مؤثر است ولی در مورد پیرلی مایسین چنین نیست.
جدای از مقایسه سفتیوفور و پیرلی مایسین، در دیگر مواردی که داروهای آنتی‌میکروبیال مقایسه شده‌اند، شواهد مستند کمی در دسترس است.
یافته های واگنر و روبستر (۲۰۱۵) ایشان را متقاعد ساخت که نوع باکتری پاتوژن، میزان مزمن بودن روند عفونت و شرایط سیستم ایمنی دام در تعیین نتیجه درمان از نوع آنتی‌بیوتیک استفاده شده، مهم‌تر است.
در برخی گله‌ها میزان موفقیت درمان ورم پستان بیشتر از دیگر گله‌ها است. در انتخاب نوع درمان باید به هزینه تمام شده نیز توجه داشت.
افزایش طول درمان، موفقیت نتیجه درمان را افزایش می‌دهد. با این‌حال، درمان طولانی مدت تنها در موارد پیرلیمایسین و سفتیوفور هیدروکلراید به تایید رسیده است.
در موارد خفیف و متوسط ورم پستان ناشی از گرم مثبت‌ها تنها ۲ روز درمان با پماد پستانی توصیه شده است و در انواع خفیف و متوسط بدون جدا شدن هر نوع باکتری و در موارد جدا شدن گرم منفی‌ها هیچ درمان آنتی‌بیوتیک توصیه نمی‌شود.
در دام‌هایی که بیماری مهم دیگری همراه ورم پستان وجود دارد و با احتمال مزمن شدن روند ورم پستان مطرح است، بهتر است درمان آنتی‌بیوتیکی شروع نشود و به اقدامات دیگری (حذف و یا کور کردن) پرداخته شود.
اطلاعات فوق بر این امر تأکید دارند که باید بر میزان موفقیت آنتی‌بیوتیک مورداستفاده در سطح گله نظارت دائمی داشت. به همین دلیل تهیه کشت از شیر بالک و موارد پستانک (به‌ویژه مواردی که جدید به‌نظر می‌آیند) در نظارت بر ورم پستان لازم است.
افزایش توان سیستم ایمنی دام
آمپول لوامیزول (Levamisole)
هیدروکلراید 7/5 % بادوز 2/5 میلی‌گرم در هر کیلوگرم وزن بدن به‌صورت زیرجلدی هر 48 ساعت یک‌بار تا ۳ نوبت در موارد مشکوک به‌وجود کتوز و یا کبد چرب با دیگر شرایط کاهنده توان سیستم ایمنی توصیه می‌شود.
تزریق نیم لیتری سرم گلوکز ۵۰٪ (به‌منظور درمان کتوز تحت درمانگاهی)، تزریق ویتامین A و +E سلنیوم می‌تواند در افزایش توان سیستم ایمنی دام مفید باشد.