میزان بروز و بررسی اپیدمیولوژیک تب کریمه کنگو در ایران

به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ در این مقاله چندین مورد درباره تب کریمه کنگو (CCHF)، میزان بروز و بررسی اپیدمیولوژیک آن در کشور ایران، ذکر خواهد شد.

پیام این خبر در سه بخش زیر خلاصه می‌شود:

• بیماران طبق برنامه مراقبت بیماری با داشتن سه علامت شامل تب، ترمبوسیتوپنی (کاهش پلاکت) و خونریزی از سراسر کشور گزارش می شوند.

• تمامی کارکنان بهداشتی - درمانی به‌ویژه پزشکان باید هوشیار باشند و احتمال تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی را در شرایطی که همه‌گیری وجود ندارد؛ در نظر داشته باشند.

• شناخت بیماری بر اساس تعریف موارد مشکوک، محتمل و قطعی و اقدام به‌موقع برای بیمار به‌عنوان اولویت مراقبت بیماری مطرح است.

مقدمه

تب خونریزی‌دهنده کریمه - کنگو (Crmean Congo Haemorrhagic Fever) جزو تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی (VHF) است. این بیماری، یک بیماری قابل انتقال بین انسان و حیوان است که برای نخستین بار در منطقه کریمه (اوکراین) و کشور کنگو گزارش شده است و سپس در کشورهای مختلف جهان شناسایی و گزارش شد.

در ایران، پس از شناسایی بیماری در سال ۱۳۷۸، سالانه در مناطق مختلف کشور بر اساس تعریف و برنامه مراقبت بیماری، بیماران شناسایی و گزارش می‌شوند.

ویروس عامل بیماری تب خونریزی‌دهنده کریمه - کنگو، از گروه ربوویروس‌ها، خانواده بانیا بریده و جنس نایروویروس است که از طریق گزش کنه، تماس با دام و ترشحات آلوده و تماس با بافت، خون و ترشحات انسان آلوده قابل انتقال است.

ویروس عامل بیماری ممکن است طیف وسیعی از حیوانات اهلی و وحشی را آلوده کند. حیوانات با گزیده شدن توسط کنه آلوده، به عفونت مبتلا می‌شوند.

عفونت ممکن است از طریق تماس مستقیم با خون و سایر بافت‌های آلوده حیوان وارد بدن انسان شود اما گزش کنه هم امکان آلوده کردن انسان را دارد.

بیماری در دام علایم مشخصی ندارد اما در انسان بیماری با تب بالا، دردهای عضلانی و سردرد شروع می‌شود و با خونریزی عمومی در بدن و میزان کشندگی ۵۰-۳۰ درصد منجر به مرگ خواهد شد.

مبارزه با ناقل بیماری (کنه هیالوما Hyalomma) از طریق سم‌پاشی دام‌ها و اماکن دامی، رعایت موارد ایمنی و بهداشتی هنگام کار با دام در کشتارگاه‌ها و هنگام مراقبت بیمار مبتلا در بیمارستان‌ها، نبود استفاده از گوشت‌های فاقد مهر دامپزشکی، جلوگیری از نقل و انتقال و کشتار دام‌های مشکوک و غیربومی از اقدامات بهداشتی کنترل و پیشگیری بیماری محسوب می‌شود.

در زمان طغیان بیماری، تعداد زیادی از موارد بیماری هم‌زمان رخ می‌دهد. این موارد ممکن است با هم و یا گروهی باشند و انتقال فرد به فرد مطرح شود.

تشخیص اولیه تب‌های خونریزی‌دهنده ویروسی بر اساس علائم و نشانه‌های بالینی و همچنین شواهد اپیدمیولوژیک انجام می‌شود.

دوره کمون بیماری بستگی به چگونگی ورود ویروس به بدن دارد. اگر ویروس از طریق گزش کنه وارد شود؛ دوره کمون معمولا ۳-۱ روز خواهد بود اما ممکن است این زمان تا ۹ روز هم طول بکشد و اگر ویروس ازطریق تماس با خون و بافت‌های آلوده وارد بدن انسان شود دوره کمون 6-5 روز خواهد بود که حداکثر این زمان تا ۱۳ روز هم ممکن است به طول بیانجامد.

تشخیص بیماری و درمان به‌موقع بیماران مبتلابه CCHF از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. بیماران بر اساس تعریف محتمل بیماری (شواهد اپیدمیولوژیک، علایم منطبق با بیماری و ترمبوسیتوپنی همراه با لکوپنی) از سراسر کشور گزارش می‌شود. نمونه‌های سرم خون افراد طی سه مرحله (مرحله تشخیص، پنج روز پس از تشخیص و ۱۰ روز پس از تشخیص) تهیه و برای تشخیص قطعی آنتی‌بادی‌هایIgM , IgG و تست RTPCR بررسی می‌شود.

بیشتر بدانیم:
بیماری تب کریمه کنگو CCHF
توصیه‌های مهم جهت پیشگیری تب کریمه
آمار حقیقی تب کنگو در کشور

یافته‌ها

باتوجه به نتایج اعلام شده طی سال‌های ۹۳ – ۱۳۷۸ از تعداد ۲۲۵۲ مورد محتمل بیماری 1069 مورد قطعی از استان‌های مختلف کشور، که بیشترین موارد از استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، اصفهان، فارس، کرمان، یزد، هرمزگان، تهران و خوزستان گزارش شده است.

از انتشار جغرافیایی بیماری در کشور و وضعیت اپیدمیولوژی، نشان‌دهنده این است که بیماری در بیشتر مناطق کشور پراکنده است.

بیشترین مبتلایان در کشور قصابان، کارگران کشتارگاه و دامداران هستند. از تمامی موارد قطعی (۱۰۹۹ مورد) 161 مورد (۱۵درصد) منجر به مرگ شده است.

بیشترین گروه سنی مبتلا ۶۰-۲۰ ساله است و در هر دو جنس مرد و زن، بیماری ایجاد می‌شود و باتوجه به شغل افراد در جنس مذکر بیشتر دیده می‌شود.

بیشترین مبتلایان در کشور، کارگران کشتارگاه‌ها، قصاب‌ها و خانم‌های خانه‌دار هستند.

جمع‌بندی

باتوجه به راه انتقال، بیشترین موارد ازطریق تماس مستقیم با خون، ترشحات و بافت‌های آلوده حیوانی مبتلا در هنگام ذبح گزارش شده است، گزارش موارد محتمل، مرگ محتمل، موارد قطعی و مرگ قطعی به تفکیک دانشگاه و از نظر متغیرهای سن، جنس و توزیع جغرافیایی در زمان ارائه اعلام خواهند شد.

- دکتر محمد زینلی (کارشناس مسئول بیماری‌های واگیر مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)

- دکتر محمدرضا شیرزادی (رییس اداره مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)

- هما حاج رسولیها (کارشناس مبارزه با بیماری‌ها مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)