به گزارش «سرویس اطلاعات دارویی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مایکوتوکسین‌ها (سموم ناشی از فعالیت قارچ‌ها) به‌عنوان متابولیت ثانویه کپک‌ها و قارچ‌ها محسوب می‌گردند.
مایکوتوکسین‌ها بر سلامت حیوانات تأثیر می‌گذارند که منجر به علائمی مانند کاهش مصرف خوراک، کاهش رشد، تضعیف سیستم ایمنی بدن، افزایش سلول‌های سوماتیک شیر، اختلالات عصبی، ازبین رفتن بازده تولیدمثل و در نهایت کاهش بهره‌وری می‌شود.
تاکنون حدود ۴۰۰ گونه مختلف مایکوتوکسین شناسایی شده است که تقریبا ۳۰ مورد از آنها اثرات بسیار سمی بر روی حیوانات و طیور دارند. در حقیقت، اثر سمی آنها به منشأ قارچ، ترکیب شیمیایی و غلظت آنها در مواد خوراکی بستگی دارد.
مایکوتوکسین‌ها حتی در غلظت‌های بسیار کم بر سلامت دام‌ها تأثیر دارد.
مایکوتوکسین‌ها از سه گونه قارچی آسپرژیلوس، فوزاریوم و پنی‌سیلیوم تولید می‌شوند که می‌توانند در شرایط مطلوب محیطی (دما، رطوبت و غیره) رشد و تکثیر یابند.
شش کلاس عمده مایکوتوکسین وجود دارد که در مواد غذایی مانند: آفلاتوکسین‌ها، تریکوتسن‌ها، فومونیسین‌ها، زیر آلنون، اکراتوکسین و آلکالوئیدهای ارگوت که اثرات هم‌افزایی بر یکدیگر دارند و منجر به عدم دسترسی به مواد مغذی می‌شود.
زیروتوکس
زیروتوکس به‌عنوان یک توکسین بایندر چند جزئی، موثرترین جذب‌کننده مایکوتوکسین‌ها می‌باشد و باعث توقف رشد قارچ‌ها و کپک‌ها در خوراک دام و خوراک طیور می‌شود، همچنین به‌دلیل خاصیت جذب کنندگی بالای سموم، با میزان مصرف پایین در جیره‌ها استفاده می‌گردد. زیروتوکس بر مهم‌ترین مایکوتوکسین‌های شایع در خوراک ازجمله انواع آفلاتوکسین‌ها، اکراتوکسین‌ها، زیرالنون، فومونیسین، ارگوت و تریکوتسن‌ها تاثیرگزار بوده و جذب حداکثری دارد.
اجزای تشکیل‌دهنده زیروتوکس
اسیدهای آلی: اسیدهای آلی با زنجیره کوتاه و نمک‌های آنها به‌عنوان مهارکننده رشد قارچ‌ها شناخته می‌شوند. این اسیدها از آلودگی دوباره قارچ‌ها در خوراک جلوگیری می‌کنند.
دیواره سلولی مخمر: دیواره سلولی مخمر شامل ۱-۳ و ۱-۶ بتاگلوکان‌ها توانایی به دام انداختن و باند کردن مایکوتوکسین‌های غیرقطبی (ZEN، DON) را دارند. افزایش بهره‌وری غذا، تقویت سیستم ایمنی و خاصیت سم‌زدایی سموم درحضور دیواره سلولی مخمر، گزارش شده است.
مخلوط هم‌افزایی مواد معدنی: سطح جذب و اندازه منافذ خاک دیاتومه در محصول زیروتوکس به‌نحوی است که مایکوتوکسین‌های قطبی به‌صورت اختصاصی در کل دستگاه گوارش پایدار باقی‌مانده و دفع می‌شوند. همچنین در مکانیسم جذب مواد معدنی و ویتامین‌های خوراک، اختلالی ایجاد نمی‌شود.
کربن فعال: کربن فعال مورد استفاده در این محصول از لحاظ ساختار شیمیایی و فیزیکی به‌طور موثری بهینه‌سازی شده است. در نتیجه این تغییرات، قطر منافذ سطحی در آن بسیار کاهش یافته و از این طریق بیشترین جذب سموم قارچی به‌ازای هر گرم، ایجاد شده است.
حفاظت از سیستم ایمنی: استفاده از بتاگلوکان‌ها واکنش سیستم ایمنی را تقویت کرده و موجب بهبود سیستم ایمنی تضعیف‌شده می‌گردد.
ویژگی‌های ZEROTOX
- توانایی باند شدن با طیف وسیعی از مایکوتوکسین‌ها
- ظرفیت زیاد برای جذب مقادیر بالای مایکوتوکسین‌ها
- ظرفیت جذب بالا برای مقادیر کم مایکوتوکسین‌ها
- افزایش بازدهی خوراک
- تقویت سیستم ایمنی دام
- عدم تداخل در عملکرد سایر اجزا خوراک
اثرات بالینی + اندام‌های هدف
علائم بالینی نه تنها به نوع و میزان آلودگی مایکوتوکسین، بلکه به گونه‌های جانوری، جنس، سن، وضعیت سلامتی و سطح تولید نیز مربوط می‌شود.
آلودگی مایکوتوکسین پایین‌تر (ساب توکسیک) می‌تواند عملکرد حیوان را به‌طور قابل ملاحظه‌ای مختل کند و حتی در طولانی مدت می‌تواند مشکلات جدی‌تری نسبت به یک دوز حاد سمی ایجاد کند.
گله‌های گاو شیری:
2/5 - 0/5 کیلوگرم در هر تن خوراک
گاو پرواری:
۵ - ۷ گرم به ازای هر راس در روز
گوسفند:
۳ - ۵ گرم به ازای هر راس در روز
گله‌های طیور:
2/5 - 0/5 کیلوگرم در هر تن خوراک
آبزیان:
۱ - ۲ کیلوگرم در هر تن خوراک