به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ به سه هفته قبل و بعد از زایمان گاوهای شیری دوره انتقال گفته می‌شود. در این دوره خطرات بسیاری ازجمله رویارویی با انواع بیماری‌ها سلامتی گاو را تهدید می‌کند. در برخی از مطالعات سه هفته پیش از زایش را دوره پابه ماه می‌نامند.
به سازگاری‌های بلندمدت با یک تغییر فیزیولوژیکی، فرآیندهای هموروتیک می‌گویند، مانند تغییر حالت از غیرشیرده به حالت شیرده. همین تغییرات ایجاد شده باعث کمبود مواد مغذی و بروز بیماری‌ها می‌گردد.
گرومر در سال 1995 عنوان کرد ازآنجایی‌که نقش تغذیه در دوره انتقال بسیار مهم و حیاتی است، بنابراین اختلالات تغذیه‌ای در دوره انتقال ممکن است شیردهی، سلامت و عملکرد تولیدمثلی را تحت تاثیر قرار دهد.
در اواخر دوره آبستنی جنین به مواد مغذی بیشتری نیاز پیدا می‌کند و این نیاز هرروز روبه افزایش است. درحالی‌که مصرف خوراک گاو مادر در این دوره ممکن است تا بیش از 30 درصد کاهش یابد.
مدیریت دوره انتقال
از آنجایی که دوره انتقال بسیار سخت و حساس است و احتمال درگیری به بیماری بالاست، همچنین تغذیه نقش بسیار مهمی در این دوره دارد، بنابراین برای مدیریت گاوهای دوره انتقال باید اهدافی را مورد توجه قرار داد که در ادامه به ذکر آنها می‌پردازیم.
1- کاهش اختلال در فعالیت شکمبه: گاوهای دوشا به‌خاطر کاهش اشتها و مصرف ناگهانی مقادیر بسیاری کنسانتره در دوره انتقال حساسیت بسیار بالایی نسبت به اسید لاکتیک یا اسیدوز شکمبه‌ای تحت حاد در آنها نمایان خواهد شد.
2- جلوگیری از کمبود مواد معدنی کم‌مصرف: مهمترین مواد معدنی کم‌مصرف کلسیم، منیزیم و فسفر هستند. سطح بالای پتاسیم با کاهش توانایی گاو در نگهداری غلظت‌های طبیعی کلسیم و منیزیم می‌تواند باعث ابتلاء دام به تب شیر و کزاز علفی شود.
3- جلوگیری از اختلالات متابولیسم چربی‌ها: این اختلالات شامل کتوز، کبد چرب و مسمومیت آبستنی می‌باشد. معمولاً این عوارض در اثر ناتوانی در تامین منابع کافی یا موثر انرژی در روزهای آخر نزدیک به زایمان ایجاد می‌شوند.
4- جلوگیری از کاهش عملکرد سیستم ایمنی: کمبود انرژی یا مصرف ناکافی پروتئین در بیشتر موارد به کاهش قدرت سیستم ایمنی دام می‌انجامد.
کمبود ریزمغذی‌هایی چون مس، سلنیوم، روی، ید، ویتامین E و ویتامین D3 در ضعف و کاهش توان سیستم ایمنی نقش بسیار مهمی دارند.
80% از هزینه‌ای که صرف بیماری‌های گاو شیری می‌شود، مربوط است به چهار هفته اول پس از زایمان، استیونسون و لین در سال 1998 ثابت کردند که 4% از گاوهای شیری در 10 روز اول شیردهی حذف خواهند شد. هزینه پرورش تلیسه‌ها، بدون تکمیل دوره شیردهی دوم جبران نخواهد شد.
دوره بحرانی
بحرانی‌ترین دوره زندگی گاوهای ماده دوره انتقال است که شامل روزهای آخر آبستنی و اوایل دوره شیردهی می‌باشد. هنگام پایان دوره آبستنی و آغاز دوره شیردهی، تغییرات هورمونی بسیار زیاد است. این تغییرات در غلظت هورمون‌های درون‌ریز رخ می‌دهد، که مسیر مواد مغذی از ذخیره شدن در بدن مادر را به سمت سنتز شیر و تغذیه گوساله نوزاد (Hayirli and Grumme2004) آسان می‌سازد. افزایش سریع خوراک بعد از زایمان می‌تواند شدت توازن منفی انرژی را کاهش داده و باعث سلامتی و بهبود تولید در دوره انتقال شود.
برخی راهکارهای مدیریتی و تغذیه‌ای در دوره پیش از زایش:
- تحریک مصرف خوراک مغذی و کاهش جابجایی (موبیلیزاسیون)
- استفاده از NDF منابع علوفه‌ای مناسب در جیره جهت افزایش حجم محتویات شکمبه‌ای
- افزایش سطح NFC و یا استفاده از منابع چربی در جیره برای افزایش سطح انرژی جیره
- مصرف مواد خوراکی خوش‌خوراک با قابلیت هضم‌پذیری بالا
- استفاده از افزودنی‌های خوراکی پیش‌ساز گلوکز به‌منظور تامین انرژی دام
یکی از راهکارهای بهبود توازن منفی انرژی در دوره انتقال، به‌منظور عادت‌پذیری گاوها، افزایش سطح NFC و افزایش سطح انرژی جیره با استفاده از منابع چربی در آن می‌باشد. استفاده از سطوح بالای NFC همچنین افزایش ناگهانی آن در جیره و یا عدم حضور بافر کافی در شکمبه، باعث بروز اسیدوز خواهد شد.
منبع: Atidaam