به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ جهت تشخیص و شناسایی انگل‌ها در پرندگان می‌توان از آزمایش مدفوع به روش مک ماستر به‌عنوان یک روش کیفی استفاده نمود.
روش مک ماستر ساده
در این روش تغلیظ سازی مدفوع صورت نمی‌گیرد و حساسیت این روش ۵۰ تخم در هر گرم مدفوع است.
مواد و وسایل مورد نیاز:
۱- دو لیوان یکبار مصرف با بشر کوچک
۲- ترازو
۳- مزور مدرج
۴- محلول شناورساز (محلول نمک اشباع به همراه ۶۵۰ گرم شکر در هر لیتر)
۵- اسپاتول چوبی
۶- چای صاف کن یا گاز استریل
۷- پی‌پت پاستور
۸- لام مخصوص مک ماستر، نمونه تجارتی این لام‌ها دو خانه است. قسمت بالایی این خانه‌ها مدرج است. جنس این لام‌ها ممکن است پلاستیکی یا شیشه‌ای باشد.
۹- میکروسکوپ
روش کار:
• چهار گرم مدفوع را به داخل بشر بریزید.
• ۵۶ میلی‌لیتر محلول شناورساز به بشر شماره ۱ اضافه کنید (1 گرم به‌ازای هر ۱۴ سی‌سی محلول شناورساز)
• مدفوع را با محلول شناورساز به‌خوبی مخلوط کنید.
• مخلوط را با صافی به داخل بشر شماره ۲ صاف کنید. مواد باقی‌مانده بر روی صافی را دور بریزید .
• بلافاصله با استفاده از پی‌پت پاستور از محلول صاف شده برداشت نموده و هر دو خانه الام مک ماستر را پر کنید. دقت کنید تا حباب هوا در نمونه تهیه شده به‌وجود نیاید.
• سه تا پنج دقیقه لام را به حال خود رها کنید تا تخم‌ها شناور شوند.
• تخم‌های موجود در دو خانه را در زیر میکروسکوپ شمارش کنید و تعداد تخم شمارش شده را در عدد ۵۰ ضرب کنید.
• پس از شمارش لام مک ماستر را در زیر جریان سریع آب شستشو دهید و با پارچه کتانی سطح خارجی و با یک تکه کاغذ صافی سطح داخلی لام را خشک کنید.
روش مک ماستر تغلیظ شده
این روش کمی کامل تر از روش مک ماستر ساده است. تخم انگل‌ها در این روش بهتر نمایان می‌شوند و حساسیت آن هم بیشتر است (۲۰ تخم در هر گرم مدفوع). بنابراین، اگر سانتریفوژ در دسترس باشد. این روش توصیه می‌شود. مواد و وسایل مورد نیاز این روش مشابه مک ماستر ساده است، فقط در این روش از سانتریفوژ و لوله‌های مدرج استفاده می‌شود.
روش کار:
• ۴ گرم مدفوع را وزن کنید و به داخل بشر انتقال دهید.
• ۵۶ سی‌سی آب اضافه کنید (نسبت 1 به ۱۴).
• مدفوع را با آب به خوبی مخلوط کنید.
• مخلوط را به مدت ۳۰ دقیقه در درجه حرارت اتاق قرار دهید و دوباره آن را هم بزنید در این زمان مدفوع کاملا خیس می خورد و توده‌های مدفوع به‌خوبی ازهم جدا می‌شوند. در صورتی‌که مدفوع شل باشد، نیازی به انجام این مرحله نیست.
• مخلوط حاصل را پس از هم زدن از چای صاف کن یا الک عبور دهید.
• سپس، ۱۰ سی‌سی از محلول صاف شده را به داخل لوله آزمایش مدرج انتقال دهید. اگر هر ۱۵ سی‌سی مخلوط اولیه حاوی ۱ گرم مدفوع باشد، ۱۰ سی‌سی مخلوط صاف شده حاوی دو سوم، یک گرم مدفوع است.
• لوله آزمایش را به مدت ۷ـ۵ دقیقه با دور ۱۲۰۰ سانتریفوژ کنید.
• مایع بالایی لوله آزمایش را با پی پت برداشته، دور بریزید.
• اگر تعداد نمونه‌ها زیاد است، در این مرحله می‌توانید در لوله را با پارافیلم ببندید و تا یک هفته نمونه را در یخچال نگهداری کنید و در فرصت مناسب به آزمایش آنها بپردازید.
• در زمان آزمایش، به لوله حاوی مدفوع ۴ سی‌سی محلول شناورساز اضافه کنید.
• رسوب را با استفاده از پی پت پاستور کاملاً مخلوط کنید. به منظور جلوگیری از ایجاد حباب‌های هوا در مخلوط، این مرحله را با احتیاط و به آرامی انجام دهید.
• هر دو خانه لام مک ماستر را با مخلوط پر کنید، مراقب باشید حباب هوا در زیر خانه‌ها شکل نگیرد.
• قبل از شمارش لام مک ماستر را ۵ـ۳ دقیقه بی‌حرکت بر روی میز قرار دهید (حداقل سه دقیقه تا تخم‌ها شناور شوند و حداکثر ۱۰ دقیقه تا ماده شناورساز برخی از تخم‌ها را ازبین نبرد.)
• تعداد تخم‌ها را در هر دو خانه شمارش کنید و تعداد واقعی تخم در هر گرم مدفوع را با ضرب کردن تعداد تخم شمارش شده در عدد ۲۰ به‌دست آورید.
• پس از شمارش تخم‌ها لام مک ماستر را زیر شیر آب به‌خوبی شستشو دهید. سطح بالایی لام را با پارچه کتانی و سطح داخلی آن را با کاغذ صافی خشک کنید.
روش شمارش تخم در خانه‌های لام مک ماستر
• لام مک ماستر باید ۳ـ۵ دقیقه بی‌حرکت بر روی میز قرار گیرد تا تخم‌ها شناور شوند، تخم‌ها (به سطح زیرین شیشه بالایی لام می‌چسبد) در زمان‌های طولانی (۲۰ـ۱۵ دقیقه) برخی از تخم‌ها قبل از آزمایش میکروسکوپی ازبین می‌روند و رسوب می‌کنند.
• پس از قرار دادن لام در زیر میکروسکوپ، میکروسکوپ را بر روی قسمت‌های تقسیم‌بندی شده لام و با تخم انگل‌ها فوکوس کنید. افراد باتجربه از بزرگنمایی ۴×۱۰ جهت شمارش تخم‌ها استفاده می‌کنند اما توصیه می‌شود از بزرگنمایی ۱۰×۱۰ جهت شمارش استفاده شود. چون به‌عنوان نمونه اووسیست کوکسیدیاهای پرندگان بسیار کوچک است و ممکن است در استفاده از بزرگنمایی‌های کمتر از نظر دور بمانند.
• تمام تخم‌های موجود در داخل کادر مشخص شده در روی لام باید شمارش شود. در مورد تخم‌هایی که به خطوط کناره کادر چسبیده‌اند، فقط شمارش در دو ضلع (مثلاً در کادر بالا و چپ) شمارش می‌شود.
• تعداد تخم انگل‌های مختلف باید جداگانه شمارش و ثبت شود.
• فاصله سطح بالایی و پایینی دو شیشه لام مک ماستر، 0/15 سانتی‌متر و فضای هر خانه نیز ۱×۱ سانتی‌متر است. بنابراین، حجم سوسپانسیون در دو خانه برابر با 0/3 = 2 × 0/15 میلی‌لیتر است.
• در روش مک ماستر ساده، ۱۵ سی‌سی مخلوط حاوی ۱ گرم مدفوع است. بنابراین 0/3 سی‌سی حاوی 1/5 گرم مدفوع می‌باشد. تعداد تخم در هر گرم مدفوع به شکل زیر محاسبه می‌شود:
• تعداد تخم شمارش شده در هر دو خانه ضربدر عدد ۵۰ مساوی با تعداد تخم در هر گرم مدفوع است.
• در روش مک ماستر تغلیظ شده، ۴ سی‌سی از مخلوط نهایی حاوی 2/3 گرم مدفوع است. بنابراین، 0/3 سی‌سی سوسپانسیون حاوی ½ گرم مدفوع است. تعداد تخم در هر گرم مدفوع با ضرب کردن تعداد تخم شمارش شده در عدد بیست به‌دست می‌آید.
مثال: ۱۸ تخم در یک خانه لام و ۲۲ تخم در خانه دوم شمارش شده است. اگر از روش مک ماستر ساده استفاده شده باشد، تعداد تخم در هر گرم مدفوع مساوی ۲۰۰۰ = (22+۱۸) ×۵ است. در روش مک ماستر تغلیظ شده این تعداد با ۸۰۰= (۱۸+ ۲۲) ×۲۰ برابر است.
برای مطالعه دیگر قسمت‌های این مقاله کلیک کنید:
تشخیص بیماری انگلی طیور