به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ تخم‌مرغ یکی از غذاهای مفید بوده که جایگاه ویژه‌ای در غذای انسان دارد. تخم‌مرغ منبع غنی و متوازنی از اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، مواد معدنی و ویتامین‌هاست که بسیاری از نیازهای بدن انسان را تأمین می‌کند.
باتوجه به اینکه میزان اسیدهای چرب، مواد معدنی و ویتامین‌های تخم‌مرغ به‌سادگی از راه جیره طیور تخمگذار قابل دستکاری و کنترل می‌باشد، محققین زیادی درصدد ایجاد برخی تغییرات کمی و کیفی در تخم‌مرغ برآمده‌اند. علاوه بر این‌ها تخم‌مرغ به‌خاطر دسترسی آسان، بسته‌بندی طبیعی بی‌نظیری که دارد و مصارف غذایی متعدد بسیار موردتوجه است و خیلی از محققین تلاش کرده‌اند تا تخم‌مرغ را تبدیل به بسته مواد مغذی مورد نیاز انسان بکنند آن گونه که در برخی مناطق با غنی‌سازی تخم‌مرغ از عناصر و ویتامین‌ها سعی شده تا کمبودهای تغذیه‌ای این عناصر در منطقه برطرف شود به‌عنوان نمونه غنی‌سازی تخم‌مرغ با عنصر ید که در اغلب جوامع انسانی با کمبود آن مواجه هستیم قادرست مشکل کمبود این عنصر را برطرف کند. همچنین غنی‌سازی تخم‌مرغ با اسیدهای چرب ω-3 می تواند نسبت اسیدهای چرب ω-6 به ω-3 را در بدن اصلاح کرده و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را در سالمندان بکاهد. غنی‌سازی تخم‌مرغ با اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه ω-3 (PUFA n-3) توسط منابع متعددی از قبیل روغن ماهی، دانه کتان، دانه کانولا، دانه چیا و جلبک‌های ریز که از پرکاربردترین منابع رایج برای این منظور هستند موجب افزایش مقادیر این اسیدهای چرب در زرده تخم‌مرغ می‌شود.
گسترده‌ترین تولید تجاری تخم‌مرغ‌های غنی از اسیدهای چرب امگا-3 توسط طیوری است که جیره‌های غنی از دانه کتان دریافت کرده‌اند. دانه کتان حاوی حدود 42% روغن بوده که این روغن خود حاوی بیش از 50% آلفا لینولنیک اسید(ALA 18:3) است. افزایش 5 تا 15% دانه کتان در جیره طیور باعث بالا رفتن متغیری به میزان 9 تا 35% در دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) تخم‌مرغ خواهد شد. البته تحقیقات تازه‌تر مقدار مناسب دانه کتان را در جیره 5 درصد عنوان کرده چراکه دانه کتان بخصوص دانه نارس آن حاوی مقدار کمی از گلیکوزیدهای سیانوژنیک بنام لینامارین و آنزیمی همراه با آن بنام لیناز می‌باشد که در اثر هیدرولیز، سیانید هیدروژن آزاد شده از آن به‌شدت سمی بوده و در ترکیب سیانید با سیتوکروم اکسیداز باعث توقف فوری تنفس سلولی و مرگ خواهد شد.
در آزمایشی که توسط شیدلر و فرانینگ (1996) انجام شده است، اثرات ترکیبی واریته، سطح، شکل و شرایط نگهداری دانه کتان بر تولید و ترکیب تخم‌مرغ در مرغ‌های تغذیه شده با ویتامین E مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت. سطوح 5 ، 10 و 15 درصد دانه کتان دانه کتان آسیاب شده و کامل با جیره شاهد ذرت-سویا یا روغن ماهی مقایسه شد. در مقایسه با شاهد، دانه کتان باعث کم شدن مصرف خوراک، افزایش وزن و وزن تخم‌مرغ شد. در حالی‌که، دانه کتان و روغن ماهی تولید تخم‌مرغ را در مقایسه با شاهد (1/38 %) به ترتیب 9/88 و 0/93 % بهبود دادند. مقدار لینولنیک اسید در تخم‌مرغ با افزایش سطح دانه کتان بالا رفت (31/2 ، 18/4 و 38/6 % در چربی زرده به ترتیب با سطوح 5 ، 10 و 15 % دانه کتان). دانه کتان و روغن ماهی به‌شکل معنی‌داری درصد سفیده را در مقایسه با شاهد افزایش و درصد زرده را کاهش دادند اما اثری بر کلسترول تخم‌مرغ نگذاشتند. هیچ تفاوتی میان دانه کتان آسیاب شده و کامل در متغیرهای اندازه‌گیری‌شده به‌چشم نخورد.
همچنین لیسون و همکاران (2000) مرغ‌های تخمگذار را براساس وزن بدن به گروه‌های سبک، متوسط و سنگین دسته‌بندی کردند و با جیره‌های حاوی 0، 10 و 20 درصد دانه کتان تغذیه نمودند. صرف نظر از تقسیم‌بندی وزنی، تغذیه 20% دانه کتان باعث رشد ناکافی، کاهش تولید تخم‌مرغ و افزایش مصرف خوراک شد. باتوجه به این آزمایش می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که تولید کمتر تخم‌مرغ در پرندگان تغذیه شده با سطوح بالای دانه کتان می‌تواند به‌خاطر وجود مواد ضدمغذی یا کاهش انرژی متابولیسمی در جیره باشد.
منبع: ITP