به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ معمولاً وضعیت اندام‌شناسی یک اسب در سه بخش سر، بدن، یال، دم و اندام حرکتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. قد اسب عرب را از سطح زمین تا مرتفع‌ترین ناحیه جدوگاه 142 تا 149 سانتی‌متر و گاهی حدود 145 سانتی‌متر عنوان کرده‌اند.
الف) مشخصات سر در اسب عرب
– پیشانی: معمولاً عریض، مسطح و در برخی موارد کمی برجسته است.
– روی بینی: در اسب‌هایی که قسمت وسط بینی در مقطع طولی و نمای عرضی، عرض کمی داشته باشد آن را جمع می‌نامند که بعضی از نویسندگان این ویژگی را در اسب عرب مطرح می‌کنند ولی یکی از ویژگی‌های اسب عرب در این قسمت از صورت مقداری فرورفتگی در سطح طولی است و گاهی اوقات هم صاف دیده می‌شود، روی بینی اسب خوزستان عمدتاً صاف است.
– انتهای بینی و منحزین: در اسب عرب انتهای بینی به‌طور واضح و مشخص برجسته می‌باشد و منحزین کاملاً گشاد و ناصاف است.
– گوش: معمولاً گوش‌های اسب عرب کوچک‌اند. گوش اسب عرب از ترکمن کوچک‌تر است.
– چشم: یکی از ویژگی‌های بارز اسب عرب چشم‌های زیبای او هستند که جذابیت و زیبائی خاصی به چهره‌اش می‌بخشند. از نظر ظاهری چشم‌های اسب عرب درشت، گرد و معمولاً حدقه برجسته دارند که برجستگی حدقه در چشمان اسب عرب از ویژگی‌های شاخص آن است.
– گونه: گونه‌ها در اسب عرب مشخص هستند و معمولاً دارای سطحی گرد هستند.
– لب‌ها: باریک و متناسب است و زیبائی خاص به چهره‌ی اسب عرب می‌دهد.
به‌طور کلی اگر بخواهیم از خصوصیات عمومی و ویژگی‌های اختصاصی ناحیه سر در اسب عرب صحبت کنیم می‌توانیم این‌گونه بگوئیم که اسب عرب سری متناسب با بدن خود دارد که سر در ناحیه گونه‌ها عمق زیادی داشته و معمولاً در ناحیه پیشانی در حد فاصل چشم‌ها برجستگی سپر مانندی به نام جبه دارد و در ناحیه لب‌ها و پوزه کمی جمع‌تر می‌شود و کلاً سر فرمی مثلثی شکل پیدا می‌کند و در ناحیه دو فک تحتانی فضای وسیعی وجود داشته که در اسب خوب این فاصله منحصر به فرد است.
ب) مشخصات بدن و یال و دم اسب عرب
– جدوگاه: عموماً چون اسب عرب دارای اتصال قوی گردنی – سینه‌ای می‌باشد درنتیجه ارتفاع جدوگاه با گردن یکی شده و معمولاً جدوگاه مشخص در اسب عرب دیده نمی‌شود و بصورت پیوسته با گردن بلندی می‌یابد.
– کمر: معمولاً زین‌گاه اسب عرب کمی پائین‌تر از سطح کپل و جدوگاه می‌باشد که مقدار این پائین افتادگی کمر بسیار متناسب با بدن و خوش‌فرم است.
– کپل: کپل اسب عرب یکی از ویژگی‌های مشخص اندام‌شناسی آن است معمولاً اسب عرب دارای کپل گرد و کاملاً برجسته و بسیار خوش‌فرم است.
– سینه: این قسمت بدن اسب عرب هم در عرض و هم در طول عمق متناسبی دارد و به خاطر عرض زیاد و متناسب آن، با ناحیه شکم پیوسته به نظر می‌رسد. در هر صورت این عمق متناسب سینه به همراه منخرین گشاد و فاصله زیاد دو فک تحتانی، شرایط تنفسی خوبی را برای این نژاد فراهم ساخته است. در هر صورت سینه عریض و عضلانی از اختصاصات این نژاد می‌باشد.
– شکم: شکم به صورت مدور و استوانه‌ای در امتداد سینه قرار دارد.
– یال و دم: یال و دم بلند و پرپشت یکی از ویژگی‌های بارز و شاخص اسب عرب می‌باشد که زیبائی و جلوه زیادی به آن می‌بخشد. یکی از ویژگی‌های اسب عرب بالا گرفتن دم در هنگام حرکت است.
ج) اندام‌های حرکتی اسب عرب
از شاخص‌ترین ویژگی‌های اندام‌های حرکتی؛ سم‌های سخت، بزرگ است که معمولاً مقطعی گرد دارند. همچنین دست‌ها و پاها کاملاً عضلانی و قلم در اندام‌های حرکتی جلو و عقب قطر بسیار متناسب و قوی دارند و همچنین یکی از ویژگی‌های دیگر اسب عرب وجود موهایی در پشت ناحیه بخلق است که Feather نامیده می‌شوند.
همچنین در مفصل خرگوشی (Hock) در اسب عرب خمیدگی نسبت به بقیه نژادها اندکی بیشتر است.
توضیح: یکی از ویژگی‌های اسب عرب خصوصیت ویژه‌ای درمورد گردن آن است که معمولاً اسب عرب قوسی در ناحیه گردن دارد که معمولاً به سر فرمی قوسی‌شکل یا قویی‌شکل می‌دهد که اصطلاحاً به آن Mitbah می‌گویند.
تفاوت اساسی ساختار و ترکیب بدن اسب عرب با سایر اسب‌ها
اسب‌های دنیا دارای 18 دنده – 6 مهره کمری و 18 مهره دمی هستند. اما اسب عرب دارای 17 دنده – 5 مهره کمری و 16 مهره دمی می‌باشند.
این اختلافات، به تحرک زیاد و ناحیه دم حیوان کمک می‌کند. ناحیه پشت حیوان کوتاه بوده و تا حدودی مقعر می‌باشد. دست و پای قوی و بدن جمع و جور جزو صفات خوب اسب عرب است.
رنگ اسب عرب
درباره رنگ نیز ممالک تولیدکننده اولیه اسب‌های عرب مانند بسیاری از نکات دیگر با یکدیگر هم‌عقیده هستند.
در کتاب پرورش اسب اصیل عرب به قلم محمدعلی پاشا چنین نوشته شده است «مقاومت اسب کهر در برابر گرما و سرما بیش از دیگران است».
رنگ مورد علاقه
1-اسب سیاه، 2- کهر سیر، 3- کرنگ سیر، 4- کرنگ، 5- سفید
اسب سیاه چون کمیاب و پرخون‌تر است مخصوص بزرگان بوده است. لازم به ذکر است رنگ سیاه رنگی مغلوب است بنابراین تولید رنگ سیاه مستلزم شجره سیاه پدر و مادر کره است. رنگ سفید رنگ غالب است.
اسب کرنگ در سرعت شهرت داشته چون معمولاً خبر پیروزی‌ها و فتح‌ها را اسب کرنگ می‌رسانده است.
منبع: دامپزشکان (مرجع مقالات و اخبار دامپزشکی)