به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ بیماری پاچکو (Pacheco) که در بین برخی از طوطی‌سانان شایع است، توسط (ویروس هرپس) ایجاد می‌شود. این بیماری به نام التهاب هرپسی کبد و طحال نیز معروف است. این بیماری سبب التهاب حاد و نکروزدهنده در کبد و طحال می‌شود که معمولاً به سرعت موجب مرگ می‌شود. نشانه اصلی بیماری مرگ ناگهانی در پرندگان است که از نظر بالینی تا قبل از مرگ طبیعی به نظر می‌رسند.
اغلب گونه‌های طوطی‌سانان در همه سنین مستعد بیماری‌اند. مرگى ناگهانی و بدون نشانه اخطاردهنده بیشتر در طوطی آمازون، طوطی کوکاتو، مرغ عشق، طوطی پایونوس و طوطی پاراکیت گزارش شده است. Cockatoos و طوطی‌های آمازون بسیار مستعد ابتلا به این عفونت هستند و معمولاً می‌میرند، در حالی که conures، مانند Nanday و Patagonian Conures به نظر می‌رسد به این بیماری مقاوم هستند.
نشانه‌های بیماری پاچکو در پرندگان
متاسفانه، هیچ نشانه بالینی منحصر به فرد و خاصی برای بیماری پاچکو وجود ندارد. برخی از پرندگان ممکن است تنها یک دوره کوتاه مدت از بی‌حالی و کاهش اشتها قبل از مرگ رانشان دهند، در حالی که ممکن است گروهی دیگر از پرندگان مدفوع مرطوب و یا بالا آوردن خلط روشن داشته باشند.
دربسیاری از پرندگان هیچ نشانه بالینی از بیماری وجود ندارد و به سادگی باعث مرگ می‌گردد (با ظاهریتی طبیعی همانند روز قبل). بنابراین می‌توان این‌گونه بیان نمود، هر پرنده بیمار به طور بالقوه می‌تواند به بیماری پاچکو آلوده شود. بیماری پاچکو را باید به عنوان یکی از علت‌های احتمالی مرگ ناگهانی در هر پرنده در نظر گرفت، به خصوص اگر هیچ علائم بالینی قبل از مرگ وجود نداشته و پرنده در شرایط بدنی خوبی به سر می‌برده است.
علائم غیر اختصاصی شامل بی‌حالی، بی‌اشتهایی، استفراغ، اسهال (گاهی خونی)، بیلی وردینوری، ترشحات بینیی و چشمی و گاهی علائم سیستم اعصاب مرکزی است. علائم اغلب پیشرفت کرده و در طی چند روز منجر به مرگ می‌شود. در پرنده‌هایی که علائم بالینی مرتبط با بیماری پاچکو را نشان می‌دهند، گاهاً بهبودی گزارش شده است.
سبب‌شناسی
چندین سویه که از نظر آنتی‌ژنی جزء خانواده هرپس ویروس‌ها نیستند ممکن است سبب بیماری پاچکو شوند. هرپس ویروس یا ایجاد بیماری پنهان و فعال شدن مجدد به صورت دوره‌ای بقا پیدا می‌کند. ایجاد بیماری بالینی به سروتیپ ویروسی، نوع گونه وضعیت ایمنی پرنده مبتلا بستگی دارد.
تشخیص بیماری پاچکو
باتوجه به ماهیت این بیماری آن را باید در رده بیماری‌های مرموز و موذی دانست، تشخیص بیماری قبل از مرگ پرنده همیشه ممکن نیست. هنگامی که بیماری پاچکو باشد و باعث تلفات بالا در یک گروه شود نیاز است در کوتاه‌ترین زمان ممکن مورد تشخیص پزشکی و آزمایشی قرار داده شود و بسیار مهم است که اقدامات پیشگیرانه برای درمان و جلوگیری از مبتلا شدن دیگرپرندگان مورد استفاده قرار گیرد.
قبل از مرگ جداسازی ویروس از مدفوع می‌تواند وجود عفونت را مشخص کند. از آنجایی که ممکن است دفع ویروس در پرندگان ناقل دوره‌ای باشد، لذا این روش گاهاً مؤثر نیست. تست سرولوژیک مطمئنی به صورت تجاری در دسترس نیست.
روش پراب دیانای در حال حاضر قابل استفاده است. با این روش می‌توان همه سروتیپ‌های هرپس ویروس پرندگان را شناسایی کرد. بر اساس نتایج بدست آمده، حفره دهانی یا کلوآک بهترین محل برای جمع‌آوری نمونه هستند. اگر پرنده در زمان نمونه‌گیری دفع‌کننده ویروس نباشد، نتیجه منفی کاذب به دست می‌آید.
مثبت بودن نتیجه این تست به معنی این است که پرنده هرپس ویروس دفع می‌کند ولی نوع بیماری ناشی از این ویروس قابل تعیین نیست. در کالبدگشایی ضایعات کلی شامل بزرگ شدن کبد، بزرگ شدن طحال، التهاب روده هموراژیک، التهاب سینوس‌ها، پنومونی، التهاب کیسه‌های هوایی و احتقان و خونریزی در طحال و کبد و کلیه‌ها است.
این ضایعات ممکن است در پرندگان تلف شده به مرگ ناگهانی دیده نشود. ضایعات هیستوپاتولوژیک اغلب شامل نکروز کبد و طحال است. ویروس از کبد، طحال، روده کوچک و لوزالمعده قابل جداسازی است.
نکته کلیدی اجسام گنجیدگی ائوزینوفیلیک و بازوفیلیک اغلب در کبد، طحال، کلیه و لوزالمعده وجود دارند و که نشان‌دهنده عفونت هرپس ویروسی می‌باشند.
درمان بیماری پاچکو
از آنجا که پرندگان دچار شده به بیماری پاچکو اغلب به طور ناگهانی می‌میرند، درمان معمولاً موثر نیست. داروی ضدویروس می‌تواند میزان مرگ و میر پرندگان در معرض بیماری را کاهش دهد.
تجویز خوراکی (۸۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم هر ۸ ساعت تا ۷ روز) یا تزریقی آسیکلوویر (۴۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم هر ۸ ساعت) میزان مرگ و میر ناشی از بیماری پاچکو را کاهش می‌دهد. درمان‌های حمایتی شامل تجویز مایعات، گرم نگه داشتن پرنده، تغذیه دستی و آنتی‌بیوتیک درمانی برای عفونت‌های ثانویه گاهی ممکن است مفید واقع شود.
انتقال بیماری
هرچند که روش دقیق انتقال ویروس بیماری پاچکو هنوز ناشناخته است اما مقادیر فراوانی از ویروس در مدفوع و ترشحات حلقی پرنده‌های ناقل وجود دارد. بنابراین تماس مستقیم با ذرات هوایی معلق و خورده شدن مدفوع مهمترین روش‌های انتقال ویروس هستند. هرپس ویروس‌ها، جزء ویروس‌های پوشینه‌دار هستند و در محیط نسبتاً ناپایدارند. گزارشات بیانگر این نکته هستند که انسان‌ها می‌توانند به عنوان ناقل عمل کنند. دوره کمون معمولاً بین ۳ تا ۷ روز می‌باشد.
پیشگیری از بروز پاچکو
برخی از پرندگان، مانند Nanday و Patagonian Conures، حامل این ویروس هستند اما هرگز خودشان به بیماری مبتلا نمی‌شوند. این گونه باید به طور جداگانه از سایر گونه‌های پرندگان در مکانی مجزا مورد نگهداری قرار گیرند و درصورت کلی از نگهداری این گونه پرندگان در کنار دیگر گروه پرندگان به شدت باید پرهیز نمود.
اگر شما پرنده‌ای دارید که در اثر پاچکو مرده است نیاز است، محیط نگهداری به طور کامل ضدعفونی گردد و کلیه لوازم به درستی باید استریل و ضدعفونی گردند، مکان‌هایی که احتمال می‌دهید مدفوع پرنده وجود دارد را باید به درستی برای جلوگیری از انتقال این بیماری به پرندگان دیگر مورد نظافت و ضدعفونی قرار داد و با حفظ تدابیر خاص جمع‌آوری و در محفظه‌های سر بسته از مکان نگهداری دورسازی و معدوم شوند. بهترین روش مدوم‌سازی فضولات پرندگان مبتلا به این بیماری سوزاندن است تا از اشاعه آن به محیط زیست و پرندگان آزاد نیز جلوگیری بعمل آید.
رعایت بهداشت در پیشگیری از بیماری بسیار مهم است چون انتشار ویروس در محل‌های پرورش اصولاً از طریق تماس با مدفوع آلوده و ترشحات حلقی صورت می‌گیرد. همه ظروف آب و غذا ضدعفونی گردند. هرپس ویروس‌ها در اثر خشک شدن و تماس با بیشتر ضدعفونی‌کننده‌ها غیرفعال می‌شوند.
واکسنی برای این بیماری نیزساخته شده بود. ولی بعلت آنکه تعداد عوارض و مرگ و میر این واکسن بیش از حد ممکن بوده است مورد حذف از چرخه پیشگیری و درمانی قرار گرفته است.
منبع: ۶۰۱۹ - ایران جوجه