به گزارش «سرویس دام، طیور و آبزیان» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ شاید برخی از اوقات بی‌دلیل شاهد کم‌اشتهایی، چرخش سر، به یک طرف چرخیدن و در کل گیجی گوسفندان شوید عامل اصلی آن بیماری سنوروس سربرالیس است. بیماری سنوروس سربرالیس (Coenurus cerebralis) گوسفندان بر اثر وجود کرم نواری «تنیا مولتی‌سپس» و حمله آن به سیستم عصبی مرکزی گوسفند است که باعث ایجاد کیست و فشار داخل جمجه می‌شود.
کرم نواری تنیا مولتی‌سپس در روده سگ‌ها زندگی می‌کنند و تخم آنها همراه با مدفوع خارج می‌شود و با آلوده شدن غذای گوسفندان به این تخم‌ها و انتقال آن از طریق خون باعث ایجاد کیست در داخل جمجه و گیجی و عدم تعادل شدید و نابینایی کامل گوسفند می‌شود.
کرم «مولتی‌سپس» به طول ۱۰۰ – ۴۰ سانتی‌متر و عرض ۰/۸ میلی‌متر دارای اسکولکس گلابی شکل که مجهز به ۲ ردیف قلاب (حاوی ۳۲ – ۲۲ قلاب) می‌باشد.
این نوزاد یک کیسه پر از مایع است که در سطح دیواره داخلی آن تعداد زیادی اسکولکس به درون خود فرو رفته، چسبیده‌اند. سنوروس در داخل بافت‌های میزبان‌های واسط یافت می‌شود. به ازای هر سنوروس که به وسیله سگ خورده می‌شود، چندین کرم بالغ در روده به وجود می‌آید.
مرحله لاروی این انگل عمدتأ تمایل به سیستم اعصاب مرکزی به خصوص مغز و نخاع شوکی دارد. در ۸۰-۹۰٪ نمونه‌ها در نیم‌کره مغزی و در ۱۰٪ نمونه‌ها در مخچه قرار می‌گیرد. سنوروس سربرالیس در گوسفند و بز علاوه بر سیستم عصبی در فضاهای بین ماهیچه‌ای و زیر جلد هم گزارش شده است.
علایم این بیماری شامل بی‌حالی، حرکات نامتعادل، تشنجات صرعی دوره‌ای است. این بیماری را بیماری چرخش (Gid) یا تلو تلو خوردن (Stagger) می‌نامند که بر حسب قرار گرفتن کیست در سیستم اعصاب مرکزی نشانه‌های بالینی بیماری متفاوت است. بز، گاو، گاومیش و شتر میزبان مناسبی برای سنوروس سربرالیس نیستند ولی ابتلای گوسفند به این انگل بسیار زیاد است.
علائم بیماری سنوروس سربرالیس
- افسردگی
- بی‌اشتهایی
- عدم تعادل در موارد شدید
- کاهش بینایی یک طرفی یا نامتقارن
- فلجی یک‌طرفی صورت
- چرخش سر
- به دور خود چرخیدن
برداشتن قدم‌های بلند با اندام‌های حرکتی قدامی و در نهایت با پیشرفت بیماری زمین‌گیری و اغما دیده می‌شود.
تشخیص قطعی سرگیجه گوسفندان توسط عکس رادیولوژی در سطوح جانبی و پشتی-قدام و مشاهده مناطق رادیولوسنت درون جمجمه انجام می‌شود.
علائم عصبی نظیر چرخش به دور خود، فشار دادن سر به موانع و پس از مدتی تلوتلو خوردن، مشاهده می‌شود. پس از چند روز و پیشرفت بیشتر بیماری، گوسفندان دچار کوری شده و تلف می‌شوند.
پیشگیری
از آنجا که سگ‌های گله و یا سگ‌های ولگرد از دلایل اصلی انتشار بیماری محسوب می‌شوند، بهترین روش برای پیشگیری خوراندن داروهای ضدانگل به سگ مانند درونسید یا نیکلوزاماید، جدا کردن آن از گله به مدت ۲۴ ساعت و سوزاندن مدفوع می‌باشد.
درمان بیماری سنوروس سربرالیس گوسفندان
- تجویز قرص پرازیکوانتل (لورنسیت) با دوز ۱۰۰میلی‌گرم/کیلوگرم وزن بدن بمدت ۵روز متوالی
- تجویز هم‌زمان یک داروی ضدالتهاب غیر استروییدی با دگزامتازون (جهت کاهش فشار داخل جمجمه)
- تجویز ویتامین B1 جهت کمک به ترمیم بافت مغزی
کیست رامی‌توان به روش جراحی و بیهوش کردن گوسفند و سوراخ کردن جمجه آن خارج کرد.
بهترین روش برای پیشگیری از این نوع بیماری سرگیجه تنها جلوگیری از مصرف لاشه گوسفندان توسط سگ و دور نگهداشتن علوفه و تغذیه گوسفند از حیواناتی چون سگ و گربه است. در حین حال باید هرچه سریع‌تر باعث ازبین رفتن کرم تنیا مولتی‌سپس با داروی ضدسستود جهت کاهش آلودگی مرتع (پرازیکوانتل یا نیکلوزماید) شوید.
گسترش بیماری چرخش
تاکنون طبق گزارشات سولزبی 25 مورد آلودگی انسان نیز به این انگل گزارش شده که در انسان بیشتر موارد آلودگی چشمی و سیستم اعصاب مرکزی بوده است.
دربررسی که دکتر اسلامی در کشتارگاه‌های تهران بر روی گوسفندان کشتارشده انجام دادند میزان آلودگی را 32/0 درصد گزارش کردند. (گزارش منتشر نشده) دامداران به خوبی بیماری را با اسامی محلی مختلف می‌شناسند و از آنجا که دام‌های مبتلا قبل از رسیدن به سن اقتصادی ذبح می‌شوند بر این اساس شیوع دقیق و مشخصی از این بیماری در کشور وجود ندارد.
منابع: Vetmd - caspianparasitology.blogfa - livesheep