به گزارش «سرویس آموزشی» «ماکی دام - پایگاه خبری صنعت دام، طیور و آبزیان»؛ مردم چین از دیرباز چای سبز را به عنوان یک نوشیدنی دارویی مصرف کرده و می‌کنند و به دلیل اهمیت ویژه این گیاه، اصول خاصی نیز برای تهیه آن دارند. به تازگی علاوه بر مردم چین، چای سبز در بسیاری از کشورهای جهان طرفداران فراوانی یافته است. دلیل اصلی این استقبال، آشنایی مردم دیگر کشورها با خواص درمانی این نوع نوشیدنی است. هرچند در مواردی توصیه و پیشنهاد مردم به یکدیگر عامل اصلی مصرف برخی مواد غذایی یا نوشیدنی‌ها است، اما در مورد چای سبز علاوه بر توصیه دهان به دهان، پژوهشگران نیز خواص دارویی آن را تایید کرده اند. نوشیدن روزانه3 تا 4 فنجان چای سبز، مانع از ابتلا به بسیاری از بیماریها میشود.
پژوهشگران 25 مورد را به عنوان دلایل اصلی مصرف چای سبز میدانند. گیاه چای در آب‌وهوای گرم رشد می‌کند. برای تولید چای معمولا برگ‌های کوچک‌تر و جوان‌تر انتخاب میشوند. در مجموع 3 نوع چای وجود دارد: چای سیاه،چای سبز و چای اولانگ (نوعی چای چینی). مزیت چای سبز بر چای‌های دیگر این است که کمتر تحت تاثیر فرآیند قرار گرفته و ترکیبات موجود در آن پایدار باقی مانده است. چای سبز بخ عنوتن یک ترکیب ضدسرطان و آنتی‌اکسیدان شناخته شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن مرتب چای سبز می‌تواند در پیشگیری و درمان بیماریهای ناعلاجی مثل سرطان بسیار موثر باشد.
بسیاری از خواص چای سبز مربوط به ماده‌ای به نام کاتچین است که فعالیت آنتی‌اکسیدانی آن بسیار بالا بوده و نسبت به آنتی‌اکسیدان‌های معروفی چون ویتامینهای C وE بسیار قوی‌تر عمل می‌کند. نوشیدن چای سبز می‌تواند احتمال ابتلا به بیماریهای مختلف را کاهش دهد، از بیماریهای ساده باکتریایی گرفته تا بیماریهای مزمنی چون بیماریهای قلبی، سکته، سرطان، مشکلات دهانی دندانی، و استئوپرز. گیاه چای، گل بزرگی است که دارای برگ‌های همیشه سبز است و همانطور که اشاره شد، چای سبز بومی‌کشور چین است و در آن کشور بیش از پنج هزار سال مورد مصرف بوده است. امروزه چای در تمامی‌نقاط آسیا و بخش‌هایی از خاورمیانه و آفریقا نیز کشت میشود. چای سیاه تخمیر داده میشود و به اندازه چای سبز سالم نیست. چای سبز تخمیر داده نمی‌شود (چای اولانگ نیمه تخمیر شده است).
مروری بر خواص چای سبز پیشگیری و درمان سرطان:
چای سبز حاوی مواد ترکیباتی بنام کاتچین، فیتوکمیکال و پولیفنول است که این ترکیب‌ها نوعی آنتی اکسیدان (Antioxidant) محسوب میشوند. آنتی اکسیدان قابلیت مبارزه با سلولهای سرطانی را داراست. این ترکیب می‌تواند از رشد سلولها و تومورهای سرطانی جلوگیری کند. میزان شیوع سرطان‌هایی چون؛ پستان، کولون، پوست، پانکراس و معده در بین افرادی که چای سبز می‌نوشند، بسیار کمتر است. تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد که افرادی که روزانه چای سبز می‌نوشند خطر ابتلا به سرطان خود را تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهند. همچنین اشخاص مبتلا به سرطان‌هایی نظیر، سرطان خون، ریه، معده، سینه و روده که چای سبز می‌نوشند در درمان بیماری خود کمک عمده ای می‌کنند. محققیق نوشیدن چای سبز را عاملی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان میدانند، چرا که میزان آنتی اکسیدان‌های موجود در آن 100 برابر تاثیرگذارتر از ویتامین C و 25 برابر تاثیرگذارتر از ویتامین E است. (توجه کنیم که ویتامین C و E به عنوان دو آنتی اکسیدان مهم مطرح هستند). به این ترتیب با نوشیدن چای سبز و دریافت آنتی اکسیدان، بدن در مقابل ابتلا به سرطان مصون میشود. تحقیقات نشان می‌دهد که در کشورهایی که مردم هر روز چای سبز مصرف می‌کنند موارد سرطان کم تر بوده است، هرچند بین این دو هیچ رابطه علت و معلولی تایید نشده است. اما چای سیاه فاقد چنین خاصیتی است. حتی اگر به مقدار زیاد چای سیاه مصرف کنید، احتمال ابتلا به سرطان روده، کیسه صفرا و مخاط رحم را افزایش می‌دهید. به افراد سرطانی نوشیدن دو یا سه فنجان چای سبز در روز پشنهاد میشود. در ژاپن با وجود بالاترین آمار در استعمال سیگار کمترین مقدار سرطان ریه در آنها مشاهده شده است. مطالعات حاکی از آن است که مصرف بیشتر چای سبز با کاهش بروز سرطان سینه ارتباط دارد.
چای سبز از بیماریهای قلبی عروقی جلوگیری می‌کند
یکی از عوامل اصلی امراض و حمله‌هاب قلبی، وجود کلسترول بالا در خون انسان است. چای سبز علاوه بر ویتامینهای A و C خود، باعث کاهش کلسترول در خون نیز میگردد که این موضوع خطر احتمال حمله قلبی و امراضی از این دسته را پایین می‌آورد. مچنین مصرف چای سبز می‌تواند از بروز بیماریهای قلبی عروقی جلوگیری کند. مصرف روزانه 5 فنجان یا بیشتر از این چای می‌تواند تا 61 درصد از بروز بیماریهای قلبی بکاهد. وجود رادیکال‌های آزاد در سرخرگ می‌تواند منجر به بروز بیماریهای قلبی عروقی شود. در حالی‌که کاتچین موجود در چای سبز قادر است از پوشش درونی سرخرگ در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و به این وسیله از بروز بیماریهای قلبی جلوگیری کند. در ژاپن با وجود اینکه استعمال سیگار بسیار رایج و معمول است اما کمترین آمار بیماریهای قلبی در آنها گزارش شده است، عده ای دلیل این کاهش را مصرف زیاد چای سبز میدانند.
همچنین از آنجائی‌که چای سبز موجب کاهش کلسترول بد خون (LDL)، تری‌گلیسیرید و فیبرینوژن (پروتئینی در خون که در شکل‌گیری لخته خون نقش دارد) میشود، به این وسیله قادر استاز بروز آرترواسکلروز (سخت شدن سرخرگ‌ها) پیشگیری کند. با مصرف چای سبز کلسترول خون به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. به این ترتیب می‌توان با نوشیدن چای سبز میزان کلسترول خون، یکی از شاخص‌های مهم ابتلا به بیماریهای قلبی، را کاهش داد. پژوهشگران معتقدند حتی پس از سکته قلبی نیز نوشیدن چای سبز باعث ترمیم سلولهای آسیب دیده رگ‌ها و قلب شده و روند ترمیم سلولها را تسریع می‌کند. نوشیدن روزانه حداقل ? فنجان چای سبز به بیماران قلبی توصیه میشود. نکته دیگر این است که معمولا بعد از حمله قلبی، پروتئین‌هایی در بدن تولید میشود که منجر به مرگ سلولی میشوند. در حالی که کاتچین موجود در چای سبز فعالیت این پروتئین را بلوکه و متوقف کرده و به این وسیله سکته‌های مغزی و قلبی را به حداقل رسانده و سرعت بهبود را افزایش می‌دهد. یکی از عناصر فعال در چای سبز، به اندازه آسپرین از تجمع پلاکت‌های خونی جلوگیری می‌کند که این اثر گردش خون را بهبود می‌بخشد. کاهش تری‌گلیسیرید: کاتچین موجود در چای سبز، فعالیت آنزیم لیپاز (آنزیم مسئول هضم چربی‌ها) پانکراس (لوزالمعده) را مهار می‌کند. در نتیجه، شکسته شدن چربی و تبدیل آن به اجزای قابل جذب با سرعت بسیار کمی‌صورت می‌گیرد. با توجه به اینکه افزایش تری‌گلیسیرید خون بعد از مصرف هر وعده غذایی یک ریسک فاکتور در بروز بیماریهای قلبی است، مصرف یک فنجان چای سبز در بین وعده‌های غذایی روشی مناسب در کاهش تری‌گلیسیرید خون است.
چای سبز کاهنده فشارخون: مصرف نیم تا 5/2 فنجان چای سبز در روز احتمال بروز پرفشاری خون را تا 64 درصد کاهش می‌دهد. در حالی‌که مصرف بیش از 5/2 فنجان در روز،از بروز این بیماری تا 56 درصد می‌کاهد. بنابراین روزانه مصرف 3 الی 4 فنجان چای سبز توصیه میشود.
جلوگیری از دیابت با نوشیدن چای سبز: معمولا با افزایش سن، قندخون هم کم‌کم بالا می‌رود،خصوصا اگر به رژیم غذایی خود توجه کافی نداشته باشیم، وزن به مرور زمان بالا رفته و به دنبال آن احتمال بروز دیابت نوع 2 هم افزایش می‌یابد. مصرف روزانه 5 فنجان چای سبز می‌تواند از بروز دیابت جلوگیری کند. چای سبز قادر است از عوارض ناشی از دیابت همچون آب مروارید و بیماریهای کلیوی هم به طرز معجزه‌آسایی جلوگیری کند.
اما چای سبز چطور قادر به کاهش قندخون است؟ به نظر می‌رسد، اصلی‌ترین مکانیسم، مهار کردن فعالیت آنزیم آمیلاز بزاق و روده (آنزیم مسئول هضم نشاسته) است. با مهار شدن فعالیت این آنزیم،نشاسته با سرعت بسیار آهسته‌ای می‌شکند و در نتیجه قندخون با سرعت کمی‌بالا می‌رود. مصرف چای به همراه یک وعده غذایی سرشار از کربوهیدارت منجر به کاهش سرعت رها شدن گلوکز و کاهش جذب آن میشود و به این وسیله از ترشح انسولین جلوگیری می‌کند.
ضد انعقاد: چای سبز منجر به رقیق شدن خون شده و از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند. با مصرف گوشت و روغن‌های غیر اشباع گیاهی مثل روغن ذرت و سویا،ترکیباتی در بدن ایجاد میشود که منجر به ایجاد پلاک‌های خونی میشود. در حالی که با مصرف چای سبز می‌توان از ایجاد لخته‌های خونی جلوگیری کرد.
چای سبز و جوانی: چای سبز را به عنوان داروی ضدپیری (Anti - Aging) می‌شناسند. دلیل اصلی آن وجود میزان قابل توجهی آنتی اکسیدان به ویژه آنتی اکسیدان‌های موثر در حفظ شادابی و جوانی موجود در چای سبز است. آنتی اکسیدان‌ها یکی از شاخص ترین عوامل برای حفظ سلامتی و شادابی سلولهای بدن، با به تعویق انداختن شروع روند پیری سلولها هستند.
کاهش وزن با چای سبز: با نوشیدن چای سبز، متابولیسم (سوخت و ساز) چربی‌های بدن تسریع میشود و به این ترتیب چربی اضافی در بدن ذخیره نمی‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد نوشیدن روزانه سه فنجان چای سبز می‌تواند تا 70 کالری انرژی، ناشی از سوخت چربی‌ها ایجاد کند. همچنین چای سبز قادر است جذب روده‌ای گلوکز و چربی را کاهش دهد و به این وسیله منجر به کاهش وزن در فرد میشود. ثابت شده است که افرادی چای سبز مصرف می‌کنند دارای وزن پایینتری نسبت به افرادی هستند که چای سبز مصرف نمی‌کنند. چای سبز مانع از ذخیره گلوکز در سلولهای چربی میشود. به این ترتیب می‌توان از نوشیدن چای سبز، کنترل میزان مصرف کربوهیدرات‌ها (قندها) و ورزش مداوم، به عنوان مثلثی برای حفظ سلامتی و تناسب اندام‌ها نام برد. چاى سبز و عصاره آن باعث افزایش سوخت کالرى و چربى‌هاى ذخیره شده بدن و در نتیجه باعث کاهش وزن مى شود. تحقیقات پیشین بر روى حیوانات نشان داده که عصاره چاى سبز باعث افزایش فرآیند «ترموجنسیز» مى شود. این فرایند مربوط به تولید گرماى بدن است که در اثر هضم، جذب و متابولیسم غذاها در بدن ایجاد مى شود. این تحقیقات مشابه این فرآیند را بر روى انسان نیز اثبات کرده است. کافئین چاى سبز همچنین باعث افزایش 28 تا 70 درصدى ترموجنسیز در بدن مى شود.وقتى که «افیدرین» برگ به چاى سبز همراه با کافئین افزوده مى شود، این خاصیت دو برابر مى شود. در چاى سبز ماده اى به نام EGCG نیز وجود دارد که ترکیب این ماده و کافئین و افیدرین اثر بیشترى بر روى این فرآیند دارند. اما نکته اى که وجود دارد این است که مصرف چاى سبز و استفاده از کپسول‌هاى آن بتنهایی و به سرعت باعث کاهش وزن نمى شوند و باید علاوه بر مصرف آن، از رژیم غذایى مناسب و ورزش متناوب و مداوم نیز استفاده کرد تا به نتیجه مطلوب رسید.
چای سبز به عنوان یک فاکتوری که واقعا باعث افزایش سرعت متابولیسم میشود به اثبات رسیده و شما می‌توانید 70 الی 80 کالری اضافی دریافتی خود را نیز با نوشیدن فقط 5 فنجان چای سبز در روز بسوزانید . پس از یک سال شما قادر خواهید بود که 4 کیلوگرم از وزن خود را فقط با نوشیدن چای سبز از دست بدهید، یعنی اثری مشابه با حدود 15 دقیقه پیاده روی روزانه.
تاثیرات چای سبز بر پوست: آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز، سلولهای پوست را در مقابل آسیب‌ها به ویژه رادیکال‌های آزاد، یکی از عوامل ایجاد سرطان و افتادگی و آسیب به پوست، محافظت می‌کند. به این ترتیب چای سبز مانع از بروز سرطان، افتادگی و چروک خوردن پوست به ویژه پوست صورت میشود.
چای سبز و ورم مفاصل: پژوهشگران چای سبز را به عنوان دارویی برای کاهش خطر ابتلا به ورم مفاصل، ناشی از روماتیسم معرفی می‌کنند. این تاثیر با توقف فعالیت آنزیم‌های تخریب کننده و تحلیل برنده غضروف مفاصل ایجاد میشود.
استحکام دندانها استخوان‌ها در نوشیدن چای سبز: این نوع چای حاوی ماده ای بنام فلورین (flourine) نیز است. فلورین سبب میشود تا ساختار داخلی دندانها محکم شود و از تضعیف مینا و پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. درصد بالای فلوراید چای سبز، عمده ترین دلیل تاثیر مثبت آن بر دندان و استخوان‌ها است. به این ترتیب درصد بالای فلوراید در چای سبز می‌تواند استخوان‌ها و دندانها را در مقابل آسیب به ویژه پوسیدگی و پوکی محافظت کند.
چای آرامبخش وضد استرس: این نوشیدنی گیاهی نوعی آرام بخش نیز محسوب می‌آید. با نوشیدن این چای سیستم عصبی بدن شما مقاومتر شده، آرامش اعصاب و دوری از فشارهای عصبی را برای شما به ارمغان می‌آورد. از آنجایی که بسیاری از بیماریها ارتباط مستقیم با استرس و سیستم عصبی دارند، نوشیدن این چای را می‌توان به نوعی داروی تمام عیار بیماریها نام برد. عملکرد مغزی و چای سبز: چای سبز فعالیت سلولهای مغز به ویژه بخش‌های مربوط به حافظه را تقویت و تحریک می‌کند. از طرفی چای سبز باعث کاهش میزان استیل کولین در سلولهای مغز شده و با این عمل مانع از تخریب سلولهای مغز و بروز بیماری آلزایمر میشود. از طرفی، آنتی اکسیدان‌های موجود در چای سبز مانع از تخریب سلولهای مغز، که عامل اصلی بروز بیماری پارکینسون است، میشوند. به عبارتی آنتی اکسیدان‌های چای سبز با به تعویق انداختن قرار گرفتن سلولهای مغز در فاز پیری و فرسودگی مانع از ابتلا به پارکینسون میشوند.
آسم و چای سبز: تئوفیلین موجود در چای سبز در حکم داروی گشاد کننده برونش (برونکودیلاتور) است که باعث آرامش و رفع التهاب و حساسیت دستگاه تنفس (بافت‌های آسیب دیده) میشود. از این رو نوشیدن چای سبز برای افراد مبتلا به آسم یا افرادی که به دلیل مشاغل ویژه یی که دارند (مثل کارگران کارخانه‌های سیمان) یا در مناطق خاصی زندگی می‌کنند (ساکنان مناطق سردسیر) توصیه میشود.
دیگر فواید چای سبز: - چای سبز همچنین قادر است کبد را سم‌زدایی کرده و از تجمع چربی در کبد جلوگیری کند. چای سبز نقص و کمبود استروژن را در دوران یائسگی جبران کرده و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. در نهایت اینکه چای سبز منجر به ایجاد آرامش روح و روان شما میشود و در نتیجه مصرف عصرانه آن برای رفع خستگی توصیه میشود.
- از فواید دیگر چای سبز می‌توان به این موارد اشاره کرد: بالا بردن قدرت فکری و قابلیت تمرکز بهتر، پیشگیری از امراضی مثل آلزهایمر، درمان التهاب و آماس مفاصل، درمان و پیشگیری از بیماری MS (multiple sclerosis). جالب است بدانید کاتچین موجود در چای سبز باعث از بین بردن باکتری‌های مولد مسمومیت غذایی یا سم تولید شده توسط این باکتری‌ها شده و یدین ترتیب در مسمویت‌های غذایی هم بعنوان دارویی مفید استفاده میشود.
- ویتامین C موجود در چای سبز با تقویت سیستم ایمنی بدن، بدن را در مقابل بیماریهای مختلف به ویژه بیماریهای فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در زمستان، اسهال و استفراغ در فصل تابستان و حساسیت‌های فصل پاییز، مقاوم می‌کند. در چین باستان برای افرادی که دائماً بیمار بودند، چای سبز تجویز می‌کردند.
- نوشیدن چای سبز نه تنها گوش را در برابر عفونت و تورم محافظت می‌کند، بلکه در صورت بروز این مشکل، نم دار کردن پارچه تمیزی با چای سبز و سپس تمیز کردن گوش با آن می‌تواند تا حدی از تورم و عفونت بکاهد.
- تبخال مشکلی است که عاملی ویروسی دارد اما با چای سبز می‌توان بهبود آن را تسریع کرد. به این ترتیب که اگر محل مورد نظر را با چای سبز مرطوب کرده و صبر کنیم تا خشک شود و این عمل را سه بار در روز تکرار کنیم، روند بهبودی و رفع محل زخم تسریع میشود.
- چای سبز بسیاری از عوامل بیماری زا که بر سلامت دهان و دندان تاثیر منفی دارد را از بین می‌برد. به این ترتیب می‌توان نوشیدن چای سبز را مکملی برای سلامت دهان و دندان دانست. علاوه بر این چای سبز با از بین بردن باکتری‌های نامناسب محوطه دهان، بوی بد دهان و تنفس بد بو را نیز مرتفع می‌کند. در چین باستان از چای سبز به عنوان داروی خوشبوکننده دهان، پیش از حضور در مراسم رسمی‌و میهمانی‌ها استفاده می‌کردند.
- ترکیبی موسوم به "ال تیانین" موجود در چای سبز که نوعی اسید آمینه است، خاصیت آرام بخشی داشته و می‌تواند حالت تنش، افسردگی و استرس و هیجان را از بین ببرد.
- پژوهشگران ژاپنی با بررسی ترکیبات موجود در چای سبز دریافتند ترکیب اپی گالوکاتچین گالات (EGCG) با عملکردی عایق مانند مانع از اتصال ویروس HIV روی سلولهای سیستم ایمنی بدن و ایجاد ضعف در سیستم ایمنی بدن میشوند. به عبارتی نوشیدن چای سبز را می‌توان به عنوان عامل مکملی برای جلوگیری از ابتلا به ایدز (AIDS) با عایق کردن سلولهای سیستم ایمنی بدن دانست.
- چای سبز از تاثیرات مخرب اشعه ماوراء بنفش روی DNA جلوگیری می‌کند.
نحوه استفاده از چای سبز: برای هر نفر 1 قاشق مرباخوری چای سبز را در قوری ریخته و به ازای هر یک قاشق، 1 لیوان آب داغ با دمای 80 تا 85 درجه به آن اضافه کرده و درب قوری را به مدت 7 تا 8 دقیقه بگذارید. سپس آن را بنوشید. یادآوری این نکته ضروری است که چای سبز مانند چای سیاه لزومی‌به دم کردن ندارد. چای سیاه و چای سبز هر دو از گیاه واحدی به دست می‌آیند. تفاوت در این است که برای تهیه چای سبز برگها را بخار داده، گرد (پودر) می‌کنند و سپس آنرا خشک می‌نمایند . ولی برای تهیه چای سیاه، ابتدا برگها خشک و سپس تخمیر میشوند و در برخی اوقات مواد و رنگهای شیمیائی به آن اضافه میگردد و در انتها برشته میشود، یعنی فرآیند بیشتری به روی چای صورت می‌گیرد. میزان مصرف روزانه: چای سبز به عنوان جایگزینی مناسب برای چای سیاه و قهوه توصیه میشود. نوشیدن روزانه سه لیوان چای سبز (حاوی سه گرم مواد حل شدنی) یا روزانه 300 تا 400 میلی گرم عصاره استاندارد چای سبز (عصاره‌ها باید حاوی 80 درصد پلی فنول‌ها و 55 درصد اپی گالوکزچین) مفید است. انواع فرآورده‌های کپسولی و مایع چای سبز نیز قابل دسترسی اند.
روش نگهداری چای سبز: برای تازه و معطر ماندن چای سبز بهتر است آن را در ظرفی تیره و در محلی تاریک و به دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.
ترکیب شیمیایی برگ چای: مواد متشکله برگ چای عبارتند از مواد سلولزی، مواد صمغی، دکسترین، پکتین، مواد چربی، مواد مومی، نشاسته، قند، اسید گالیک، اسید اگزالیک، کورستین، مواد پروتئینی، الیاف (فیبر)، مواد معدنی، تانن، کافئین یا تئین، ترکیبات معطر و دیاستاز. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد در حدود 80 درصد مردم ژاپن چای سبز می‌نوشند به طوری که بیش از نیمی‌از آنها روزانه سه فنجان یا بیشتر از آن مصرف می‌کنند. نتایج یک بررسی جدید در ژاپن نشان می‌دهد که اگر به طور مرتب چای سبز بنوشید، احتمال مرگ ناشی از بیماریهای قلبی- عروقی 25 درصد کاهش پیدا می‌کند. پژوهشگران همچنین از این مطالعات دریافتند فواید چای سبز ظاهرا برای زنان بیشتر بود. زنانی که روزانه پنج فنجان یا بیشتر چای سبز می‌نوشیدند در مقایسه با کسانی که یک فنجان یا کمتر مصرف می‌کردند 31 درصد کمتر باخطر مرگ در اثر بیماری قلبی روبرو بودند. در نهایت اینکه به دلیل خواص فراوان چای سبز، اکنون آن را در بسیاری از کشورهای جهان، نه به عنوان یک نوشیدنی که به عنوان یک داروی گیاهی شناخته و نوشیدن روزانه آن را توصیه می‌کنند.